In een interview met Marineschepen.nl heeft thyssenkrupp Marine Systems (tkMS) meer informatie gegeven over de plannen die zij hebben voor hun voorstel voor Nederland. De Duitse werf zal zich de komende maanden buigen over een offerte, maar de contouren van hun plannen tekenen zich steeds duidelijker af.
Screenshot van de Type 212CD E. (Beeld: tkMS/ still YouTube)
tkMS is een van de drie werven die in de race zijn om de bouw van nieuwe Nederlandse onderzeeboten. Het wachten is op de offerteaanvraag die de Defensie Materieel Organisatie (DMO) in november naar Naval Group, Saab en tkMS zal sturen.
Ondertussen schaven de werven aan hun plannen op basis van de informatie die zij tot nu toe hebben gekregen, al zijn nog niet alle eisen en beoordelingscriteria bekend.
Na een bezoek aan de werf in Kiel in juni verschenen op deze site al meer details over de plannen van tkMS voor Nederland. Met programmamanager van de HDW-klasse 212CD E en voormalig onderzeebootman Holger Isbrecht sprak Marineschepen.nl opnieuw over het ontwerp van de 212CD E. Dit ontwerp is afgeleid van de 212CD die voor Noorwegen en Duitsland wordt gebouwd. De CD E is aangepast aan de eisen, voor zover die bekend zijn, van Nederland.
In de basis is de boot die tkMS voor Nederland in gedachten heeft echter wel hetzelfde als die voor Duitsland en Noorwegen, zo zegt Isbrecht. "Het aantal bemanningsleden is groter, heeft een groter bereik en meer compartimenten. Maar hij is wel gebaseerd op dezelfde kerncomponenten: zelfde diesels, elektromotor, etc. Die kern is al ontwikkeld, andere zaken zoals accommodatie en brandstoftanks daarom heen zijn groter gemaakt."
De 212CD E vergeleken met de Walrus. (Beeld: tkMS)
Langer en groter
Voor het eerst geeft tkMS wat meer informatie over de lengte van de boot. "De 212CD wordt iets groter dan de Walrusklasse", zegt Isbrecht. "De 212CD E wordt nog groter." En dat is niet zonder reden. Met een grotere boot wil tkMS zaken toevoegen om aan de eisen van Nederland te kunnen voldoen, waardoor langere operaties verder van huis mogelijk zijn.
Op een illustratie van de Duitse werf is te zien dat het voor Nederland bedoelde ontwerp langer dan 80 meter wordt. Daarmee is de CD E beduidend langer dan de huidige Nederlandse Walrusklasse boten, die ruim 67 meter zijn.
Het verlengen van een onderzeeboot kan nadelig zijn als deze naar verhouding te dun wordt. De boot kan dan bijvoorbeeld moeilijker te manoeuvreren zijn en het kost meer energie om de snelheden te halen. Het voordeel van de 212CD als basis-ontwerp is dat de buitenste diameter van 10 meter al fors is. Isbrecht: "De lengte-diameter-ratio is nog steeds goed. Onze manier van het aanpassen van het ontwerp is het verlengen van de romp. Op het moment dat we de diameter groter maken, moeten we het binnenste van de boot aanpassen, waaronder de bekabeling."
Hoewel de diameter van de drukhuid met 7,2 tot 7,8 iets kleiner is dan die van de Walrus, is zal de 212CD E toch -afgaande op de informatie in bovenstaande visual- een forse waterverplaatsing hebben van ruim 3.400 ton.
Nieuwe technologieën
De Walrus is ruim 2800 ton, maar heeft geen buitenluchtonafhankelijke voortstuwing (AIP) die behoorlijk wat ruimte in beslag neemt. De 212CD E heeft die wel.
Volgens tkMS gaat het om een AIP systeem van een nieuwe generatie, die net als de voorgaande Duitse AIP-systemen gebaseerd is op brandstofcellen. tkMS (of beter: HDW) bouwde deze AIP-systemen ook in het verleden, maar de brandstofcellen en ondersteunende systemen waren afkomstig van Siemens. Deze vernieuwde versie is nu helemaal van tkMS. "We hebben het systeem verbeterd", zegt Isbrecht. "En het is nu in onze handen. Dat is belangrijk omdat het een kerntechnologie voor onderzeeboten is die we onder onze eigen controle willen hebben, met het oog op toekomstige ontwikkelingen voor onderzeeboten die komen gaan."
