Het contract voor de bouw van vier ASW-fregatten voor België en Nederland gaat voor begin juli worden getekend. Dat zei de Belgische minister van Defensie Ludivine Dedonder afgelopen woensdag tijdens een publieke vergadering van het Belgische parlement. Tijdens dat debat werd ook meer duidelijk over de plannen rond de Belgische fregatten; de Belgische marine zal in de periode 2029 tot 2032 over slechts één fregat beschikken. Fregat BNS Leopold I zal eind 2028 tegen de kant gaan, terwijl de nieuwe fregatten pas in 2032 volledig operationeel zullen zijn.
Illustratie van de vier ASW-fregatten. (Beeld: Defensie)
In april bereikten Defensie, Damen en Thales een akkoord over de nieuwe fregatten. Begin juli dit jaar vervallen de offertes van Damen voor de bouw van de schepen en Thales voor de ontwikkeling van de Above Water Warfare Suite (AWWS). Voor die tijd worden de contracten dus getekend. Wel moet er voor dat moment nog een andere overeenkomst zijn getekend, die te maken heeft met verplichte bestellingen van Nederland in België (economische return) ter waarde van 355 miljoen euro. Die ondertekening staat gepland op 22 juni. Daar zo meer over.
Hogere kosten voor België
Dedonder benadrukte tijdens het debat nogmaals dat de schepen identiek zullen worden op het gebied van sensoren, communicatiemiddelen, software en de bewapening met inbegrip van de verticale lanceerinrichting (VLS). Dit leidt ertoe dat de kosten voor België hoger uitvallen dan voor Nederland: “Nederland zet een deel van de ontwikkeling van software in andere programma’s van de marine. België kan dit niet doen en heeft daarom voor 30 miljoen euro aan extra kosten. Daarnaast hergebruikt Nederland materieel van oude fregatten, terwijl België niet over deze materialen beschikt en dus genoodzaakt is dit aan te kopen. Dit kost België 27 miljoen euro extra.”
In Belgische media werd al gemeld dat Dedonder dit heeft ondervangen door een economische return uit te onderhandelen. Dit heeft de minister nu ook bevestigd: “Dit kader neemt de bepalingen voor de plaatsing van de bestelling voor een bedrag van 355 miljoen op zich en zal door de beide ministers van Defensie ondertekend worden. Door dit document verplicht Nederland zich ertoe om de return te verzekeren.”
In tien jaar tijd zal Nederland voor dat bedrag Belgische producten of diensten gaan afnemen. In welke vorm dat gaat gebeuren is nog niet bekend. Minister Dedonder reageerde wel op de geruchten in België dat alleen het Waalse FN Herstal zal profiteren, dat is niet zo volgens haar.
Handtekeningen
Volgens Dedonder is na veel vertraging en hogere kosten het begin van het bouwtraject in zicht, maar moeten beide partijen eerste goedkeuring geven wat betreft de Memorandum of Understanding (MOU) dat aan de basis stond van deze samenwerking en zal moeten worden aangepast voor de economische return.
“De behandeling van de D-brief voor de vervanging van de fregatten is ondertussen afgesloten in de [Nederlandse] Tweede Kamer. Daarmee is het proces in Nederland achter de rug en wordt er uitgekeken naar de ondertekening van de MOU en van het kader van de maatschappelijke return."
"De aanpassing kan pas ondertekend worden na goedkeuring van beide landen. Beide documenten zullen door beide landen ondertekend worden en dit is momenteel voorzien voor 22 juni. Nadien kan de ondertekening van de contracten met de constructeurs plaatsvinden door Nederland. Dit gebeurt voor de vervaltermijn van de offertes begin juli”, aldus Dedonder.
De Belgische minister van Defensie Ludevine Dedonder, gisteren in het debat over ASWF en de Belgische begroting. (Beeld: Kamer.be)
Kamer klaagt over budgetoverschrijding
Na de informatie van de minister deed een aantal Kamerleden zijn beklag over de kosten van het project. Deze zijn flink hoger dan oorspronkelijk gepland, maar erkend wordt dat de schuld hiervan vooral ligt bij de vorige regering. Toch vindt men dat er gebrekkig gecommuniceerd is door de regering en verwijt men Nederland het opleggen van tijdsdruk. Bovendien wordt opgemerkt dat er besluiten zijn genomen zonder advies te vragen aan het parlement en een expliciet gunstig advies van de Inspectie Financiën.
De minister reageerde hierop door te stellen dat dankzij de inflatie de prijzen voor personeel en materialen hoger geworden zijn en ook hamerde Dedonder op het belang van de samenwerking tussen Nederland en België. Daarnaast zijn er bepaalde uitrustingen voor België die noodzakelijk zijn, maar waar vooraf geen rekening mee gehouden was. Dit materiaal is nodig om op eenzelfde manier te kunnen werken als de Nederlandse marine en zodoende ook identieke capaciteiten te kunnen overleggen, ze betoogde Dedonder.
BNS Leopold wordt als eerste uit dienst gesteld. (Foto: Vincent Cordignon/ Belgische Defensie)
Drie jaar één fregat
Op dit moment vaart België met twee M-fregatten: BNS Leopold I en BNS Louis-Marie. De levensduur van de Leopold I, voormalig Hr.Ms. Karel Doorman, wordt verlengd tot en met 2028. De planning voor de Louise-Marie is om in het derde kwartaal 2031 uit dienst gesteld te worden.
De marge die de Belgische marine wordt gegund wordt door vertraging echter steeds kleiner. Dedonder gaf tijdens de vergadering aan hoe de planning er op dit moment uitziet: “Het eerste Belgische fregat zal worden geleverd in augustus 2030 en het tweede in 2031. De Nederlandse fregatten zullen in september 2029 en in april 2031 worden geleverd. Het feit dat je het tweede schip ontvangt, betekent dat er geen kinderziektes meer zullen zijn. De beide schepen zullen 100 procent operationeel zijn in het eerste kwartaal van 2032, terwijl het eerste schip uit dienst gesteld zal worden in 2029.”
Als begin 2029 de Leopold I tegen de kant gaat, kan de bemanning de opleiding volgen voor het eerste nieuwe fregat, zei Dedonder woensdag.
Nederland zal overigens eerder afscheid nemen van het eerste van de twee te vervangen fregatten; Zr.Ms. Van Amstel zal in 2026 uit dienst worden gesteld.
Torpedodefensie
Uit een aanvulling van fregatkapitein Jurgen Hellebuyck blijkt dat de Nederlandse en Belgische schepen ook identiek zijn op gebied van de torpedodefensie. De anti-torpedo-torpedo zal voor beide landen niet bij oplevering beschikbaar zijn, zei Hellebuyck. Een dergelijk systeem is nog in ontwikkeling. Wel zullen er op de vier fregatten provisions for worden geplaatst, zodat een toekomstig systeem wel geïnstalleerd kan worden.
Auteur: Tobias Kappelle Tobias werkt sinds augustus 2020 als freelance journalist voor Marineschepen.nl. Daarnaast is hij vooral actief in de sportjournalistiek bij onder andere AD Sportwereld, Eurosport en Hockey.nl. Tobias studeerde Geschiedenis en Bestuurs- en Organisatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en deed een master Media & Journalistiek aan de Erasmus University Rotterdam.
