Marineschepen.nl
 
   
 

De Iraanse marines; kleine schepen kunnen grote problemen veroorzaken

Bookmark and Share
Laatst aangepast: 13-07-2019

Iran heeft niet één, maar twee marines: de Iraanse marine en de Iraanse Revolutionaire Garde Marine (IRGM). De reguliere marine is verantwoordelijk voor de de diepere wateren van de Golf van Oman en omgeving. De IRGM heeft als operatiegebied de Perzische Golf. Beide marines zijn verantwoordelijk voor de verdediging in de uiterst smalle, maar belangrijke, Straat van Hormuz. De twee marines hebben daarom verschillende soorten eenheden en andere tactieken. Maar ze hebben wel ongeveer evenveel personeelsleden.
In beide marines wordt sinds ruim tien jaar flink geïnvesteerd door Iran.


landschap
Iran bestaat niet alleen uit woestijn. Het landschap is gevarieerd en kent vele (hoge) bergen.

Islamitische Republiek Iran
Iran heeft ongeveer 75 miljoen inwoners. Het land is vrij groot; met een oppervlakte van 1,6 miljoen vierkante kilometer is het zo'n 40 keer groter dan Nederland. In het zuiden én (dat is minder bekend) in het noorden grenst Iran aan water. In het noorden is dat de Kaspische Zee, een zee die totaal omsloten is door land en eigenlijk een gigantisch meer is. Voor marines anders dan die van de paar omliggende landen, is deze zee niet interessant.

Blijft dus over de zuidkust. Hier ligt Iran (van west naar oost) aan de Perzische Golf, de Straat van Hormuz en de Golf van Oman. Iran ligt daarmee aan een belangrijk zeegebied doordat vele schepen met olie dagelijks vanuit de Perzische Golf via de Sraat van Hormuz de rest van de wereld van brandstof moeten voorzien. Zo'n 30 tot 40% van het olietransport gaat via deze Straat. Iran gebruikt dit al vele jaren om te dreigen met het afsluiten van dit stukje, bij een daadwerkelijke sluiting zou dit grote gevolgen hebben voor de economie van veel landen.



Deze zuidkust kent vele havens en 17 eilanden. Het achterland ten westen van Hormuz (dus aan de Perzische Golf) kenmerkt zich door een hele serie fraaie bergketens die parallel aan het strand honderden kilometers landinwaarts liggen. Met een hoogte tot 2.000 meter vormen zij een natuurlijke beschermmuur voor eventuele aanvallers vanuit zee. De oostkant van de kust is weer totaal anders. Deze kant aan de Golf van Oman is een stuk vlakker en veel droger.

Bovendien is het er erg warm; in de zuidelijke havenstad Bandar Abbas, komt het kwik in de winter niet onder de 25 graden Celcius.

Sinds de revolutie van 1979 is Iran een islamitische republiek. Daarvoor was de Islam uiteraard ook de belangrijkste religie, maar het land was onder de Shah open en veel internationaler. Zo studeerden duizenden Iraanse officieren op (defensie) universiteiten in het buitenland en verkochten westerse landen wapens aan het land. In 1978 bestelde Iran bijvoorbeeld nog acht S-fregatten in Nederland en streden Nederlandse scheepswerven om orders voor onderzeeboten en mijnenjagers. Zover kwam het niet.

Na de revolutie raakte het land meer in zichzelf gekeerd en werden zaken als een heilige oorlog (vooral tegen de VS) en martelaarsschap steeds belangrijker. Dat heeft veel gevolgen gehad voor de Iraanse oorlogvoering en organisatie. Want de reeds bestaande defensie-organisatie werd door de nieuwe machthebbers niet altijd vertrouwd, waardoor de nieuwe Iraanse Revolutionaire Garde kon groeien. Ook heeft de cultuur die de nieuwe staatsvorm met zich meebracht directe invloed gehad op de militaire strategie. Een ander gevolg komt voort uit de jarenlange boycot; Iran kan moeilijk aan wapens komen en moet ze dus zelf produceren.

Overigens genoot de IRGM bij de leiding van Iran lange tijd de voorkeur boven de Iraanse marine. Sinds de reorganisaties in de periode 2007 - 2017, zijn de verschillende taken duidelijker vastgelegd.

speedboat iran
Een Iraanse speedboat, bewapend met raketten.

