Het is niet zeker of de nieuwe Nederlandse en Belgische ASW-fregatten voorzien worden van de vertrouwde raketten van het Amerikaanse Raytheon. Verschillende fabrikanten zijn in gesprek met Defensie over hun producten, waaronder Israel Aerospace Industries (IAI). Dat bedrijf biedt hun Barak MX-systeem niet alleen aan de marine aan, maar wil deze ook verkopen aan de Koninklijke Landmacht.
De Indiase torpedobootjager INS Kochi (Kolkataklasse) lanceert een Barak 8. De Barak is sinds 2016 in dienst en behalve de Indiase marine, gebruikt ook de Israëlische marine de raket. (Foto: Indiase marine)
Enkele weken terug maakte Marineschepen.nl bekend dat de Defensie Materieel Organisatie (DMO) en de marine overwegen om te kiezen voor andere luchtverdedigingsraketten dan de ESSM en SM-2 van Raytheon. Daarmee zou een raket-huwelijk van zo'n zestig jaar stranden. Een schok voor velen die zijn opgegroeid met de Amerikaanse luchtverdedigingsraketten (waar Nederland ook in heeft geïnvesteerd), maar interessant voor producenten uit andere landen.
Een daarvan is IAI, maker van onder andere de Barak-rakettenfamilie. Marineschepen.nl sprak met experts van het bedrijf.
Barak MX past in Mk 41
De naam van de Barak is op Marineschepen.nl eerder genoemd en leverde in de reacties vragen op over de lanceerinrichting. Betekent een keuze voor de Israëlische raketten namelijk dat de vertrouwde Mk 41 lanceerinrichting overboord moet? Met alle ontwerp-gevolgen van dien?
Nee, blijkt uit de woorden van de IAI-medewerkers: "We hebben een eigen lanceerinrichting, die weinig ruimte vergt en licht is. Maar dat is voor de Nederlandse schepen niet relevant. We zijn ons terdege bewust van de Nederlandse eisen op gebied van de lanceerinrichting. En we zijn bezig om een relevant en zeer kosteneffectief voorstel te doen voor dit deel van het systeem, waarbij we dus geen nieuwe lanceerinrichting zullen voorstellen."
Dat IAI de Barak en de canisters kan aanpassen voor de Amerikaanse Mk 41-lanceerinrichting, is op zich niet verrassend. De Mk 41 is weliswaar Amerikaans, maar niet van Raytheon. De lanceerinrichting is namelijk van Lockheed Martin en beide bedrijven werken al decennia samen, onder andere voor F-16 vliegtuigen. In juli 2021 ondertekenden beide bedrijven bovendien een Memorandum of Understanding (MoU) voor samenwerking op gebied van lucht- en raketverdediging (IAMD).
Belangrijker nog is dat Lockheed Martin in een product card uit 2019 zelf de Barak, naast de Aster en CAMM, noemt als raketten die in de toekomst mogelijk ook vanuit de Mk 41 gelanceerd kunnen worden.
Een ander belangrijk punt is de vraag of de Barak MX, net als de huidige ESSM, met vier in één cel kunnen. De ASW-fregatten zullen worden voorzien van slechts 16 lanceercellen, maar als er vier in één cel passen, is het aantal mee te nemen raketten uit te breiden tot 64. IAI is echter nog bezig met het voorstel voor Nederland als het gaat om de integratie van de Barak in de Mk 41 en geeft op dit moment geen antwoord op deze vraag.
De Barak bestaat uit drie varianten. (Foto: IAI)
De raket
De Barak MX is niet één raket, maar er zijn drie varianten: de Barak MRAD (35 km), de Barak LRAD (70 km) en de Barak ER (150 km). De drie zijn in de basis hetzelfde, met vier dezelfde componenten: de oorlogskop, de zoeker en de neus met communicatiemiddelen. Op het gebied van de voortstuwing zijn er wel meer verschillen.
Dankzij een extra booster, bijvoorbeeld, heeft de Barak ER een groter bereik en is deze raket in staat om ballistische raketten uit te schakelen, zo laat IAI weten.
