EU vernieuwt maritieme strategie: jaarlijks oefenen en Europese wateren beter monitoren
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 20-03-2023 | Laatst aangepast: 20-03-2023
De Europese maritieme veiligheidsstrategie, die de maritieme acties van de Europese lidstaten dient te groeperen in een algemene strategie, werd onlangs vernieuwd en aangepast. De vorige maritieme veiligheidsstrategie dateert uit 2014 en is laatst aangepast in 2018. In de nieuwe versie is meer aandacht voor bescherming van de onderzeese infrastructuur en samenwerking met partners.
BNS Castor tijdens het escorteren van de Russische kruiser Marshal Ustinov op de Noordzee. België zou concrete plannen hebben om deze twee schepen te versterken met nog eens twee patrouillevaartuigen. (Foto: Belgische marine)
Sinds de laatste update zijn, volgens de EU, het aantal dreigingen en uitdagingen op vlak van maritieme veiligheid toegenomen. Een aanpassing van de veiligheidsstrategie was noodzakelijk, zo werd al in 2021 geconcludeerd.
Traditionele veiligheidsrisico’s op zee omvatten nog steeds piraterij, mensenhandel, wapensmokkel, het verschepen van drugs en de strijd tegen terrorisme. Nieuwe dreigingen zijn daarentegen een toegenomen geopolitieke competitie, klimaatsverandering en hybride- en cyberaanvallen. De oorlog in Oekraïne wordt in de plannen vermeld als drijfveer voor de Europese Unie om haar veiligheid en mogelijk tot ingrijpen te versterken, niet alleen in de eigen wateren maar ook in de omliggende regio’s. De sabotage van de Nord Stream pijpleidingen, het risico van zeemijnen voor de maritieme handel van Roemenië en Bulgarije alsmede de dreiging van Russische sabotageacties tegen westerse maritieme infrastructuur worden als de belangrijkste drijfveren naar voren geschoven.
Nieuwe doelen
De nieuwe maritieme veiligheidsstrategie (PDF) roept onder andere op tot het organiseren van jaarlijkse maritieme oefeningen op Europees niveau, verbeteren van het monitoren door patrouilleschepen, en het versterken van haveninspecties. Samenwerking met partners zoals de NAVO staat eveneens op de agenda, daar zo meer over.
Daarnaast wil de EU de capaciteiten uitbreiden. Het intensiveren van de werkzaamheden aan projecten zoals de European Patrol Corvette en verbetering van de onderzeebootbestrijding, zijn twee voorbeelden.
Patrouilles
De strategie roept op patrouilles te verbeteren en tot het efficiënter delen van maritieme informatie. Het beschermen van militaire en civiele infrastructuur op zee tegen fysieke en cyberaanvallen, alsmede het gevaar van onontplofte munitie op zee, dient de nodige aandacht te krijgen door onder andere geregeld oefeningen op zee te houden.
De sabotage van de Nord Stream pijpleiding werd in de Financial Times door EU commissaris Virginijus Sinkevicius als specifieke reden gegeven waarom een betere opvolging van het maritieme domein noodzakelijk is voor de Europese Unie. Het gevaar van zeemijnen en onontplofte munitie in de Zwarte en Baltische Zeeën waren voor EU commissaris Virginijus Sinkevicius eveneens belangrijke aandachtspunten binnen de nieuwe maritieme veiligheidsstrategie.
Ook de mogelijke Russische dreiging tegen infrastructuur op zee word als een reden naar voren geschoven, voornamelijk de aanwezigheid van Russische schepen nabij onderzeese kabels, windparken op zee en olie- en gasplatformen. Onlangs werd er vermoed dat Rusland de Nederlandse energievoorzieningen op zee in kaart aan het brengen was toen een Russische spionageschip in Nederlandse wateren opereerde. Extra patrouilles en oefeningen moeten de Europese Unie in staat stellen om de maritieme infrastructuur te kunnen beschermen.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Aandacht op regio’s buiten Europa
De maritieme veiligheidsstrategie spendeert ook de nodige aandacht op de wateren buiten de Europese Unie, voornamelijk de Indische Oceaan en de Golf van Guinea. In de Golf van Guinea dient de Europese Unie verder werk te maken van het ondersteunen van de lokale landen in het uitwerken van hun eigen implementatie van maritieme veiligheid en het verbeteren van de veiligheid in en nabij havens.