Asymmetrische oorlogvoering
Het Iraanse militaire denken werd erg gevormd door de Iran-Irak oorlog die in 1980 uitbrak en acht jaar duurde. Recenter heeft Iran veel geleerd van de oorlogen in de regio waarin de VS oppermachtig bleek voor tegenstanders die op dezelfde manier de strijd aan willen gaan. De oplossing voor Iran is asymmetrische oorlogvoering.

Het centrale punt in de Iraanse (maritieme) strategie is asymmetrische oorlogvoering, met als doel het verdedigen van het land en bronnen (bijv. olieplatformen in zee) tegen een buitenlandse aanval. Asymmetrische oorlogvoering is een oorlog tussen partijen die (op materieelgebied) niet gelijkwaardig zijn. Iran beseft dat het bij een conventionele oorlog zal afleggen tegen grote marines als die van de Verenigde Staten. Door een eventueel conflict op totaal andere wijzen uit te vechten, bijvoorbeeld met de inzet van snelle kleine bootjes en zeemijnen, kan het misschien toch winnen.
De Iraanse marines moeten daarom niet bekeken worden zoals we naar andere traditionele, Westerse marines kijken. In de moderne oorlogvoering spelen politiek en publieke opinie een belangrijke rol. Een relatief zwakke tegenstander kan een veel sterkere opponent verslaan door de vijandelijke politiek en thuisfront te overtuigen dat de oorlog te veel kost (geld en levens). Als Iran een vijandelijk fregat tot zinken weet te brengen, dan kan dat het einde van een oorlog betekenen. Terwijl een fregat vanuit militair oogpunt zelden zo essentieel is voor een oorlog. Voor de politiek is bijna iedere militair "image essential", en kan het sneuvelen van 1 militair (en zeker een fregat met meer dan 100 man) een reden zijn om de operatie/ oorlog te stoppen.

Voor de Iraanse marine is deze manier van oorlogvoeren belangrijk, al hebben zij ook meer conventionele strijdwijzen en middelen. Voor de IRGM is de asymmetrische oorlogvoering sinds de oorlog tussen Iran en Irak het enige waar zij zich op toeleggen. "Wij zijn overal, en tegelijkertijd nergens," zo vatte een admiraal van de IRGM het fraai samen.

De Iraanse marine gebruikt haar eenheden zoals gezegd niet alleen voor verdediging van de kust(wateren), maar ook voor meer conventionele doeleinden zoals vlagvertoon. Zo voer een aantal jaar geleden een Iraans fregat en bevoorrader naar Syrië voor een havenbezoek. Ook deed het land jaren mee aan de bestrijding van piraterij in de Golf van Aden.

De organisatie
Het hoofdkwartier van de Iraanse marine bevindt zich in de havenstad Bandar Abbas, die gelegen is aan de Straat van Hormuz. Hier liggen de meeste marineschepen en is tevens de thuisbasis van de Iraanse marineluchtvaartdienst. Verspreid langs de zuidkust liggen nog meer bases van de Iraanse marine.

De Iraanse marine heeft ongeveer 30.000 personeelsleden, waaronder mariniers, personeel van de marineluchtvaartdienst en vlootpersoneel.

Ook het hoofdkwartier van de IRGM staat in Bandar Abbas. Deze marine bestaat uit ongeveer 20.000 mensen. Omdat de schepen van de IRGM vaak klein zijn, kunnen zij opereren vanaf een heleboel kleine havens, inhammen, eilanden en stranden.

De vloot
Een groot deel van het Iraanse materieel is in eigen land gemaakt. Iran is echter wel in hoge mate afhankelijk van Rusland, China en Noord-Korea voor ondersteuning.

Het land beschikt over bijna 300 "platformen": een klein aantal fregatten en korvetten, een reeks onderzeeboten, maar vooral veel kleine snelle boten.

De Iraanse marine kent om eerder genoemde reden een wat andere vlootsamenstelling dan we in het Westen gewend zijn. Zo zijn de onderzeeboten ruim in de meerderheid en is het aantal grote oppervlakte schepen klein vergeleken met het aantal personeelsleden, onderzeeboten en vliegtuigen.

In de jaren voor de revolutie van 1979 moest de marine een "blauw-water" marine worden, dat wil zeggen een marine die in staat is om ver van huis te kunnen opereren. Veel nieuwe moderne schepen en onderzeeboten werden besteld in onder andere de VS en Duitsland, maar de revolutie gooide roet in het eten. Eind jaren '80 kwam het tot een directe confrontatie tussen de Iraanse en de Amerikaanse marine. Iran verloor meerdere schepen en leerde veel lessen.
Sindsdien de richten de Iraanse marines zich meer op de wateren dichter bij huis en op asymmetrische oorlogvoering. Waarbij overigens de marine van Iraanse Revolutionaire Garde zich veel meer bezig houdt dan de Iraanse marine, die zeker de laatste jaren weer meer buiten de eigen wateren treedt.

