Defensie buigt zich momenteel over de vervanging van het Harpoon antischipkruisvluchtwapen en een van de kandidaten van deze vervanging is de RBS15 van Saab. Het Zweedse wapen kan Nederlandse elementen krijgen, zo laat Saab weten.
Illustratie van de RBS15. Dit wapen is bedoeld voor zowel zee- als landdoelen. De RBS15 is voorzien van een radar waarmee het de doelen op kan sporen. Meer informatie over het wapen zelf staat ook in dit en in dit artikel. (Beeld: Saab)
Op 1 november 1977 werd de eerste Harpoon op een Nederlands schip geplaatst, het GW-fregat Hr.Ms. Tromp. Inmiddels vaart (en schiet) de Nederlandse marine met de gemoderniseerde Harpoon Block 2, maar ook die is aan vervanging toe.
Een van de kandidaten die nog in de race is, is de RBS15 van Saab. Dit wapen, dat gekenmerkt wordt door een relatief groot bereik van 200 tot meer dan 300 km, is momenteel in ontwikkeling. De RBS15 is reeds besteld door de Zweedse krijgsmacht voor de luchtmacht en marine.
Hoewel het wapen ontwikkeld is door Saab, betekent dat niet dat de RBS15 helemaal in Zweden wordt gebouwd. Ook de Duitse raketproducent Diehl heeft een belangrijk aandeel. En Saab staat open voor een samenwerking met Nederlandse bedrijven, zegt Jan Terlouw, directeur van Saab Nederland.
"We zijn al vanaf het begin in gesprek met het Ministerie van Economische Zaken", zegt Terlouw. "En we hebben naar mijn idee een aantrekkelijk participatiepakket voor een samenwerking met diverse Nederlandse bedrijven als leveranciers."
"Wij bouwen de raket samen met Diehl", vult Björn Bengtsson van Saab aan, "in die fabriek kunnen we meerdere varianten tegelijkertijd produceren. We zijn nu echter ook aan het zoeken naar leveranciers die diverse belangrijke onderdelen leveren. Een voorbeeld is de cannister, waar de raket in zit. Die maken wij niet zelf."
"Inmiddels hebben we een aantal leveranciers in Nederland geïdentificeerd waar we mee praten en mee in onderhandeling zijn. Dat is hoe de Nederlandse industrie hier vanaf het begin bij betrokken is", zegt Bengtsson.
Deze samenwerking blijft niet beperkt tot de cannister. Ook de vleugels, de romp en andere delen van de raket, kunnen door Nederlandse bedrijven worden geproduceerd als de RBS15 wordt gekozen, zegt Terlouw.
Ondanks dat er in Nederland geen raketten worden gemaakt, praat Saab met bedrijven die wat kunnen toevoegen. Bengtsson: "We spreken bijvoorbeeld met een bedrijf dat veel kennis en expertise heeft en zelfs invloed kan hebben op het ontwerp of de manier van produceren van onderdelen."
Dit is overigens niet de manier van werken bij iedere klant. "Het hangt af van wat de industrie in een land kan bieden en wat de klant wil", zegt Bengtsson. "Wat wij zien is dat DMO [Defensie Materieel Organisatie, JK], de kennisinstituten en industrie graag willen samenwerken. En dat is voor ons ook interessant, want zij hebben kennis, mensen en faciliteiten voor ontwikkeling in de toekomst."
Terlouw: "Voor deze samenwerking hebben we toestemming van de Zweedse overheid, van FMV [DMO van Zweden]."
De RBS15. (Beeld: Saab)
Oplossing dichtbij
Vergeleken met de concurrenten van buiten Europa, zien Bengtsson en Terlouw voordelen in de betrekkelijk korte afstanden tussen Nederland, Duitsland en Zweden. Zweden staat op de rand van een NAVO-lidmaatschap en Duitsland is een land waar Den Haag steeds meer mee wil samenwerken op militair gebied. Duitsland is bovendien al langer gebruiker van de RBS15.
