Australische media noemden het, met recht, de grootste aankondiging in de Australische defensiegeschiedenis. Maandagavond (Nederlandse tijd) maakten de Amerikaanse prosident Joe Biden, Australische premier Anthony Albanese en de Britse premier Rishi Sunak de details van het Australisch-Brits-Amerikaanse onderzeebootprogramma AUKUS bekend. Vanaf de jaren veertig zullen de Britse en Australische marines met deze boten gaan varen.
Een schets van SSN AUKUS. SSN staat voor nucleaire onderzeeboot. AUKUS is een afkorting van Australia, UK en US. (Beeld: Britse Ministerie van Defensie)
Een van de meest opvallende punten uit het plan is dat Australië én het Verenigd Koninkrijk samen een nieuw te ontwerpen onderzeeboot krijgen, die gebaseerd is op de huidige Astuteklasse onderzeeboten.
Het totale plan bestaat uit drie fasen, zo werd onder andere bekend gemaakt tijdens de Australische ontbijtprogramma's op tv waar de persconferentie live werd uitgezonden.
Fase 1
2023: vanaf dit jaar Amerikaanse nucleaire onderzeeboten bezoeken Australische havens (USS Asheville is op dit moment al in Perth)
2026: Britse onderzeeboten bezoeken vanaf 2026 ook Australische havens
2027: Britse en Amerikaanse boten gaan 'roterend' zorgen voor aanwezigheid in de onderzeebootbasis HMAS Perth. Het gaat om een Astute en vier Virginiaklasse onderzeeboten
Vanaf 2023 zal ook Australische onderzeebootpersoneel onderdeel gaan uitmaken van Amerikaanse en Britse bemanningen van nucleaire onderzeeboten. Ook zullen Australiërs in die landen opleidingen gaan volgen en op scheepswerven ervaring opdoen.
De komende vier jaar zal zo'n 6 miljard dollar (4 miljard euro) geïnvesteerd worden in de Australische industrie. Ook de VS en het VK investeren miljarden in eigen land.
Fase 2
Vroege jaren '30: Australie koopt drie Virginiaklasse boten van de VS, met een optie op twee extra
Laat jaren '30: start productie SSN AUKUS onderzeeboten in Barrow-in-Furness, in het Verenigd Koninkrijk
Fase 3
2040: start productie eerste SSN AUKUS voor Australische marine. Bouw in Adelaide, Zuid-Australië.
SSN(R)
De SSN AUKUS zal in Australië de drie tot vijf Virginiaklasse onderzeeboten gaan vervangen, voor de Britse marine zijn het de vervangers van de huidige Astuteklasse boten. De laatste zal in 2026 in dienst worden gesteld.
De vervanging van de Astute was overigens al begonnen, dat programma heette SSN(R), maar is nu dus veranderd in SSN AUKUS. Er zijn nog geen details bekend over deze onderzeeboten. Eerder werd geschreven dat de Australische boten met Amerikaanse systemen zou gaan opereren. Dat zou begrijpelijk zijn in het licht van de huidige Collinsklasse, die bijvoorbeeld ook Amerikaanse torpedo's heeft, en passend bij het idee dat Australië zo'n tien jaar met de Virginiaklasse gaat opereren. Maar een Amerikaans-Australische variant betekent wel een ander ontwerp dan de Britse versie (die Britse sonars en Britse torpedo's zal krijgen). De schaalvoordelen worden in zo'n geval kleiner.
268 tot 368 miljard dollar
De drie leiders ontmoetten elkaar in San Diego, een van de grootste marinehavens van de VS. Maar belangrijker nog, een grote marinehaven aan de westkust van het land, uitkijkend over de Pacifische Oceaan. Biden benadrukte dan ook dat de VS een "Pacific power" is; "We hebben de zeeroutes en de lucht voor iedereen open en bevaarbaar gehouden. We hebben de basisregels gehandhaafd die de internationale handel voeden en onze partnerschappen hebben bijgedragen aan ongelooflijke groei en innovatie. Dus vandaag, nu we op het keerpunt in de geschiedenis staan, waar het harde werk van het versterken van de afschrikking en het bevorderen van stabiliteit het vooruitzicht op vrede voor de komende decennia zal beïnvloeden."
Voor Albanese betekent AUKUS het aanhalen van de banden met de VS en het VK, het verbeteren van de marine en het investeren in de Australische industrie en economie. Volgens Albanese levert de investering 20.000 directe banen op in Australië.
Het gaat echter niet alleen om extra werk, blijkt uit de woorden van Albanese: "Deze boten [zullen] Australische bedrijven een unieke kans bieden om niet alleen bij te dragen aan de bouw en het onderhoud van de nieuwe onderzeeboten van Australië, maar ook aan toeleveringsketens in Amerika en Groot-Brittannië. De complexiteit en het economische belang van deze investering is vergelijkbaar met de oprichting van de Australische auto-industrie in de periode na de Tweede Wereldoorlog en die vooral met het creëren van onze auto-industrie onze hele productiesector heeft opgetild. Deze investering zal een katalysator zijn voor doorbraken op het gebied van innovatie en onderzoek die door de hele Australische economie en in elke staat en territorium zullen weerklinken, niet alleen in één ontwerpelement, niet alleen in één veld, maar in al onze geavanceerde productie- en technologiesectoren, waardoor banen en groeiende bedrijven in heel Australië. Innovatie inspireren en belonen en jonge Australiërs vandaag opleiden voor de kansen van morgen."
Om de onderzeeboten te ontwerpen, aan te schaffen en er mee te varen, zal tot 2055 zo'n 268 tot 368 miljard Australische dollar (166 - 229 miljard euro) gemoeid zijn met AUKUS, melden Australische media. Ook de VS en het VK gaan miljarden investeren in hun eigen industrie om meer te kunnen bouwen en beter te kunnen onderhouden.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