Straat van Hormuz
Iran en de Straat van Hormuz zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De grootste (varende) Iraanse marineschepen zijn de vijf fregatten. De oudste zijn de drie van de Alvand klasse en stammen uit de jaren '70. De andere twee zijn een stuk nieuwer; de Mowj klasse bestaat uit twee fregatten waarvan de eerste in 2010 in dienst is gesteld en de tweede in 2012 wordt verwacht. Zowel de Alvands als de Mowj fregatten zijn 94,5 meter lang. De oudste zijn echter in Groot-Brittannië gebouwd en de nieuwste in Iran, al zijn de Alvands bij het nieuwe ontwerp wel in gedachten gehouden.

Behalve de fregatten beschikt Iran ook over een hele serie kleinere boten die variëren van korvetten tot snelle aanvalsboten met kruisvluchtwapens.

Kilo onderzeeboot
De Kilo klasse onderzeeboten zijn geduchte tegenstanders.

Wat is de Iraanse marine zonder onderzeedienst? De bekendste en grootste zijn de Kilo klasse onderzeeboten van Russische makelij. Dit zijn moderne diesel-elektrische boten die stil en een risico zijn voor iedere tegenstander. Deze kroonjuwelen van de Iraanse marine, zijn echter (door geldgebrek) niet in uitstekende staat. Analisten denken dat één of max twee boten operationeel zijn.
Sinds enkele jaren heeft Iran ook veel kleine onderzeeboten van de Ghadir klasse. Een groot deel van deze onderzeeboten is in 2011 in dienst gesteld, maar liefst zeven exemplaren. Het gaat hier om mini-onderzeeboten. Ter illustratie: met 115 ton waterverplaatsing zijn ze duizend keer (!) kleiner dan de Virginia klasse onderzeeboten. Op de 29 meter lange onderzeebootjes werken achttien bemanningsleden. Zij kunnen echter een bijzonder wapen afvuren, namelijk de Hoot. Dit is een supercavitatie torpedo. Waar normale torpedo's een maximale snelheid hebben van rond de 100km per uur, bereikt deze onderwaterraket snelheden van maar liefst 360km per uur. Iran heeft 17 van deze boten in dienst.



Zoals gezegd bestaan de Iraanse zeestrijdkrachten vooral uit ontzettend veel kleine boten. De grotere van deze categorie zijn de 10 Chinese Houdong/ Type 021 missile boats, dit zijn tevens de grootste en meest capabele schepen van de IRGM. Deze bijna 40 meter lange vaartuigen zijn snel en zwaar bewapend met C-802 kruisvluchtwapens. Andere boten zijn de 15 meter lange Gahjae bootjes. Deze hebben ruimte voor 2 torpedo's. Waar Iran er veel van heeft zijn de diverse bewapende speedboten (ongeveer 100). Deze zijn perfect voor de massale aanvallen, waarmee de IRGM een tegenstander wil overvallen.

kruisraket
Nasr kruisvluchtwapen, gelanceerd vanaf een truck in januari 2012.

Wapens
Iran heeft een heel arsenaal aan kruisvluchtwapens tegen schepen en mijnen. Deze kunnen afgevuurd worden vanaf schepen, onderzeeboten en vanaf trucks. Veel wapens zijn van Chinese of Russische origine, maar Iran weet ook eigen raketten en kruisvluchtwapens te produceren. Van een aantal is het bereik op papier heel behoorlijk, maar het ontbreekt vaak aan sensoren om de vijandelijke doelen op grote afstand waar te nemen en aan te wijzen. Niettemin vormen deze wapens een behoorlijk risico voor vijandelijke schepen als zij zich in de besloten wateren bij Iran bevinden.