"Het is een echt Europese oplossing", benadrukt Bengtsson. "Delen van de raket komen van Europese leveranciers. Dat maakt zaken makkelijker. Als die bedrijven zich in Europa bevinden, zijn onderdelen sneller beschikbaar en is het transport goedkoper. Die voordelen van kortere afstanden gelden ook als tijdens bijvoorbeeld onderhoud blijkt dat elementen van de missile vervangen moeten worden. Dat komt de beschikbaarheid van het systeem ten goede, je wilt immers niet dat een kwart van je wapens in het buitenland is voor onderhoud. Ook voor toekomstige ontwikkelingen van deze raket is het prettiger als de medegebruikers in de buurt zijn."
"Bovendien is er minder risico en zijn er lagere kosten. Gebruikers van hetzelfde wapensysteem kunnen ook samenwerken op gebied van onderhoud en ondersteuning. Er is veel voordeel op gebied van beschikbaarheid en uitwisselbaarheid. Daarnaast wijst de onlangs verschenen Defensienota op het belang dat Nederland hecht aan een Europese militaire samenwerking", zegt Terlouw.
De klant mag diep in de raket kijken
"Er is meer mogelijk op gebied van samenwerking van Europese gebruikers dankzij de openheid van Saab als het gaat om de RBS15", vervolgt Terlouw.
Niet iedereen laat een gebruiker in de missile kijken, zegt Bengtsson. Terlouw: "Gesteund door de Zweedse overheid hebben we gezegd: laten we open zijn. Geen black box, we kunnen de ontwikkeling met gebruikers doen."
"We geloven in het betrekken van de gebruiker bij de verdere ontwikkeling van de RBS15", gaat Bengtsson verder. "We bieden een complete testfaciliteit aan, als de klant dat wil. De gebruiker mag veel dieper de raket in, dan normaal mag bij huidige antischipkruisvluchtwapens van buiten Europa. Duitsland doet dat al en zij begrijpen hierdoor de raket heel goed, waardoor zij hun tactieken en de operationele prestaties van de raket verbeteren. Maar zij komen ook bij ons met slimme vragen en slimme suggesties voor features die we kunnen toevoegen in de software. Dat is voor iedereen beter."
Terlouw: "Bij het ontwerp van de RBS15 is rekening gehouden met toekomstige moderniseringen en upgrades. Dus suggesties van bijvoorbeeld gebruikers kunnen we meenemen."
Die samenwerking en toegankelijkheid is niet beperkt tot de raket zelf. De cannisters van de RBS15 moeten op dek worden gemonteerd en het systeem wordt met kabels aangesloten. "Het is niet een kwestie van USB-kabel inpluggen en gaan", zegt Bengtsson. De raket moet geïntegreerd worden in de systemen, dus bijvoorbeeld de software in de commandocentrale moet kunnen werken met de raket. "En dat geldt niet alleen voor de toekomstige ASW-fregatten, maar voor bestaande M-fregatten en LCF’en. Daarom zijn wij ook met Nederlandse bedrijven in gesprek over de integratie."
Opleidingen om het wapen zo goed mogelijk in te zetten
Als een klant de RBS15 kiest, krijgt het niet alleen een raket met kabels en software, maar ook ondersteuning, zo zegt Bengtsson. Technische ondersteuning en operationele ondersteuning; dus hoe zet je het wapen in? "We bieden bijvoorbeeld tactische opleidingen aan voor militairen die les gaan geven in hoe je het wapen inzet. Het gaat om intensieve opleiding en opfriscursussen voor later. We gebruiken daar onze tactische simulatoren voor."