"We hebben in het voorjaar succesvolle onderscheppingen gedaan van ballistische doelen tijdens tests met de Barak", zegt een van de experts. Tijdens een test, zo meldde Janes in april, slaagde een Barak ER er in om een doel, dat een ballistische raket voor de korte afstand nabootste, uit te schakelen.
De Barak ER is, net als de Patriot en SM-6 alleen in de atmosfeer in staat om een ballistische raket uit te schakelen. De SM-3 doet dat in de ruimte. Dat wapen heeft een heel groot bereik en kan dus in een relatief vroeg stadium een wapen onderscheppen, zonder dat de inhoud op aarde terechtkomt.
Maar daar is wel een heel specifiek wapen voor nodig, dat geen andere raketten of vliegtuigen kan uitschakelen.
De Barak- familie is juist speciaal ontwikkeld om (als surface-to-air missile luchtdoelen) uit te schakelen.
Een interessante feature van de Barak LRAD en de ER is de dual pulse raketmotor. Tijdens de vlucht gaan snelheid en energie verloren, maar dankzij deze techniek waarbij de vaste brandstof in twee stukken is opgedeeld, kan de raket in het laatste deel van de vlucht nog een extra sprintje trekken richting doel.
Zoals vermeld is de Barak MX bedoeld om luchtdoelen uit te schakelen. Het systeem kent geen surface modus, waarin het tegen zeedoelen ingezet kan worden. Sommige andere raketten kunnen dat wel, deze kunnen ingezet worden tegen kleine vaartuigen op korte afstand of op langere afstand met hele hoge snelheden een groter schip aanvallen.
Plaatsing van de MF-Star S-band radar van Elta op de Sa'ar 6 korvet genaamd Magen. (Foto: IAI)
Radar
De Barak-raketten kunnen halverwege de vlucht updates ontvangen van het schip. Bij de Israëlische en Indiase marines gebeurt dat nu met de MF-Star, een S-band radar van Elta. Op de Nederlandse schepen zal dat met een X-band radar moeten gebeuren. Ook de raketten van Raytheon zijn oorspronkelijk ontworpen voor communicatie met een S-band radar, maar die zijn aangepast.
Ook voor de Barak zal X-band geen probleem zijn, verwacht IAI. "We kennen de configuratie van de Nederlandse schepen", laat het bedrijf weten. "We hebben al wat voorlopige analyses gedaan op basis van wat we nu weten. We verwachten dat de integratie een stuk simpeler zal zijn. Integratie met een radar van een ander bedrijf kan weliswaar erg complex zijn, maar we hebben een flexibele configuratie waarbij de informatie niet via een radar naar de raket hoeft te gaan. We kunnen namelijk gebruik maken van specifieke antennes die op het schip geplaatst kunnen worden."
Zodra de raket het doel nadert, zal de Barak met de eigen radar het doel opsporen en er op af gaan.
Onderhoud
De raketten van de Nederlandse marine worden al decennia in Den Helder onderhouden. Als het aan IAI ligt hoeft dat niet te veranderen: "We zijn bekend met de eisen die de Nederlandse marine stelt op dit vlak en we bieden graag de optie aan voor onderhoud in Nederland. Niet alleen voor de Nederlandse marine, we kunnen ook mogelijkheden ondersteunen om Barak-raketten voor andere Europese landen en voor andere krijgsmachtdelen op één punt in Nederland te onderhouden."
De Barak MX MRAD tijdens tests. (Foto: IAI)
Landmacht
Niet alleen de marine is zich aan het oriënteren, ook de landmacht kijkt naar nieuwe raketten. IAI neemt dan ook deel aan het marktonderzoek van het MRAD-programma. "De Barak MX voor land is grotendeels hetzelfde als voor de marine. De raketten voor beide domeinen zijn exact gelijk en de Weapon Control System is grotendeels hetzelfde. Wel is het platform anders: de computers en consoles voor de operators staan in trucks."
"Een krijgsmacht die werkt met één systeem voor landmacht en marine, kan schaalvoordeel halen uit de onderhouds- en logistieke kosten", besluit IAI.
