Feestje in de Franse havenstad Cherbourg vrijdag. Net voor de Franse nationale feestdag Quatorze Juilliet (14 juli) wordt op de werf van Naval Group in aanwezigheid van de Franse president Macron de nieuwe nucleaire onderzeeboot Suffren gepresenteerd. Voor de gelegenheid is de boeg van het 99 meter lange gevaarte in de Franse nationale kleuren rood, wit en blauw gestoken. Toeval of niet: ook de Nederlandse kleuren.
Terwijl de Franse marinebouwer Naval Group aast op een miljardenorder voor nieuwe onderzeeboten voor de Koninklijke Marine staat premier Rutte zondag op de Champs-Elysees. Zijn ambtgenoot, de Franse president Macron, maakt hier een praatje voorafgaand aan de ceremonie. Op de achtergrond de splinternieuwe Suffren, twaalf jaar nadat de bouw is begonnen. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
Viceadmiraal Rob Kramer, Commandant Zeestrijdkrachten, lacht als hij in Cherbourg op de 'Nederlandse kleuren' wordt gewezen. "Mooi toch?" Ziet hij over zeven, acht jaar zo'n boot in Den Helder voor zich? "Ik pleit voor snelheid op het dossier van vervanging onderzeeboten. Het houdt een keer op. Wie ze gaat bouwen is niet aan mij."
Status
"De onderzeeboten garanderen de onafhankelijkheid van Frankrijk, onze soevereiniteit, de status van een grote wereldspeler", aldus president Macron chauvinistisch. De Suffren is de eerste van zes nieuwe onderzeeboten voor de Franse marine, de zogenaamde Barracudaklasse. Het zijn nucleaire aanvalsonderzeeboten, bedoeld om schepen en andere onderzeeboten uit te schakelen, inlichtingen te verzamelen, special forces af te zetten en doelen op het land aan te vallen.
De Barracuda's moeten 70 tot 90 dagen zelfstandig kunnen opereren. De schepen van 5300 ton waterverplaatsing hebben geen kernwapens aan boord. De zes nieuwe onderzeeboten zijn vernoemd naar Franse marineofficieren uit de zestiende en zeventiende eeuw. Catalogusprijs van de boten is 1,3 miljard euro per stuk. De Suffren komt volgend jaar in dienst, de laatste boot wordt in 2029 afgeleverd.
De bouw van een nucleaire onderzeeboot kost volgens de Naval Group 7 miljoen manuren. Op de werf in Cherbourg werken er duizenden mensen aan. Volgens programma-manager Vincent Martinet is het "de meest complexe klus op aarde". Waar een tank 15.000 onderdelen telt en een Boeing 777 100.000 bestaat een nucleaire onderzeeboot uit 1 miljoen onderdelen. "Maar vier landen ter wereld kunnen dat."
VADM Rob Kramer bij de expositie over de nieuwe Franse onderzeeboot. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
Vervanging
Dolgraag willen de Fransen de Barracudaklasse ook aan Nederland verkopen, zij het dan in de niet-nucleaire variant en met geringere afmetingen. De vier onderzeeboten van de Walrusklasse van de Koninklijke Marine zijn dringend aan vervanging toe. Naval ging begin dit jaar een samenwerkingsverband aan met de Nederlandse bouwer van baggerschepen IHC. De twee bedrijven willen de onderzeeboten samen in Nederland bouwen. Daarbij draagt Naval Group kennis over, zodat de marine en IHC zelf het onderhoud kunnen verrichten.
Topman Hervé Guillou van Naval Group garandeert desgevraagd 2000 tot 3000 banen in de maritieme industrie in Nederland. "Desnoods bouwen we de Nederlandse onderzeeboten compleet in Nederland. Maar het gaat er niet om in welk land wat wordt gebouwd. Samen moeten wij vechten voor Europa. China en Rusland zijn grote spelers."
Die Europese saamhorigheid klinkt ongetwijfeld ook zondag in Parijs, waar de Fransen het begin van de Franse Revolutie in 1789 vieren. Een van de eregasten bij Quatorze Juilliet is premier Rutte. Aan de zijde van president Macron zal hij op de Champs-Elysees de militaire parade afnemen waar in het kader van de Europese samenwerking militairen uit tien Europese landen meelopen, waaronder Nederland. Ook komt er een Nederlandse F-16 over.
Megaproject
De ongeveer 3,5 miljard euro kostende vervanging van de onderzeeboten is voor Defensie een megaproject. Begin jaren negentig heeft de inmiddels opgedoekte werf RDM de laatste onderzeeboten in Nederland gebouwd. Veel kennis is sindsdien verdwenen. Tegelijkertijd moet het ministerie toezien op de bouw van een boot die aan de specifieke Nederlandse wensen voldoet. Dat maakt het project gecompliceerder dan de F-35, want daar lag de verantwoordelijkheid bij de Amerikaanse luchtmacht.
Simpelweg een boot van de plank kopen is lastig. De meeste landen bevaren ofwel met grote nucleaire onderzeeboten de wereldzeeën, of verdedigen hun kustwateren met kleinere conventionele boten. Nederland wil juist de oceaan over kunnen met een grote conventionele boot, en heeft dus een aangepast ontwerp nodig, ongeacht met welke werf het in zee gaat.
Naast de Naval Group aast de Nederlandse werf Damen Shipyards op de order. Damen ging daarvoor een strategische samenwerking aan met het Zweedse Saab Kockums die kennis van het bouwen van onderzeeboten in huis heeft. Verder is de Duitse werf Thyssenkrupp Marine Systems in de race. TKMS biedt aan de onderzeeboten in Den Helder te willen bouwen, maar heeft (nog) geen Nederlandse partner. Naval heeft al ruim honderd onderzeeboten gebouwd. Voor Australië, die er twaalf bij de Fransen bestelde, wordt in het land een nieuwe werf gebouwd.
Voor Naval Group was het een erg belangrijk evenement. De Suffren is de eerste Franse nucleaire onderzeeboot sinds de SSBN Le Terrible (Triomphantklasse) die in 2010 in dienst werd gesteld. De bedoeling is dat de Suffren in 2020 in dienst wordt gesteld. (Foto: Riekelt Pasterkamp)
Stap
Het kabinet draalt intussen bij de vervanging van de Walrusklasse. De bedoeling is om de nieuwe boten in 2027 in gebruik te nemen. De volgende stap zou eind 2018 al worden gezet, maar het proces is vertraagd, zo schreef staatssecretaris Barbara Visser van Defensie eind april aan de Tweede Kamer. Als belangrijkste reden noemde Visser de Defensie Industrie Strategie, die de ministeries van Defensie en Economische Zaken eind vorig jaar samen presenteerden. Daarin namen zij zich voor de eigen, Nederlandse industrie voortaan voorrang te geven bij grote Defensie-uitgaven, zoals andere Europese landen ook doen.
