Marineschepen.nl
 
   
 

Dossier Venezuela


Door: Jaime Karremann
Laatst aangepast: 26-11-2020


Zolang Nederland verbonden is met de Benedenwindse eilanden Aruba, Bonaire en Curacao, blijft er een interessante relatie tussen Nederland en Venezuela. De ene keer als goede vrienden, maar andere momenten ligt een oude burenruzie op de loer. Als het niet goed gaat tussen de twee landen en de eilanden, wordt er veel over geschreven en zijn er veel vragen. Hoe zit het met de Venezolaanse marine? Worden de eilanden "beschermd" door de NAVO? In dit artikel een beknopt overzicht van de Venezolaanse marine en punten die een rol kunnen spelen bij een eventueel conflict.

Aruba Curacao Bonaire vergeleken met Nederland
Aruba, Curacao, Bonaire en Venezuela. Met in het rood de contouren en grenzen van Nederland en Nederlandse plaatsnamen op dezelfde schaal.

Nederlandse zorgen
De band tussen Nederland en Venezuela is door de eeuwen heen niet altijd even goed geweest. Soms was deze jarenlang normaal, maar andere jaren was er flinke wrijving. Meerdere keren heeft Nederland marineschepen naar de West gestuurd om acties tegen Venezuela uit te voeren (bijv. in 1895 en 1908) of om aanvallen van Venezuela te voorkomen.

Gert Oostindië van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Leiden verklaarde in maart 2006 tegenover de Helderse Courant dat "de claim van Venezuela op de benedenwindse eilanden er al eeuwen" ligt. "Pas in de jaren zeventig van de vorige eeuw zei de toenmalige regering dat zolang Nederland er de baas zou zijn, Venezuela er geen aanspraak meer op zou maken."



Ook de voormalige president van het land, Hugo Chavez, zei niet geïnteresseerd te zijn zolang de eilanden onderdeel zijn van Nederland. Uit uitgelekte ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade, die de NOS van Wikileaks kreeg, bleek dat Den Haag vermoedde dat zodra Nederland afstand zou doen van de eilanden, Venezuela ze zou annexeren.

Omdat Venezolaanse militaire vliegtuigen zonder toestemming boven Curaçao waren verschenen en omdat Venezuela had opgeroepen om de 'historische' band tussen Venezuela en de Antillen te herstellen, maakte Nederland zich in 2005 toch zorgen over een aanval van Venezuela. In de jaren daarna namen de zorgen af, tot Venezuela Nederland in 2010 beschuldigde van het voorbereiden van een invasie. In 2013 bezocht de minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans als eerste Europese minister de nieuwe president Maduro en zei geen enkel gevaar te zien in het Zuid-Amerikaanse land.

In juli 2014 ontstond echter een rel toen -tijdens een diplomatiek conflict- Venezuela met marineschepen gedreigd zou hebben. Opvallend was dat tijdens die perioden van spanning tussen Nederland en Venezuela de VS zich afzijdig hielden.

De spanning laaide in januari 2018 opnieuw op toen president van Venezuela Nicolas Maduro, na een jarenlange economische crisis en voedselschaarste, besloot om de grenzen tussen Venezuela en de bewuste drie Caribische eilanden voor 72 uur te sluiten. Den Haag wilde het vuurtje niet opstoken. Volgens een woordvoerder van Defensie wordt de situatie in de gaten gehouden en zal de Kustwacht extra patrouilleren als dat nodig is.

Of Venezuela ooit heeft gespeeld met de gedachten de voormalige Antillen te annexeren is natuurlijk nauwelijks in te schatten. Toch zijn de zorgen van Nederland te begrijpen, want mocht het ooit tot een gewapend treffen komen, dan staat de Nederlandse krijgsmacht tegenover een krijgsmacht die op meerdere punten in het voordeel is. Bovendien, de NAVO zal Nederland niet helpen; Artikel 5 geldt niet voor eilanden ten zuiden van de Kreeftskeerking, zie Artikel 6. Later in dit artikel meer hier over.