Een andere belangrijke regio voor de Europese Unie is de Indische Oceaan met samenwerking tussen de EU en regionale partners in het opzetten en vrijwaren van maritieme veiligheid. De laatste jaren zijn verschillende Europese lidstaten actiever geweest in de Indische en Pacifische Oceaan. Voornamelijk Frankrijk en Groot-Brittannië zijn hier het vaakst aanwezig maar ook Duitsland, met het zelfstandig ontplooien van het F123-fregat Bayern, maar ook Nederland met de integratie van het fregat Zr.Ms. Evertsen in het Britse vliegdekschip-eskader in 2021.
Hoewel de acties van de EU lidstaten voornamelijk op individueel niveau worden uitgevoerd blijven ze echter deel uit maken van de Europese ambitie om maritieme veiligheid te waarborgen in de regio’s buiten Europa. Dit wordt mede ingegeven door het feit dat individuele landen sneller en makkelijker kunnen spelen op diplomatiek vlak dan een gezamenlijke coalitie. Sommige landen, en dan voornamelijk Frankrijk, proberen om hun eigen maritieme inzet in de Indische Oceaan actief te koppelen aan de Europese maritieme veiligheidsstrategie door onder andere marineofficieren van andere landen mee aan boord te nemen van Franse schepen.
NAVO
Niet alleen de EU heeft de bescherming van de onderzeese infrastructuur op de agenda staan. Ook de NAVO, zo benadrukte secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg afgelopen vrijdag tijdens een bezoek aan Noorwegen. De NAVO, zo schrijft de verdragsorganisatie op haar website, werkt al jaren aan bescherming van die infrastructuur onder water. Recent heeft de NAVO echter naar eigen zeggen een coördinatiecel voor onderzeese infrastructuur opgericht “om kwetsbaarheden in kaart te brengen en de inspanningen tussen NAVO-bondgenoten, partners en de particuliere sector te coördineren”.
In lijn met de eerder genoemde samenwerking tussen EU en NAVO, is er ook een nieuwe NAVO-EU-taskforce opgericht ter bescherming van kritieke infrastructuur. Deze kwam afgelopen donderdag voor het eerst bijeen.
Commentaar
De aanpassingen die de Europese Unie maakt in haar nieuwe maritieme veiligheidsstrategie lijken voor een deel op maat geschreven voor de Belgisch-Nederlandse maritieme samenwerking. Vooral de oproep naar betere maritieme coördinatie tussen lidstaten, het efficiënter uitwisselen van informatie en de toegenomen aandacht voor mijnenbestrijding op zee zijn factoren die centraal staan in de Belgisch-Nederlandse samenwerking.
Beide landen hebben reeds samen voldoende ervaring in het binationaal samenwerking op zee en bezitten eveneens een grote expertise als het op ontmijnen op zee aankomt. De lessen die doorheen de jaren door België en Nederland geleerd zijn in het binationaal samenwerken kunnen gebruikt worden om de nieuwe maritieme veiligheidsstrategie op praktisch niveau de fundering te vormen voor de invulling van de nieuwe objectieven in de maritieme veiligheidsstrategie.
Auteur: Frederik Van Lokeren Frederik schrijft als freelancer voor Marineschepen.nl sinds 2022. Hij was als logistiek officier bij de Belgische marine (2010-2017) o.a. eenheids- commandant van mijnenjager BNS Lobelia tijdens de onderhousdsperiode en Hoofd Logistieke Dienst van het M-fregat BNS Louise-Marie. Nu is Frederik manager in de Supply Chain Business Consultancy bij Moore Belgium. Verder volgt Frederik nauwgezet maritieme en amfibische ontwikkelingen op de voet, met een specifieke interesse in de Russische marine en Marine Infanterie.
