Na vijf maanden is het Luchtverdedigings- en Commandofregat (LCF) Zr.Ms. De Ruyter, in het bijzijn van de Commandant der Strijdkrachten, weer teruggekeerd in de haven van Den Helder. Het fregat moest, als onderdeel van de missie Agenor, samen met Franse marine-eenheden informatie verzamelen over maritieme activiteiten in de wateren rond de Straat van Hormuz, en door aanwezig te zijn zorgen voor rust. "Daar zijn jullie in geslaagd", zei CDS luitenant-admiraal Rob Bauer na aankomst.
De thuiskomst van Zr.Ms. De Ruyter werd opgeluisterd door de Marinierskapel. (Foto: Defensie)
Vanochtend meerde Zr.Ms. De Ruyter weer af in de Nieuwe Haven. Het waaide er ongeveer even hard als toen het schip op 28 januari vertrok, maar verder is veel veranderd. Voor de bemanning, die voor het eerst sinds maanden uit hun grijze bubbel konden, moet dat wennen zijn geweest.
Incidenten
Voordat zij naar familie en vrienden mochten die op de parkeerplaats stonden te wachten, sprak oud-commandant van Zr.Ms. De Ruyter, LADM Rob Bauer de aangetreden militairen van het schip, het Korps Mariniers en de Koninklijke Luchtmacht toe. In verband met de coronamaatregelen was er beperkt gelegenheid om bij de aankomst te zijn, maar die was wel te volgen via een livestream.
"152 dagen zijn jullie van huis geweest", zei Bauer. "Van 28 januari tot 28 juni. Jullie zouden hier eigenlijk al een paar dagen eerder zijn, maar jullie kregen op de terugreis na het verzoek van het Openbaar Ministerie aan Defensie, opdracht om een koopvaardijschip te inspecteren vanwege een verdenking van een strafbaar feit. Deze onverwachte opdracht hebben jullie professioneel en met volle energie opgepakt."
Bauer wijdde er verder niet over uit. En veel is er ook niet bekend over dit incident, behalve dat eenheden vanaf Zr.Ms. De Ruyter in de Middellandse Zee aan boord van het schip stapten voor een inspectie omdat er verdenkingen waren van het overtreden van internationale sanctieregels. Het was in ieder geval voldoende werk voor een latere aankomst van vier dagen.
Het moet wel een van de spannendste momenten van de reis zijn geweest. Een ander moment had wel in de Golfregio plaats, toen half april het koopvaardijschip SC Taipei door Iraanse autoriteiten naar de Iraanse kust werd gedwongen. Op hun beurt werden Zr.Ms. De Ruyter en een Frans marinepatrouillevliegtuig Atlantique II naar het schip gestuurd, zo meldde de EMASOH-organisatie via een LinkedIn-bericht. De eenheden bleven in de buurt tot de Taipei mocht gaan. Het is onduidelijk wat de rol van het Nederlandse fregat is geweest. De minister kon ook na Kamervragen niets over het incident zeggen, zelfs niet of het schip richting de Taipei was gedirigeerd.
Voor zover bekend zijn er verder geen belangrijke gebeurtenissen geweest in de regio waar het LCF bij betrokken was. Dat betekent niet dat de missie van de De Ruyter niet geslaagd is. LADM Bauer was er in zijn toespraak heel duidelijk over: "Het doel van jullie missie, European-led Maritime Awareness in the Strait of Hormuz [EMASOH, JK], was dat de rust in die wateren terugkeerde. Dat is in de kern wat onze krijgsmacht doet: rust brengen in chaos. Door een beeld op te bouwen van alle maritieme activiteiten in het gebied en door zichtbaar aanwezig te zijn hebben jullie escalatie in de regio helpen voorkomen. Ik kan dan ook volmondig zeggen dat jullie in deze missie zijn geslaagd."
Luitenant-admiraal Rob Bauer, CDS. (Foto: Defensie/ still uit livestream)
Iraanse marine vriendelijker
Toen Nederlandse marineschepen zo'n twintig jaar geleden in de Straat van Hormuz en Perzische Golf opereerden was er een duidelijk verschil te zien tussen de manier waarop de Amerikanen er in de regio acteerden en de Nederlandse schepen. Toen was de situatie heel anders dan nu, maar de commandanten van toen zeiden dat zij dankzij de wat meer socialere methode die Nederland hanteerde, veel meer informatie vergaard kon worden.
Net als toen was er de afgelopen maanden een duidelijk verschil te merken tussen de wijze van opereren van de Britse en Amerikaanse marines die onder de vlag van operatie Sentinel vooral Iran wilden afschrikken en de Franse en Nederlandse schepen die een neutrale rol hadden. Terwijl de schepen van de Sentinel-missie veelal stillagen en de positieinformatie AIS niet deelden, maar wel andere schepen opriepen om verdachte situaties te melden, was voor de hele wereld dankzij AIS te zien waar Zr.Ms. De Ruyter voer.
Tijdens de veertien keer dat Zr.Ms. De Ruyter de Straat van Hormuz door voer, was er vaak contact met Iran. Bauer ging daar in zijn toespraak verder op in: "Al gelijk bij jullie aankomst in het gebied werden jullie benaderd door de Iraanse marine, werden er vragen gesteld en foto's gemaakt. En in de veertien keer dat jullie de Straat van Hormuz hebben gepasseerd, zijn er talloze ontmoetingen geweest. Bij iedere interactie, is het een kwestie van spiegelen, van aanvoelen hoe je overkomt. Andermans signalen interpreteren en dan het juiste tegensignaal kiezen. Wetende dat een positiefout of een mistverstand over de marifoon grote gevolgen kan hebben. Om dat goed te kunnen doen heb je vakmanschap, ervaring en een beheerst karakter nodig. En uitstekende inlichtingen. En die werden verzameld met de radars en andere sensoren van het schip. Waar de radarhorizon ophield kon de NH90 boordhelikopter als extra paar ogen fungeren, die automatisch informatie terugkoppelde naar het schip."
Volgens Bauer werd de aanwezigheid van de De Ruyter gewaardeerd door de commerciële scheepvaart en militaire eenheden in de regio. "Richting het einde van de missie merkten jullie dat de Iraanse marine af en toe zelfs vriendelijk werd. Een opmerking als 'Thanks for the information.' of 'Have a good watch' lijkt misschien een formaliteit, maar is in deze context een teken van ontdooing."
Bubbel
Hoewel het coronavirus zelf niet aan boord is gekomen van Zr.Ms. De Ruyter, ondanks het bezoek van minister van Buitenlandse Zaken Blok aan het schip, na zijn bezoek aan het zwaar door corona getroffen Iran, had de mondiale virusuitbraak wel impact op de bemanning. Juist om te voorkomen dat personeel aan boord besmet zou raken, werden havenbezoeken beperkt tot logistieke stops en werd ook de belangrijke midterm halverwege geannuleerd. Tijdens die periode van rust zouden familie, partners of vrienden overkomen om de vijf maanden gevoelsmatig in tweeën te hakken.
Voor thuisfront en bemanning werd het dus één lange periode, met vier dagen verlengd door de boarding in de Middellandse Zee. En dat werd natuurlijk nog iets langer met het ceremonieel op de steiger in Den Helder, dat werd afgerond met de uitreiking van de 'herinneringsmedaille internationale missies, met de gesp multinationale vredesoperaties.'