De Qader wordt afgevuurd vanaf land, bijvoorbeeld vanaf een truck en heeft een bereik van 200km. Het is niet nodig om de lanceerinrichting op een strand te parkeren -zichtbaar voor vijandelijke schepen- het kan ook verder landinwaarts worden neergezet. Hierdoor wordt de lancering zelf mogelijk niet waargenomen en kan het kruisvluchtwapen verscholen z'n weg kiezen naar het doel.
Een dergelijk wapen is typisch voor een land dat niet verwacht controle over de zee te zullen verkrijgen. Zo kan het de tegenstander toch het gebruik van die wateren ontzeggen.
De Qader werd in augustus 2011 voor het eerst gepresenteerd en toen werd er ook bij verteld dat het een zeer geavanceerd wapen is dat laag richting doel vliegt.

Een ander vrij nieuw kruisvluchtwapen is de Nasr; een eveneens Iraans wapen dat vanaf land afgevuurd kan worden op schepen. De Nasr is echter ook vanaf schepen en in de toekomst vanaf onderzeeboten te lanceren. Het wapen heeft een veel korter bereik dan de Qader, maar doet niet onder aan impact. Volgens Iraanse media is de Nasr in staat om een schip van 3.000 ton (grootte M-fregat) te doen zinken. Tijdens tests vernietigde het een doel op 33 km.

Dan de Noor. Dit wapen is naar verluidt gebaseerd op de Chinese C-802, maar het ontwerp is aangepast en de wapens zijn gebouwd in Iran. Dit kruisvluchtwapen zou een bereik hebben van 200 km, en wordt gelanceerd vanaf land en schepen zoals de fregatten van de Alvand klasse. Het wapen beschikt over een actieve radar om het vijandelijke schip op te sporen. Daarnaast kan dit wapen tijdens de vlucht data ontvangen over het doel van vliegtuigen of helikopters, zodat het zichzelf kan bijsturen. Hiermee worden de tekortkomingen van Iraanse sensoren enigszins gecompenseerd.

Een ander belangrijk wapen in de Iraanse magazijnen is de zeemijn. Volgens schattingen gaat het om zo'n 3.000 mijnen die gelegd kunnen worden door onderzeeboten, mijnenleggers of vliegtuigen. Maar in het verleden zijn mijnen ook gelegd vanaf kleinere eenvoudige boten, zoals sleep- en vissersboten. Mijnen zijn wapens die uitstekend passen bij asymmetrische oorlogvoering. Als mijnen eenmaal zijn gelegd, kan het tegenstanders lastig worden gemaakt. Het opruimen van een mijn kost volgens deskundigen 200 keer meer tijd dan het leggen.
De potentiele schade die een zeemijn kan aanrichten is enorm. Fysiek kan het schepen tot zinken brengen, maar het kan ook angst en paniek veroorzaken bij bijvoorbeeld rederijen die met hun olietankers door de Straat van Hormuz willen varen.
De mijnen varieren van eenvoudige tot geavanceerde mijnen die op de zeebodem liggen en alleen schepen aanvallen met een bepaalde grootte of geluidsprofiel.

Van Speijk
Zr.Ms. Van Speijk, een van de twee Nederlandse M-fregatten, wordt genoemd als het schip dat aangewezen is voor de eventuele missie vanaf augustus 2019. Wat kan de Van Speijk verwachten? Lees hier meer. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)

Een eventueel conflict
Iran beschikt weliswaar over slechts 5 fregatten, waarvan er 3 veertig jaar oud zijn. De zeestrijdkrachten moeten in eigen wateren echter niet onderschat worden. De algemene verwachting is dat Iran in de Straat van Hormuz en de Perzische Golf dankzij de fanatieke Iraanse Revolutionaire Garde Marine heel goed in staat is om scheepvaartverkeer, maar ook marineschepen, een zware slag toe te brengen. Dat heeft alles te maken met het gebruik van de tactieken van deze garde.

Ook het afsluiten van de Straat van Hormuz voor bepaalde duur is heel goed mogelijk dankzij het gebruik van mijnen. Een paar mijnen is genoeg om grote problemen te veroorzaken. gebleken. Iran heeft veel geleerd van de oorlogen die de VS voerden en de Iraanse zeestrijdkrachten hebben zich hierop aangepast. Ook zullen de marines steun krijgen van de Iraanse luchtmacht.

Lees hier meer over de actuele situatie in de Straat van Hormuz.



Marineschepen.nl
Contact
Over deze site
Blijf op de hoogte via:

Twitter

Facebook

Instagram

Copyright

Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001



Menu
Dossiers

Gerelateerde artikelen
Wat kan een NL fregat verwachten?

Alvand klasse

Tweede vliegkampschip erbij
Iran waarschuwt VS
Oefening Iraanse marine
Vuurwerk in de Straat van Hormuz
Rangen van de marine