De 212CD E is ook geschikt voor lithium-ionbatterijen in plaats van de oude loodzuuraccu's. Of deze nieuwe batterijen in de nieuwe onderzeeboten komen, staat nog niet vast. Vaak wordt gezegd dat lithium-ionbatterijen een grote impact hebben op het ontwerp omdat ze lichter zijn. De loodzuurbatterijen zijn zwaarder en zijn ideaal om onder in de boot voor extra gewicht en stabiliteit te zorgen.
Volgens tkMS is het echter toch mogelijk om in een relatief laat stadium een keuze tussen de twee versies te maken, zonder dat er veel opnieuw ontworpen moet worden. "We hebben gekozen om twee routes te bewandelen", zegt Isbrecht. "Optie A is lithium-ion aan boord, maar tegelijkertijd ontwerpen we ook de boot met loodzuurbatterijen. Er is een misverstand dat lithium-ionbatterijen veel lichter zijn dan loodzuuraccu's. Dat klopt voor de batterijen zelf wel, maar als je het hele pakket met elkaar vergelijkt, zie je dat het vergelijkbaar is. We hebben bovendien extra zware materialen toegevoegd in de ombouw van de lithium-ionbatterijen."
"Natuurlijk heb je andere ondersteunende systemen nodig als je lithium-ion kiest. Maar dat is te doen. We hebben de ervaring en ons doel is het maken van het veiligste systeem voor onderzeeboten. Bij lithium-ion moet je goed kijken naar de veiligheid, omdat er altijd een kans is op een brand. En dit zijn zaken waar we ons op richten om tot een zo veilig mogelijk systeem te komen."
Klik voor vergroting. Accommodatie aan boord van de 212CD E. Hier zijn vooral de slaapverblijven te zien. (Beeld: tkMS)
Een zithoek. (Beeld: tkMS)
Geen VLS
Met een langere boot lijkt de kans op een verticale lanceerinrichting toe te nemen. Maar die maakt geen deel uit van het ontwerp. Toch zal de 212CD E kruisvluchtwapens (maritime strike genoemd in de Defensienota) kunnen lanceren, zegt Isbrecht. "Een verticale lanceerinrichting heeft een te grote impact op het ontwerp en de kosten, dus die zit niet in het ontwerp. De maritime strike-optie bieden we al langer aan, maar die heeft nu meer prioriteit gekregen omdat deze in de Defensienota was genoemd. De technische eisen voor de lancering van zo'n wapen zijn vergelijkbaar met het lanceren van een torpedo of een anti-scheepsraket."
De wapens, of het nu kruisvluchtwapens of torpedo's zijn, kunnen ook van Amerikaanse makelij zijn, zegt Isbrecht. De Mk48 torpedo waar de Onderzeedienst mee vaart is een Amerikaanse torpedo en daar zou mogelijk Tomahawk bij kunnen komen. Isbrecht: "We hebben ervaring met het integreren van Amerikaanse technologie. Het is een kwestie van werken met interfaces. We hebben al eerder Amerikaanse systemen geïntegreerd. Het gaat niet om het ontwerp, maar om hoe de geheime datacommunicatie gaat tussen de torpedo en de andere systemen. Dat is iets waar de Amerikanen vooral op letten."
tkMS zegt niet voor welke landen en welke wapens zij de integratie hebben gedaan.
De torpedobuizen vormen volgens Isbrecht geen probleem voor deze wapens: "We hebben binnen tkMS een eigen ontwerp- en bouwafdeling die torpedobuizen maakt die allerlei wapens kunnen lanceren."
Bouw in Duitsland
In het begin van de aanbesteding was nog sprake van bouw in Den Helder, maar de marine en DMO wilden niet dat de eigen marinewerf -DMI- partij zou worden in de aanbesteding. Worden de boten gebouwd in Kiel? "In Duitsland", antwoordt Isbrecht. Want in Kiel worden niet alleen extra gebouwen neergezet voor de bouw van onderzeeboten, tkMS heeft ook een nieuwe werf gekocht. "Je weet dat we recent een werf hebben overgenomen in Wismar. Dat geeft ons nog meer flexibiliteit en capaciteit. We hebben de vrijheid om te beslissen of we kunnen bouwen in Kiel of Wismar. Al kunnen delen mogelijk gebouwd worden in Nederland."
Het onderhoud van de boten wordt sowieso in Nederland gedaan. Dat is een vereiste en voor tkMS een logisch besluit. "Dat is heel normaal. Ook de Portugese marine die twee onderzeeboten heeft, vaart de boten niet steeds naar Kiel, maar doet het onderhoud zelf. Met de mogelijkheden en de capaciteit in Nederland, is dat ook geen enkel probleem," besluit Isbrecht.