Eilanden voor de Venezolaanse kust
Voor veel Nederlanders zijn het Caribisch Gebied en vooral de afstanden onbekend. Daarom heel kort wat informatie over deze eilanden:

Aruba
Hoofdstad: Oranjestad
Oppervlakte: 184km2 (30 km lang en max 9 km breed)
Inwoners: circa 100.000
Vliegveld op de zuidkust
Zandstrand op zuidkust, rotsformaties op noordkust
Venezuela ligt 24 km ten zuiden van Aruba

Curaçao
Hoofdstad: Willemstad
Oppervlakte: 444km2 (65 km lang en max 11 km breed)
Inwoners: circa 173.000
Modern vliegveld op de noordkust
Zandstrand op zuidkust, rotsformaties op noordkust
Venezuela ligt 60 km ten zuiden van Curaçao

Bonaire
Hoofdstad: Kralendijk
Oppervlakte: 288km2 (38 km lang en max 11 km breed)
Inwoners: circa 13.000
Vliegveld Flamingo Airport (asfaltweg)
Venezuela ligt 80 km ten zuiden van Bonaire

Ter vergelijking: de oppervlakte van Texel is 170km2. De afstand tussen de eilanden en Venezuela is zeer klein en dat heeft verschillende nadelen: eenheden op zee kunnen vanaf land worden beschoten, land zorgt voor beperktere detectiekans van vliegtuigen (boven land vanaf zee) en vanuit Venezuela zijn de aanvoerlijnen kort.

POVZEE
PC-21 Guaiquerí voert de POVZEE's aan; patrouilleschepen met moderne sensoren en uit te rusten als een goed bewapend korvet. (Foto: barracuda/ Wikimedia Commons - CC-BY-SA-3.0)

De vloot
De Venezolaanse marine is een medium bruinwater-marine (dwz gespecialiseerd in operaties nabij de kust), met voornamelijk patrouilleschepen. De marine heeft ruim 18.000 personeelsleden waarvan 7.800 mariniers en 500 man/ vrouw werkzaam bij de luchtvaarttak van de marine (cijfers 2006). Wat personeel betreft heeft Venezuela duidelijk een grotere marine dan Nederland (ongeveer 8.000 man meer).

De kern van de Venezolaanse marine bestaat op dit moment uit 4 nieuwe Guaiqueríklasse patrouilleschepen van Spaanse makelij. De schepen hebben als hoofdbewapening 76mm kanons, maar zijn om te bouwen tot volwaardige korvetten met raketten tegen vliegtuigen en schepen. Plus ze hebben een heel aardig pakket aan Nederlandse sensoren.

Van de zes fregatten van de Mariscal Sucreklasse zijn nog twee of drie schepen zeewaardig. Maar ze zijn oud en erg veel gevechtswaarde, ondanks de modernisering, kan ze niet worden toegedicht.

Verder heeft Venezuela 6 snelle patrouilleboten van de Constituciónklasse die zeer geschikt zijn om in kustwateren een aanval te lanceren op vijandelijke schepen met kanon en Otomat mk2. Drie van de zes beschikken over deze raketten. De boten zijn in 1974 en 1975 gebouwd in de UK. Deze snelle, kleine boten (moeilijk op de radar te zien, zeker in kustgebieden) kunnen met hun Otomats flinke schade aanrichten.

Lancering van Otomat in 2020

Dan de onderzeeboten. De twee zijn stokoud, maar zelfs dan kunnen onderzeeboten dodelijk zijn. Mits goed onderhouden en met goed getraind personeel. Daar wordt in het geval van Venezuela echter aan getwjfeld. Het betreffen twee onderzeeboten van Duitse makelij van het bekende U-209A/ 1300 type (Sabalo klasse), uit 1976 en 1977. Zowel de wapensystemen, als de sensoren, als de commando- en communicatiesystemen zijn verouderd. De Sabalo, de oudste, is inzetbaar en vaart regelmatig. De Caribe ligt al sinds 2004 in het dok op de werf DIANCA.

