Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 20-06-2022 | Laatst aangepast: 20-06-2022
Tijdens de eerste helft van de maand juni heeft het amfibische landingsschip USS Tripoli van de Amerikaanse marine zich op zee begeven in de rol van een licht vliegkampschip. De ontplooiing van de USS Tripoli in deze rol was een onderdeel van de militaire oefening Valiant Shield die op verschillende plaatsen in de Pacifische Oceaan werd gehouden.
USS Tripoli, het tweede schip van de Americaklasse. Deze schepen zijn 257 meter lang en hebben een waterverplaatsing van 45.000 ton. Dat is vergelijkbaar met de Franse carrier FS Charles de Gaulle. (Foto: Amerikaanse marine)
USS Tripoli startte de oefening vanuit de Japanse marinebasis in Sasebo waar het schip op 7 juni gespot werd. Haar normale component van helikopters en transportvliegtuigen was vervangen door een squadron F-35B 'lightning' gevechtsvliegtuigen van de VMFA-121 gevechtsgroep van het Amerikaanse Korps der Mariniers. In deze configuratie wordt er gesproken van een 'lightning' vliegkampschip, als verwijzing naar de bijnaam van het F-35B gevechtsvliegtuig.
De F-35B is het enige vliegtuig binnen de Amerikaanse marine dat in staat is om vanop amfibische landingsschepen dienst te doen. Het relatief kleine vliegdek laat het niet toe om katapulten op te installeren waardoor andere type vliegtuigen ingezet kunnen worden. Door de nood om verticaal op te stijgen is er echter een reductie van gevechtskracht. Een F-35B is niet in staat om evenveel wapens met zich mee te voeren dan een F-18 Hornet gevechtsvliegtuig op volwaardige vliegdekschepen.
F-35B vliegtuigen van het Amerikaanse Marine Fighter Attack Squadron (VMFA) 121 uit Japan, op het vliegdek van de Tripoli half juni. (Foto: Amerikaanse marine)
Lichte vliegdekschepen - standaard in plaats van revolutionair
Het idee van een licht vliegkampschip mag dan wel een nieuwe operationele ontwikkeling zijn in Amerika, voor de rest van de wereld is een licht vliegkampschip eerder de standaard terwijl de Amerikaanse Nimitz- en Fordklasse vliegdekschepen de uitzondering zijn. De meeste marines die een vliegkampschip opereren vallen onder de Amerikaanse benoeming van een licht vliegkampschip ondanks dat ze voor deze landen een normaal vliegkampschip zijn. Voorbeelden zijn onder andere de Japanse Izumoklasse, de Spaanse carrier Juan Carlos I, de Franse Charles de Gaulle en de Russische Kuznetsov. Ook de in dienst zijnde Chinese carriers vallen hier onder.
De vliegdekschepen van de genoemde landen hebben normaal een complement van 20 tot 40 vliegtuigen en helikopters met zich mee, afhankelijk van dekgrootte en configuratie van het eskader vliegtuigen aan boord. Deze nummers vallen al snel in het niets vergelijken ten opzichte van de Ford- en Nimitzklasse vliegdekschepen die al snel 80 tot 90 vliegtuigen met zich mee kunnen dragen. Echter, voor alle landen buiten de Amerikaanse marine, is de inzet van 20 tot 40 vliegtuigen op een vliegkampschip de algemene standaard. Een mogelijke uitzondering is het nieuwe Chinese vliegdekschip Fujian dat meer in de buurt komt van een Fordklasse vliegdekschip en mogelijk ook qua luchtgroep zich kan meten met die supercarriers.
Conceptuele inzet - onafhankelijke of ondersteunende rol
Lichte vliegdekschepen kunnen in een onafhankelijke rol worden ingezet voor het leveren van luchtsteun aan amfibische operaties. In deze operationele inzet zou het Amerikaanse Korps Mariniers een volledige zelfstandigheid in het uitvoeren van amfibische operaties kunnen bekomen. De voornaamste rol zou dan zijn het bestoken van landdoelen ter voorbereiding van en tijdens de amfibische landing alsmede het zelfstandig verzorgen van een luchtpatrouille boven het amfibische eskader. De grotere vliegdekschepen kunnen bijgevolg van deze rollen ontlast worden en zich toeleggen op andere opdrachten zoals bijvoorbeeld het leveren luchtsteun tegen doelen verder inlands of rechtstreeks de confrontatie met de vijandelijke luchtmacht aangaan.
Beelden van de Valiant Shield oefening toonden de LHA7 USS Tripoli in formatie varend met twee volwaardige vliegdekschepen, USS Abraham Lincoln en USS Ronald Reagan. In deze configuratie kan een licht vliegkampschip ingezet worden voor het verzorgen van een additionele luchtpatrouille om het vliegdekeskader te beschermen. Ook op deze manier krijgt het volwaardig vliegkampschip de verdere mogelijkheid om zich toe te leggen op het projecteren van luchtsteun tegen veraf gelegen doelen. Daarnaast kan het volwaardig vliegdekschip grotere aanvallen ondernemen omdat de vliegtuigen nodig voor de luchtverdediging nu geleverd worden van een licht vliegdekschip. De aanwezigheid van een 'lightning' vliegdekschip zorgt dus voor een verhoogde slagkracht van nabij opererende volwaardige vliegdekschepen.
Operationele inzet
Amerikaanse vlootoperaties in de Westelijke Pacifische Oceaan dienen meer en meer rekening te houden met de aanwezigheid van steeds verder reikende Chinese wapensystemen. Net als de Sovjet Unie heeft China een sterke focus op het neutraliseren van Amerikaanse carriers die in de periferie van het Chinese vasteland opereren. Zo blijft China onder andere nog altijd testen uitvoeren met het treffen van vliegdekschepen met ballistische raketten. Met 'slechts' elf vliegdekschepen in dienst, waarvan er gemiddeld de helft operationeel zijn, is het verlies van één vliekampschip onmiddellijk een gigantische klap in de gevechtscapaciteiten van de Amerikaanse marine.
Het gebruik van lichte vliegdekschepen kunnen een deel van de oplossing vormen tegen de Chinese dreiging. Op zichzelf bezit een amfibisch landingsschip uitgerust als licht vliegdekschip slechts een fractie van de capaciteiten van een volwaardige carrier. De sterkte ligt hem in redundantie waarbij het verlies van een volwaardig vliegdekschip opgevangen kan worden door de inzet van meerdere lichte vliegdekschepen. Verder zorgen lichte vliegdekschepen voor meer doelen voor de Chinese ballistische raketten, wat betekent dat China mogelijk meer van deze wapensystemen dient op te zetten om een volwaardige dreiging te blijven behouden. Daarnaast is een licht vliegkampschip significant kleiner dan een volwaardig vliegdekschip en bijgevolg iets moeilijker te treffen met een ballistische raket, althans voor zover dit in de huidige technologische opzetting bekend is, aangezien er indicaties zijn dat deze ballistische raketten radarsignalen gebruiken om hun doelen te vinden.
Een groot nadeel van het inzetten van een amfibisch landingsschip in de rol van een licht vliegdekschip is het verlies van dekruimte voor opereren met helikopters. Een licht vliegkampschip zou bijgevolg een sterk verminderde of geheel afwezige mogelijkheid hebben tot het uitvoeren van landingen van luchtmobiele troepen door de lucht. Dit opzet lijkt in strijd te zijn met de wensen van het Amerikaanse Korps Mariniers die zich wensen om te vormen naar een organisatie gespecialiseerd in het uitvoeren van korte maar krachtige amfibische raids in het Pacifische strijdtoneel.
