De Argentijnse onderzeeboot ARA San Juan, die sinds november 2017 vermist is, had de opdracht om inlichtingen te verzamelen over Britse schepen. Dat blijkt uit geheime documenten die in handen zijn van de Argentijnse nieuwswebsite Infobae.com. Ook is meer aan het licht gekomen over de slechte technische staat van de onderzeeboot.
ARA Santa Cruz, zusterschip van de San Juan. (Foto: Argentijnse marine)
De onderzeeboot raakte op 15 november 2017 in de problemen en ging verloren. Wat er precies gebeurde is nog steeds niet bekend en de boot is nog altijd niet gevonden, al werd gisteren ook gesproken over dat een Russisch onderzoeksschip een nieuw interessant 'contact' op 1.000 meter diepte heeft. Of dat inderdaad de gezonken onderzeeboot is moet nog blijken, maar ondertussen lijkt wel meer informatie vrij te zijn gekomen over de exacte opdracht van de onderzeeboot.
Die opdracht blijkt verder te gaan dan aanvankelijk werd gemeld. In eerste instantie was de onderzeeboot volgens de officiele berichten in transit geweest vanuit het zuidelijkste puntje van Argentinië naar de basis in Mar del Plata. Later werd daar aan toegevoegd dat de boot illegale visserij in kaart moest brengen.
De Argentijnse website Infobae.com publiceerde gisteren echter de volledige instructies van de staf aan de commandant van de onderzeeboot. Daaruit blijkt dat de San Juan een inlichtingenpatrouille moest uitvoeren in wateren zo'n 450 km ten noorden van de Falklandeilanden en iets ten oosten van waar de onderzeeboot voor het laatst contact had. Tijdens die patrouille moest het inlichtingen verzamelen over drie Britse schepen: het patrouilleschip van de Royal Navy HMS Clyde (Riverklasse) en de visserschepen Hunter en Protegat, beide varende onder de vlag van de Falklandeilanden.
Argentinië en het Verenigd Koninkrijk liggen al decennia overhoop over de Falklandeilanden, de eilandengroep in de Zuid-Atlantische Oceaan. Na een Argentijnse invasie in 1982 wisten de Britten na een hevige oorlog terug te veroveren. Sindsdien is de relatie nog altijd niet hersteld. Een van de discussiepunten is de Exclusieve Economische Zone (EEZ) van beide landen in het gebied.
Geheime documenten
Al snel na de vermissing werd duidelijk dat de Argentijnse marine geen volledige openheid van zaken wilde geven over wat de opdracht was geweest van de Argentijnse marine aan de onderzeeboot. Die opdracht is nu toch bekend geworden nadat geclassificeerde documenten die door de marine aan het federale gerechtshof waren verzonden, in handen kwamen van de Argentijnse pers.
Het document bestaat uit zeven pagina's en heeft als datum 24 oktober 2017. Hierin worden vier fases van de reis beschreven. In de eerste 'etappe' richting de marinebasis in Ushaia (Vuurland), vanaf vertrek op 24 oktober, moest de onderzeeboot een "anti-onderzeebootpatrouille uitvoeren" in een zeegebied met de codenaam "area ALISSA". Het heeft er alle schijn van dat dit geen oefening betrof. Onlangs werd bekend dat in juli 2017 de onderzeeboot een Britse nucleaire onderzeeboot had gedetecteerd, mogelijk had deze patrouille in oktober er ook mee te maken.
De tweede etappe had voornamelijk in en rond de wateren van de Argentijnse marinebasis in Ushaia, in het zuidelijkste puntje van Argentinië. Gedurende de dagen dat de onderzeeboot vanuit Ushaia opereerde moest het een onderzeebootbestrijdingsoefening doen in "area ALEJANDRA". Ook moest het zich voorbereiden op de missie in "area JULIANA".
Etappe 3 was genoemd "Patrulla control del mar", en had vooral betrekking op het verzamelen van inlichtingen over illegale visserij. In de Zuid-Atlantische Oceaan wordt veelvuldig door Aziatische visserschepen gevist, zij doen dat ook in de Argentijnse Exclusieve Economische Zone.
Maar in dit deel van de opdracht stonden ook Britse militaire eenheden als 'doelen' vermeld. ARA San Juan moest gedurende 10 dagen inlichtingen verzamelen over "van belang zijnde schepen" (o.a. vissersschepen), schepen zonder AIS of met een niet-geregistreerde AIS en -heel specifiek- de twee eerder genoemde visserschepen van de Falklands, en het Britse marineschip HMS Clyde. Daarnaast moest ARA San Juan informatie verzamelen over een C-130 Hercules transportvliegtuig van de Royal Air Force. De San Juan moest tevens beelden maken van de schepen.
De Argentijnse marine had eerder -na geruchten over dat een Britse helikopter op de San Juan had gejaagd- ontkend dat de operatie iets te maken had met buitenlandse marines.