Al sinds 2007 zou Chavez bezig zijn geweest met de vervanging van de twee oude onderzeeboten met Russische diesel-electrische onderzeeboten van eerst de Amurklasse en toen dat niet lukte de Varshavyanka klasse, in het Westen bekend als de Improved Kilo klasse onderzeeboten. In 2010 werd melding gemaakt van verregaande onderhandelingen om de stille subs toe te voegen aan de vloot. Deze onderzeeboten zouden een enorme impuls zijn voor het onderwaterwapen van Venezuela, maar zijn er nog niet gezien. Venezuela zou ook in gesprek zijn met China voor de moderne Yuanklasse subs. Maar ook daar is nog niets van bekend.

In september 2017, tijdens de opening van de nieuwe onderzeebootschool, heeft de Minister van Defensie plechtig beloofd dat de school er niet voor niets is gebouwd maar dat de twee huidige boten vervangen worden door nieuwe.


Beelden van het eerste landingsschip van de Los Frailesklasse.


Vanaf de Los Frailesklasse die door Damex zijn gebouwd, kunnen de nieuwe amfibische gevechtsvoertuigen die Venezuela in China heeft gekocht perfect een amfibische landing uitvoeren op een strand.

Om de mariniers aan land te brengen beschikt de Venezolaanse marine over 4 Landing Ship Tank (LST): Zuid-Koreaanse landingsvaartuigen van ruim 100 meter die tanks kunnen vervoeren. Deze schepen werden in 1984 in dienst gesteld, maar zijn inmiddels wel gemoderniseerd.

Vanaf 2012 werd de amfibische vloot uitgebreid door Damex, een joint venture tussen het Nederlandse Damen en Cubaans staatsbedrijf UCOCAR. Zij bouwden in de periode 2012-2014 vier landingsschepen voor Venezuela. Deze vier, van de Los Frailesklasse, staan bij Damen bekend als Damen Stan Lander 5612. De schepen zijn 57,27 meter lang en zouden geen main battle tanks kunnen vervoeren, maar wel lichtere voertuigen. Wel kunnen zij lichte eenheden aan kades afzetten voor bijv. humanitaire hulpverlening, assistentie aan andere ministeries en natuurlijk tijdens een amfibische aanval.



Ook de nieuwe patrouilleschepen komen van bedrijven die onderdeel zijn van Damen. In totaal heeft Venezuela voor kustwacht en marine 14 patrouilleschepen besteld bij de Nederlandse scheepsbouwer. Deze schepen worden gebouwd in Cuba en Venezuela. De patrouilleschepen, waarvan de langste zo'n 50 meter is, worden vooral gebruikt voor kustwacht- en politietaken.

Het bevoorradingsschip van de Venezolaanse marine komt uit Zuid-Korea en moet de grotere eenheden een groter bereik kunnen geven. De Ciudad Bolívar (T-81) werd opgeleverd 2001.

In de lucht
In tegenstelling tot de Nederlandse marine, beschikt Venezuela nog over maritieme patrouillevliegtuigen: EADS CASA C-212PM Patrullero. Deze gemoderniseerde vliegtuigen kunnen (mits er luchtoverwicht is) op jacht naar onderzeeboten én ondersteuning bieden aan landeenheden.

Aan boord van de schepen bevinden zich de gemoderniseerde Agusta Bell 212 ASW, welke eveneens gespecialiseerd is om onderzeeboten op te sporen en te vernietigen. Deze heli's kunnen ook ingezet worden om een aanval op oppervlakte eenheden te dirigeren. 6 helikopters zijn operationeel.
De 7 moderne Bell 412EP helikopters hebben aanvullend op de bovenstaande eenheden de beschikking over de AlliedSignal RDR 1500 track/scan radar. Hiermee kunnen vijandelijke schepen opgespoord worden, zodat andere eenheden hun raketten (denk aan de Otomat) van grote afstand kunnen afvuren zonder zelf gezien te worden.



Comando de infantería de marina
Het Venezolaanse Korps Mariniers bestaat uit ongeveer 8.000 mannen én vrouwen. Het beschikt over verschillende pantservoertuigen en gepantserde landingsvoertuigen. Evenals het Nederlandse Korps Mariniers heeft het mortierpelotons. Het beschikt bovendien over 105mm houwitzers en Bofors anti-aircraft missiles. Onlangs is de Amerikaanse training van deze mannen en vrouwen gestopt en overgenomen door Chinese eenheden.

