Kan Oekraïne die ene troef tegen de Russische vloot inzetten?
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 21-02-2022 | Laatst aangepast: 21-02-2022
In de ochtend van 24 februari slaagde de Russische Zwarte Zeevloot erin om de Oekraïense vloot in haar basissen te vernietigen door middel van kruisvluchtwapens. Als gevolg hiervan behaalde de Russische marine de controle over de Zwarte Zee. De aanval slaagde er echter niet om alle gevechtscapaciteit van de Oekraïense marine te vernietigen. Zo beschikt Oekraïne nog altijd over een mobiel wapensysteem om anti-scheepsraketten af te vuren. Als gevolg hiervan is er momenteel een soort van kat-en-muisspel van toepassing in de kustzone van Oekraïne.
R-360 Neptune, de hoop van Oekraïne bij een Russische amfibische aanval. (Foto: Oekraïense Defensie)
Op 15 maart 2021 nam de Oekraïense marine het eerste mobiele lanceerplatform van de Neptune anti-scheepsraket in dienst. Het betrof hem over het prototype dat door het Oekraïense bedrijf Luch werd ontwikkeld. De Neptune lijkt te zijn gebaseerd op de Russische Kh-35 subsonische anti-scheepsraket die beter gekend is onder de naam Uran (wanneer gemonteerd op schepen) en Bal (wanneer gemonteerd op vrachtwagens en in dienst bij de kustverdedigingstroepen).
Oekraïne ontwikkelde de raket om niet langer afhankelijk te zijn van buitenlandse mogelijkheden om hun deze capaciteit te voorzien. Volgens Oekraïne heeft de Neptune een hogere snelheid en bereik dan de Russische Kh-35 raket. De maximale inzetbare afstand wordt gerapporteerd als 300 kilometer. Tijdens testen op 5 april 2019 slaagde de raket er in om een maritiem doel op 250 kilometer afstand te treffen.
Momenteel beschikt de Oekraïense marine over slechts eén lanceerplatform, het prototype dat het in maart 2021 van Luch in ontvangst nam. De zes voertuigen om een eerste bataljon mee uit te rusten gingen normaal door Luch in april van dit jaar worden geleverd aan de Oekraïense marine. Deze voertuigen zijn echter al geproduceerd en werden tijdens de winter al getest door de fabrikant om te zien of de hydraulische systemen goed functioneren onder de koude condities van de Oekraïense winter. Gelijktijdig werd er gestart met de bouw van voertuigen om een tweede bataljon mee uit te rusten .
Hoewel Oekraïne officieel slechts eén lanceerplatform beschikt bestaan er dus al zes extra voertuigen die eveneens de Neptune kunnen afvuren. Het is momenteel nog niet geweten of deze voertuigen door Luch nu versneld overgedragen zullen worden en ingezet worden tegen de Russische Zwarte Zee Vloot.
De Neptune vormt momenteel een kleine doch reële dreiging voor de Zwarte Zee Vloot, zeker voor schepen die actief zijn in de kustwateren zoals bijvoorbeeld amfibische landingsschepen. Het is tevens een mobiel platform en bijgevolg is zijn locatie zeer moeilijk vast te stellen. De kans dat het prototype in actieve dienst getroffen werd tijdens de openingsbombardementen gisteren lijkt klein en zijn vernietiging is tot op heden nog niet gerapporteerd.
De dreiging van de Neptune kan ervoor zorgen dat de Zwarte Zee Vloot nu haar afstand tot de Oekraïense kust zal behouden. Hoe langer de afstand, hoe meer tijd voor detectie en het nemen van tegenmaatregelen de Russische schepen hebben. Naar alle verwachtingen zullen de Russische schepen ook geconcentreerd blijven om zo al hun verdedigingssystemen op eén plek te centreren tegen een mogelijk salvo van Neptune raketten.
De Oekraïners bevinden zich echter niet in een voordelige situatie. Zolang hun Neptune lanceerplatformen mobiel zijn vormen ze een moeilijk te raken doelwit. Voor de lancering moeten deze systemen echter stil blijven staan en opgesteld worden. Dit vergt tijd waarin ze vatbaar zijn voor een vijandelijke aanval van vliegtuigen of kruisraketten.
Daarnaast is er eveneens het probleem dat de Neptune niet zomaar blindelings afgevuurd kan worden. De Oekraïners moeten eerst weten waar hun maritieme doelwitten zich ongeveer bevinden en deze coördinaten doorgeven aan de raket zodat die in de juiste richting vliegt alvorens het wapen zijn eigen radar gebruikt. Het nadeel is dat de radarsignalen die Oekraïne uitzendt om de Russische schepen te vinden door de Russen opgepikt kan worden en ze zo op de hoogte stelt dat een aanval nakend kan zijn. Een mogelijke oplossing is de inzet van drones om de positie van de Russische schepen vast te stellen maar de TB-2 drones die Oekraïne heeft worden momenteel volop ingezet om colonnes Russische grondtroepen te bestoken. Hierbij zijn reeds vier van de 20 Oekraïense drones neergehaald.
Bijgevolg is er momenteel een soort kat-en-muisspel aan de gang waarbij beide partijen zo lang mogelijk uit het bereik van de andere proberen te blijven maar tegelijk proberen om zo actief mogelijk de tegenpartij te vinden om hem uit te schakelen. Zolang de Neptune inzetbaar is loopt de Russische marine risico's wanneer het de kust nadert. Omgekeerd loopt de Neptune risico om uitgeschakeld te worden als het te lang op één plek blijft staan. Het komt er momenteel op aan wie als eerste accuraat de tegenstander kan vinden en een verrassingsaanval kan opzetten.
De tijd is echter in het nadeel voor de Russische marine. Aangezien er naast het prototype nog zes andere lanceerplatformen bestaan is de kans groot dat deze versnel overgedragen gaan worden aan de Oekraïense marine waardoor de dreiging van deze mobiele anti-scheepsraketten enkel verder zal toenemen.