Daarnaast bevond het patrouillegebied, area JULIANA, zich voor de helft buiten de Argentijnse Exclusieve Economische Zone (EEZ) en in het door de Britten geclaimde EEZ. Volgens Argentijnse media is de San Juan moedwillig nar een gebied gestuurd waar het van de Britten niet mocht komen.
Na afloop van etappe 3 moest de San Juan, tijdens etappe 4, nog een onderzeebootbestrijdingsoefening houden. Maar zover kwam het niet. Tijdens etappe 3 ging het schip verloren.
HMS Clyde, het patrouilleschip dat opereert vanaf de Falklands. De schepen van de Riverklasse hebben een waterverplaatsing van bijna 2.000 ton en zijn ruim 81 meter lang. Ze hebben geen middelen voor onderzeebootbestrijding. Dit schip hield later mee met zoeken naar de San Juan toen de onderzeeboot vermist werd. (Foto: Britse marine)
Heftige patrouille
De inlichtingenoperatie van de San Juan in oktober/ november liep desastreus af, dat had in juli echter ook kunnen gebeuren. De Argentijnse website Infobae.com heeft ook informatie gepubliceerd over een heftige patrouille in juli, waaruit ook de slechte technische staat van de boot blijkt.
In juli was de San Juan in ongeveer hetzelfde gebied bezig met inlichtingen verzamelen. De Argentijnse marine was op de hoogte van de aanwezigheid van een Britse nucleaire sub in het gebied en had de commandant van de San Juan opdracht gegeven om zo stil mogelijk te opereren en geruis van de Britse boot op te nemen (aan de hand van geruisanalyse kan deze boot dan later weer worden herkend).
Op 7 juli was de San Juan inlichtingen aan het verzamelen over het Chinese vissersschip Lu Rong Yuan Yu 883, zo blijkt uit geheime documenten. Dat gebeurde weliswaar buiten de EEZ, maar het Chinese schip had volgens de toenmalige commandant de aandacht op zich gevestigd door de AIS steeds in- en uit te schakelen. Toen de San Juan het Chinese schip naderde voor identificatie, zette het Chinese schip met hoge vaart koers richting de San Juan, die moest wegduiken om een aanvaring te voorkomen. Een aanvaring had het einde van de onderzeeboot kunnen betekenen.
Twee dagen later was er opnieuw een incident toen de Argentijnse onderzeeboot op 9 en 10 juli zeker drie keer een nucleaire onderzeeboot detecteerde. Drie geluidsfragmenten van deze detectie zijn later overhandigd aan de Argentijnse marine. Volgens Infobae.com was de gedetecteerde onderzeeboot in het door Argentinië geclaimde deel van de EEZ, de Britse onderzeeboot zou de Argentijnse gevolgd hebben.
Grote technische problemen
De San Juan, een onderzeeboot van het type TR 1700, was met 32 jaar behoorlijk op leeftijd. En dat was te merken. De boot kampte met een waslijst aan problemen, ondanks de modernisering, en de bemanning kon dus met moeite de opdrachten vervullen.
Uit diverse geheime documenten blijkt dat de boot tijdens de patrouille in juli de volgende gebreken kende. De navigatieperiscoop was buiten gebruik en daarom kon alleen de aanvalsperiscoop worden gebruikt. Tijdens de reis ging deze echter ook stuk waardoor niet meer scherp gesteld kon worden. Er waren vanaf het begin voortstuwingsproblemen (maximale vaart was regelmatig 5 knopen) en problemen met de communicatiemiddelen, tijdens de patrouille werd verlies van 50 liter hydrauliekolie per dag geconstateerd. Op de zesde dag van de operatie kwam er tijdens het snuiveren door een defecte klep zeewater in batterijcompartiment via de voorste batterijventilator, hierdoor kan een explosie ontstaan en dat is een van de mogelijke aanleidingen voor het vergaan van de boot vier maanden later. De defectie klep was, volgens de Argentijnse marine, in november nog niet gerepareerd.
Daarnaast waren diverse kleppen en leidingen al jaren niet meer getest, waardoor de operationele duikdiepte van de boot werd beperkt tot maximaal 100 meter. Er was op 1 september 2017 geconstateerd dat er batterijen waren losgeraakt, de diesels koelwater verloren en dat de metertjes van de diesels ook onjuiste informatie weergaven.
De San Juan had op 1 september, een maand voor vermissing, ook cruciale gebreken op gebied van reddingsmiddelen: de 80 ontsnappingspakken waren wel aanwezig, maar waren allemaal verouderd, de zuurstofkaarsen (om zuurstof aan te maken als de boot op de bodem ligt): van de verplichte 100 waren er 14 aan boord. En de twee reddingsluiken waren niet gecertificeerd; hun werking was niet gegarandeerd.
Op 15 november ging het toch mis. De boot maakte melding van zeewater in het batterijcompartiment en voer onder water naar de thuisbasis. Een aantal uur later klonk onder water een explosie.
