Vandaag is minister-president Mark Rutte met maar liefst vijf ministers, waaronder Ollongren, Parijs. Daar ontmoeten zij de Franse president Emmanuel Macron en onder andere de Franse minister van Defensie Florence Parly. De situatie in Oekraïne staat natuurlijk bovenaan de agenda, maar het zou zo maar kunnen dat ook over onderzeeboten wordt gesproken.
Vlag van de Franse heliktopercarrier Dixmude, afgelopen zondag in Den Helder. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Het bezoek aan Parijs was al in augustus vorig jaar gepland, maar heeft een heel ander karakter gekregen na de Russische invasie. Terwijl het relatief stil bleef in Berlijn, nam Macron in de periode voor de invasie het initatief om langs diplomatieke weg een oplossing te vinden in de crisis.
Het Franse initiatief is ook te zien op het gebied van Europese defensie en de defensie-industrie in Europa, die nu weer vol in de spotlights staan. Terwijl onder andere Nederland en Groot-Brittannië op defensiegebied veel waarde hechten aan de band met de Verenigde Staten, vaart Frankrijk al lange tijd een eigen, meer Europese koers. Frankrijk besloot in de jaren '50 los van de Amerikanen een eigen atoombom te ontwikkelen en ruim tien jaar later was de rol van de VS binnen de NAVO voor de Fransen reden om zich terug te trekken uit het militaire deel van de NAVO, tot in 2009 Frankrijk weer volledig lid werd. De relatie Washington - Parijs blijft echter stroef.
Inmiddels heeft Frankrijk een grote en deels zelfstandige defensie-industrie, met grote bedrijven als Naval Group en Thales, en ook het hoofdkantoor van de grootste Europese rakettenbouwer MBDA staat in Parijs. Frankrijk is het enige land in Europa dat nucleaire vliegkampschepen bouwt en nucleaire onderzeeboten met in eigen land ontwikkelde kernwapens.
Tegelijkertijd is Frankrijk ook groot voorstander van een Europese krijgsmacht, net als Duitsland. Europa moet zich los ook zonder de VS kunnen verdedigen, zo is het idee in Parijs dat zich laatst geschoffeerd zag toen Londen en Washington de Australische-onderzeebootdeal torpedeerden.
Nu Rusland een grootschalige oorlog in Europa is begonnen, staat defensie bij vrijwel iedereen weer op de kaart. Dat Europa zich beter moet kunnen verdedigen, daar zijn veel Europeanen zich van doordrongen, getuige de nieuwe investeringen in de krijgsmachten. Ook wordt meer samengewerkt binnen Europa. De Nederlandse marine werkt al lang nauw samen met Groot-Brittannië en België, recentelijk zijn de banden met Duitsland aangehaald, maar de marine werkt nu ook veel meer samen met Frankrijk, zo begreep Marineschepen.nl afgelopen zondag -al blijft de transatlantische band op één staan.
Maar terwijl beide landen meer willen samenwerken, is er vooral wrijving op industrie-niveau. Nederlandse bedrijven wijzen al lange tijd op de oneerlijke concurrentie in Europa. Landen als Frankrijk en Italië, en in mindere mate Spanje, zijn aan de ene kant wel voorstander van een sterke Europese defensie, maar doen er alles aan om de orderportefeuilles van hun eigen industrie vol te houden. Door opdrachten in eigen land en middels export.
Bedrijven die (deels) in handen zijn van de staat, gaan met ondersteuning van de overheid de strijd aan met commerciële bedrijven die veel minder steun vanuit de overheid krijgen. Vooral in Frankrijk is de samenwerking tussen de overheid en de industrie goed. Het is daarom niet vreemd dat toen Frankrijk en Australië in 2019 de overeenkomst voor de bouw van twaalf onderzeeboten tekenden, de Franse minister van Defensie Parly naar Australië vloog voor de ondertekening en een televisie-interview in de studio's van ABC. Parly verzekerde, namens Naval Group, dat de bouw binnen de tijd zou verlopen. De woedde na de verscheuring van het contract twee jaar later, werd ook door Macron geuit.
Onderzeeboten
De ontmoeting vandaag tussen Rutte en Macron, en Ollongren en Parly is hoe dan ook interessant. Tijdens de gesprekken kan het zomaar zijn dat de vervanging van de Nederlandse Walrusklasse aan bod komt. Macron en Parly zijn namens de Franse Staat ook bij dit exporttraject betrokken. En Mark Rutte is op ook verbonden aan het vervangingsproject. Rutte is namelijk voorzitter van de Ministeriële Commissie Onderzeeboot Vervanging (MCOV), de hoogste van de zes commissies, groepen, teams en boards die zich buigen over de vervanging van onderzeeboten.
Overigens zijn meerdere leden van die MCOV (namelijk ministers van diverse ministeries) ook bij het bezoek in Parijs.
Wordt er vandaag dan in Parijs een deal gesloten? Dat is heel onwaarschijnlijk, de vervanging onderzeeboten is weliswaar geen Europese aanbesteding, maar wel een nationale aanbesteding waar ook het Zweedse Saab en tkMS uit Duitsland aan deelnemen en die volgens tal van regels verloopt, waar (ook juridisch gezien) niet zomaar van afgeweken kan worden. Maar toch, je zou kunnen zeggen dat de hoogste baas van het Nederlandse onderzeebootprogramma en de hoogste salesman van de Franse industrie elkaar ontmoeten.