De kennis die Saab deelt blijft niet beperkt tot de opleidingen voor opleiders. "We voorzien onze klant van uitgebreide data om te gebruiken tijdens tests, simulatoren, etc. zodat ze het gedrag van de missile kunnen begrijpen en hun tactieken kunnen evalueren. We hebben ook ingebouwde simulatie-oplossingen zodat in de commandocentrales van schepen geoefend kan worden zonder echt de raket te lanceren. Dit kan ook gebruikt worden zodat verschillende schepen met elkaar kunnen oefenen op bijvoorbeeld gelijktijdig de missiles in te zetten. En we hebben de optie om aan een school van de marine simulatoren te leveren. Dan is er nog een simulator van het systeem waarmee je, op basis van je eigen inlichtingen over potentiële tegenstanders, tactieken kan ontwikkelen. Wij krijgen die data uiteraard niet, die blijft bij de klant."
De raket
Ondanks dat veel informatie bij de klant blijft, heeft Saab naar eigen zeggen een goed beeld van de betrouwbaarheid van de RBS15. "We weten dat de RBS15 betrouwbaar is en een hoge inzetbaarheid heeft", zegt Bengtsson. "Ze zijn aan boord en direct gelanceerd worden, omdat ze altijd op een hoog niveau van gereedheid kunnen staan zonder dat het ten koste gaat van het operationele leven van het wapen. Ze zijn bovendien eenvoudig te lanceren richting een doel."
"Dat doel kan ver weg liggen", vervolgt Bengtsson. "En als de missile het doel raakt, is de impact groot. Het wapen is ontwikkeld voor ‘one hit, one kill’. En dat in alle weersomstandigheden: mist, regen, sneeuw, hoge golven. Geschikt voor zeedoelen én landdoelen. Want RBS15 is inmiddels goedgekeurd binnen NAVO als land attack missile. En half mei lanceerde de Duitse marine een RBS15 voor het eerst op een landdoel tijdens een test nabij Noorwegen."
De LCF’en en vervangers zullen niet alleen een vervanger van de Harpoon krijgen, maar ook een missile waarmee doelen ver van de kust geraakt kunnen worden, zo viel te lezen in de Defensienota. De verwachting is dat de Amerikaanse Tomahawk wordt gekozen. Bengtsson: "De RBS15 is qua bereik niet te vergelijken met de pure land attack missiles, maar biedt wel flexibiliteit. Aan de andere kant, met een bereik van 200 tot meer dan 300 km, is de RBS15 weldegelijk geschikt voor ‘power projection’ landinwaarts."
De plannen voor aanschaf van twee nieuwe wapens past in de wereldwijde hernieuwde aandacht van de surface to surface missile. In Rusland was die aandacht er al langer, met de ontwikkeling van Kalibr en de hypersone Zircon. Maar bij veel marines was er tien jaar geleden weinig van de interesse in dit soort wapens meer over.
Inmiddels is de relevantie duidelijk. "We hebben gezien in onder andere Oekraïne wat een dergelijk wapen kan. Sinds Oekraïne antischipkruisvluchtwapens inzet en heeft aangetoond dat ze Russische schepen er mee kunnen raken, zien we een gedragsverandering bij de Russische marine. De Russen opereren nu verder weg van de kust, waardoor er minder druk staat op de Oekraïense steden aan de Zwarte Zee."
Het is afwachten welk wapen DMO voor de Nederlandse marineschepen gaat kiezen. Bij Saab is men in ieder geval vol zelfvertrouwen: "De RBS15 slaagde met vlag en wimpel voor het scenario dat DMO de aanbieders voorlegde", besluit Bengtsson.
Marineschepen.nl heeft DMO gevraagd om meer informatie over de fase waarin de aanbesteding voor de nieuwe raketten zich momenteel in bevindt. DMO wil, omdat de aanbesteding nog loopt, niet inhoudelijk reageren.
Dit is een gesponsord artikel. Bij een gesponsord artikel kiest een opdrachtgever het onderwerp van het artikel. Saab heeft Marineschepen.nl betaald om dit artikel te schrijven over dit onderwerp, maar Saab had geen invloed op de journalistieke inhoud.