Nederland staat er alleen voor
Aruba, Curacao, Bonaire, Sint Maarten, Sint Eustasius en Saba vallen niet onder het NAVO verdrag, waarin staat dat bij een aanval alle NAVO-landen ten strijde zullen trekken. In Artikel 5 wordt gesproken van alleen aanvallen in Europa en Noord-Amerika. Er worden een paar uitzonderingen gemaakt: Franse departementen in Algerije, Turkije en eilanden ten noorden van de Kreeftskeerkring. De genoemde eilanden liggen ten zuiden van de Kreeftskeerkring. Lees hier het NAVO verdrag in het Nederlands.

Jammer voor de eilanden in het Caribisch gebied. Of het Nederlandse gemeenten zijn of niet: bij een invasie van Venezuela zal Nederland zelf moeten terugvechten.

Natuurlijk kan het de VS, Groot-Brittannie en Frankrijk vragen om te helpen. De VS heeft Forward Operating Locations (FOLs) op Aruba en Curacao, voornamelijk gericht op drugsbestrijding. Groot-Brittannië en Frankrijk hebben overzeese gebiedsdelen in het Caribisch gebied, maar dat zijn Bovenwindse eilanden en die liggen verder naar het noorden. Het is echter de vraag of ze zin hebben om te helpen. Niets zegt dat ze "ja" moeten antwoorden. Daarnaast kunnen zij hun hulp ook beperken tot inlichtingen, wapens, etc. en besluiten om geen schepen of vliegtuigen te sturen.

Nederlandse overwinning is allesbehalve zeker
In Nederland wordt nog weleens lacherig gedaan over de Venezolaanse marine. Zo zei toenmalig minister van Defensie Henk Kamp (VVD) in maart 2006 dat Nederland een aanval van Venezuela makkelijk af zou slaan. Kamp reageerde daarmee op de ongerustheid in de Tweede Kamer over de veiligheid van de eilanden. Kamp zag geen enkel probleem; de Nederlandse marine zou volgens hem genoeg slagkracht hebben om "het tweedehands marineschip van Venezuela" te weerstaan.

Dat is wat te eenvoudig gedacht. Zeker na de investeringen van Venezuela en de bezuinigingen in Nederland (van o.a. Kamp zelf).

PC-21 Caribe
Sinds 2010 heeft Venezuela deze POVZEE klasse patrouilleschepen/ korvetten. (Foto: Barracuda, CC 3.0)

De Koninklijke Marine heeft goed getraind personeel en op belangrijke punten moderner materieel dan Venezuela. Nederland heeft zeker tot rond 2010 weinig te duchten gehad van de Venezolaanse vloot die de laatste jaren vooral heeft toegelegd licht bewapende patrouilleschepen. De slagkracht van de Nederlandse marine is echter ernstig minder geworden in de laatste jaren door bezuinigingen en tekorten. De vier vrij nieuwe patrouilleschepen van de Hollandklasse zullen geen rol kunnen spelen in een oorlog. Het komt dan dit decennium neer op de oudere fregatten.

Doordat de Benedenwindse eilanden zo dicht op Venezuela liggen, zal Nederland niet zozeer met de Venezolaanse vloot te maken krijgen, maar vooral met bijvoorbeeld de Venezolaanse mariniers, de luchtmacht met hun Sukhoi-30MKV Flanker's, F-16's en F-5's, plus 50 Russische aanvals- en transporthelikopters en de landmacht. De Venezolaanse krijgsmacht telt maar liefst 100.000 militairen (Nederland 45.000). Venezuela is dus beduidend in het voordeel vanwege de omvang van de krijgsmacht en de korte afstanden, die de waarschuwingstijd van Nederland erg kort maken.

Sukhoi
Sukhoi SU-30MK2 Flanker (Foto: André Austin Du-Pont Rocha/ Mexico Air Spotters M.A.S.)

De Nederlandse verdediging ter plaatse bestaande uit 500 militairen en een stationsschip (doorgaans een patrouilleschip dat niet bedoeld is voor oorlogshandelingen), is niet ingericht om een massale aanval van Venezuela te stoppen. Ons land zal dan in een later stadium de eilanden moeten heroveren.

De ligging en de geografie van de eilanden is duidelijk in het voordeel van Venezuela: zij hebben luchtoverwicht, de aanvoerlijnen zijn kort en kunnen vanaf land eenvoudig een aanval opzetten, terwijl de Nederlandse schepen lang moeten varen en niet per definitie luchtoverwicht en een plek om te bevoorraden hebben. Nederlandse schepen en vooral vliegtuigen moeten vanaf bijvoorbeeld Sint Maarten opereren, een kleine 1.000 km ten noorden van de Benedenwindse eilanden. De infrastructuur van Sint Maarten is echter door de orkaan Irma in september 2017 enorm aangetast.



Daarnaast is Venezuela nog niet klaar met nieuwe wapens. Het land heeft tussen 2005 en 2010 voor 4,4 miljard dollar aan Russische wapens gekocht: o.a. BUK-M2E tegen vliegtuigen, T-72B1V tanks, Mi-35M2 aanvalshelikopters. In 2008 ontving het bovendien de laatste levering van 70 Kh-31 antischipwapens.

Ook heeft Venezuela kustbatterijen van het type BAL-E, ook wel bekend als Bal GRAU 3K60 BAL of bij de NAVO als SSC-6 Sennight, besteld. Deze Russische systemen lanceren Kh-35 anti-schipraketten met een bereik van 260 km vanaf vrachtwagens. Dit zijn moderne wapens die in salvo's kunnen worden gelanceerd, de vrachtwagens kunnen tot 10km landinwaarts staan. Venezuela kan Nederland daarmee de toegang tot de Benedenwindse eilanden ontzeggen. Zeker als dat gecombineerd wordt met luchtverdedigingsraketten.

Of Rusland de kustbatterijen al heeft geleverd is niet openbaar bekend.

Internationale samenwerking
Venezuela is niet geïsoleerd, het werkt ook samen met buitenlandse mogendheden. Al is de positie van het land verzwakt door de economische crisis. Een van de bekendste internationale samenwerkingsprogramma's heeft het land met Rusland. In november 2017 werd bekend dat Rusland Venezuela te hulp wil schieten met een lening ter waarde van miljoenen dollars, in ruil daarvoor wil Rusland toegang tot de marinehavens van het Zuid-Amerikaanse land.

Volgens een oud-Commandant Zeemacht Caribisch Gebied (C-ZMCARIB) hoeven deze Russische plannen niet direct gevolgen te hebben voor de Nederlandse belangen in de regio. De interesse van het Kremlin in Venezuela heeft meer te maken met de VS dan met Nederland. De vroegere C-ZMCARIB: "Het steunpunt van de Russen zal voornamelijk zijn om eenheden die nu al af en toe in de regio zijn om informatie van de met name de VS te vergaren te ondersteunen. Ik denk niet de Russische marine eenheden genoeg heeft om die echt daar te stationeren en dan logistiek te ondersteunen om regionale oefeningen te houden. Dat zal vast zo beginnen om de VS te tarten, maar zal dan snel naar een lager pitje gaan."

Venezuela heeft volgens de oud-marineman de Russen niet nodig tegen Nederland: "Simpel gezegd: indien Venezuela iets tegen de Benedenwinden zou willen uitrichten dan kan dat nu ook zonder de Russen. Daarvoor is hun strijdmacht nog capabel genoeg en onze waarschuwingstijd veel te kort. Sterker nog juist de Russische aanwezigheid zal wellicht tot terughoudendheid kunnen leiden. De Russen zullen zeker een vinger in de pap wensen om te bepalen of er een crisis kan ontstaan. Hun aanwezigheid, als het al doorgaat, zal eerder aanleiding zijn voor de VS bij spanning rond Venezuela en Nederland om zich er in te mengen."

"Daarbij is het dan maar weer de vraag in hoeverre Venezuela die wens van Rusland leuk vindt. Tot nu toe is Venezuela altijd erg onafhankelijk geweest."







comments powered by Disqus


Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Dossiers
Marine in cijfers
Anti-piraterij Somalië

Gerelateerde artikelen
Mariscal Sucreklasse
POVZEE of Caribe klasse

Rusland wil toegang tot haven Venezuela
Aruba schrikt van Venezuela
Succes Spaanse scheepswerf