Zo nu en dan zijn de namen van de toekomstige Nederlandse marineschepen onderwerp van discussie. Vandaag stelde GroenLinks voor om de nieuwe fregatten te vernoemen naar een vrouw. Eerder had de VVD voorgesteld om het Combat Support Ship de naam van MARVA Francien de Zeeuw te geven. Toch gebeurde dat niet. De naamgeving van marineschepen is de verantwoordelijkheid van de naamgevingscommissie. Maar welke naam zou de lezer van Marineschepen.nl willen geven aan de toekomstige schepen?
Vanaf 2027 krijgt Nederland twee van deze nieuwe fregatten. (Beeld: DMO)
Als het aan GroenLinks-Kamerlid Tom van den Nieuwenhuijzen ligt zou de marine de vervangers van de M-fregatten moeten vernoemen naar 'stoere vrouwen'. Dat meldt het AD vanochtend. Van de Nieuwenhuijzen wil dit voorstel vandaag doen als de Defensiebegroting in de Tweede Kamer wordt behandeld. Het GroenLinks-Kamerlid stelt voor om de schepen te noemen naar MARVA Francien de Zeeuw en/ of naar verzetsheldin Jos Gemmeke.
Van Speijk en Lammertje Kweek
Etna, Onrust, Metalen Kruis, Djambi, Citadel van Antwerpen, Lammertje Kweek, Krokodil, Geep, Brak, Los, Macoma, het zijn maar een paar namen van Nederlandse marineschepen uit het verleden. Je zou kunnen zeggen dat het niet allemaal even grote en bekende schepen waren (de laatste was evenwel een vliegdekschip uit 1944). Het geeft maar aan hoe divers de namen van de schepen uit de Nederlandse vloot waren: namen van dieren, bijbelse namen, rivieren, plaatsen in Nederlands-Indië, vulkanen, etc. Pas in 1774 werd een eerste Nederlands marineschip vernoemd naar een zeeheld (Piet Hein).
Dat er geen duidelijke afspraken waren over de naamgeving, maar wel wensen, blijkt het verhaal dat rond 1870 de kinderen van de minister van Marine de namen Hr.Ms. Thor, Wodan en Stier bedachten, gebaseerd op examens en speelgoed.
In 1975 werd geprobeerd meer structuur aan te brengen en de ministeriële beschikking 986299 bepaalde dat fregatten zouden worden vernoemd naar zeehelden uit de 16e tot en met de 19e eeuw, beroemde zeeslagen of beroemde vlaggenschepen. Korvetten en patrouillevaartuigen moesten worden vernoemd naar mythologische figuren. Deze beschikking hield niet lang stand. Het eerste M-fregat werd naar een 20e-eeuwse zeeheld te vernoemd en later kregen de patrouilleschepen namen van provincies (wat eerst bij de M-fregatten voorgesteld werd).
Desondanks is er wel een lijn te zien in de naamgeving. De huidige fregatten zijn vernoemd naar zeehelden (Evertsen, Tromp, Van Amstel, op Zr.Ms. De Zeven Provinciën na), de huidige onderzeeboten hebben de namen van zeezoogdieren (Walrus, Zeeleeuw, Dolfijn, Bruinvis), de mijnenjagers naar steden die een rol hebben gespeeld tijdens de Tachtigjarige Oorlog (Alkmaar, Hellevoetsluis), de amfibische transportschepen hebben namen die een band hebben met het Korps Mariniers (Johan de Witt, Rotterdam). Het Joint Support Ship heeft dezelfde naam gekregen als het laatste en grootste vliegkampschip dat Nederland had (Karel Doorman).
Zeker is wel dat er altijd één Nederlands marineschip vernoemd moet worden naar LTZ2OC Jan van Speijk, commandant van een kannoneerboot die zijn schip nota bene in strijd met Belgische opstandelingen opblies. Koning Willem I besloot daarna dat er altijd een Nederlands marineschip de naam Van Speijk moet dragen (Koninklijk Besluit no 81, 11 februari 1831). Dat mag overigens ook een kleiner schip zijn en in het verleden heeft de marine ook weleens bestaande marineschepen (tijdelijk) vernoemd naar de kanonneerbootcommandant.
Hr.Ms. Koningin Regentes, een pantserschip van de gelijknamigeklasse (1902-1919). (Foto: Koninklijke Marine)
Vrouwen en scheepsnamen
De wens om een marineschip te vernoemen naar een vrouw was er ook in 2018 toen VVD-Kamerlid André Bosman voorstelde om het Combat Support Ship naar Francien de Zeeuw te vernoemen, maar de marine koos voor 'Den Helder'.
Is er wel ooit een Nederlands marineschip vernoemd naar een vrouw? Meerdere. Ook grote marineschepen, al kregen die namen van leden van het Koninklijk Huis. Voor zover bekend werd geen van de Nederlandse marineschepen vernoemd naar een vrouw in dienst van de marine. In ieder geval niet naar een vrouwelijke admiraal, immers, enkele jaren terug bereikte de eerste vrouw de rang van commandeur.
Voorbeelden van Nederlandse marineschepen vernoemd naar vrouwen zijn: Hr.Ms. Queen Emma en Hr.Ms. Princess Beatrix (1941-1946, landingsschepen), Koningin Emmma der Nederlanden (1880-1900, schroefstoomschip/ fregat), Koningin Wilhelmina der Nederlanden (1894-1909, pantserdektorenschip), Koningin Regentes (1900-1919, pantserschip Koningin Regentesklasse), Prinses Maria (1864-1880, schroefstoomschip) en Prinses Amelia (1855-1872, korvet). Heel kleine schepen kregen ook weleens vrouwennamen, zoals zeilboten Marijke en Magda, en bommenlaadboten Stella, Vera en Annie, of communicatievaartuigen Olga, Rita, Fanny en Zara.
Francien de Zeeuw, ontving op 4 januari 1945 in Londen haar uniform voor de Marine Vrouwen Afdeling (MARVA). Zij was de eerste vrouw bij de marine. De 22-jarige De Zeeuw had toen al naam gemaakt doordat zij half november 1944 geïnterviewd werd door de Evening Standard. De Zeeuw had verteld over haar acties in het verzet, dat zij gevangen was genomen en er in geslaagd was om te ontsnappen. Het fregat Hr.Ms. De Zeeuw (Van Amstelklasse, 1951-1967) was vernoemd naar schout-bij-nacht Lievens de Zeeuw. (Foto: Koninklijke Marine)
'Fish don't vote'
Verantwoordelijk voor de namen is de commissie naamgeving marineschepen. Deze brengt advies uit over de namen van schepen, stuurt dit naar de Commandant Zeestrijdkrachten, die het doorstuurt naar de minister van Defensie. De minister stuurt het advies door naar de Koning en de Koning neemt het eindbesluit.
Dat politici zich benoemen met de naamgeving van marineschepen is in Nederland vrij uniek, maar in de VS niet. "Fish don't vote", zei admiraal Hyman G. Rickover ooit toen hem werd gevraagd waarom onderzeeboten niet meer naar vissen werden vernoemd, maar naar politici en steden.
Hoe zouden de schepen moeten heten?
Vandaag bleek weer dat iedereen een mening heeft over de namen van de nieuwe marineschepen. En wat zouden de lezers van Marineschepen.nl het liefst als naam zien?
Reacties in onderstaand formulier zijn anoniem, Marineschepen.nl ziet alleen antwoorden, geen gegevens van gebruikers. Inloggen is alleen vereist zodat de kans kleiner wordt dat er misbruik van de enquête wordt gemaakt.
