Het maritieme onderdeel van NAVO-oefening Steadfast Defender staat op het punt te beginnen, Zr.Ms. Karel Doorman en Zr.Ms. Johan de Witt zijn daarom vandaag vertrokken naar het noorden voor de oefening genaamd Nordic Response. Hoewel aan boord van de Doorman de focus nu ligt op de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog, wordt ook verder gekeken. De Doorman staat namelijk op de nominatie om richting de Rode Zee te gaan.
Zr.Ms. Karel Doorman vanochtend na vertrek uit Den Helder. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Demissionair minister van Defensie Kajsa Ollongren had al eerder bekend gemaakt dat Nederland een bijdrage overweegt aan een van de missies in de Rode Zee ter bescherming van de scheepvaart tegen aanvallen door Houthi-rebellen. De ogen zijn sindsdien gericht op Zr.Ms. Tromp dat, in verband met de wereldreis, toch al door de Rode Zee vaart. De verwachting is dan ook dat op korte termijn bekend wordt gemaakt dat dit schip gedurende korte tijd zal deelnemen aan deze operatie, zoals Marineschepen.nl al eerder schreef.
Er zijn echter vergevorderde plannen om een tweede schip richting de Rode Zee te sturen. Dat schip, zo zeggen bronnen tegen Marineschepen.nl, is Zr.Ms. Karel Doorman. De Doorman zal in dat geval langer dan de Tromp in de Rode Zee kunnen opereren. Het grootste Nederlandse marineschip zal dan waarschijnlijk vooral de taak van bevoorradingsschip op zich nemen.
Het is niet bekend wanneer 'Den Haag' groen licht zal geven voor inzet van de Doorman.
Vandaag kwam al wel groen licht vanuit Brussel voor de start van de EU-missie Aspides. Deze missie, die lidstaten van de Europese Unie hebben opgestart als tegenhanger van de Amerikaanse operatie Prosperity Guardian, moet de scheepvaart in de Rode Zee gaan beschermen.
Steadfast Defender
Voor de Doorman richting het hete zuiden zal vertrekken, zal het eerst aan de bak moeten in het koude noorden. In Noord-Noorwegen begint op 3 maart namelijk de oefening Nordic Response, onderdeel van Steadfast Defender. Hoewel deze overkoepelende naam gebruikt wordt om de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog aan te duiden, is het feitelijk een combinatie van verschillende deel-oefeningen, zoals de oefening met maritieme focus Nordic Response. Steadfast Defender is formeel op 22 januari begonnen.
Nordic Response is zelf overigens geen kleine oefening; zo'n 20.000 militairen uit 14 landen doen mee. De Koninklijke Marine neemt deel met 800 militairen en dus twee marineschepen. Helemaal maritiem is de oefening niet; zo doen ook Noorse landmachteenheden mee en worden ook helikopters en vliegtuigen ingezet.
Commandeur Arjen Warnaar tijdens een tv-interview vanochtend. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Amfibische taakgroep
Het joint support ship Zr.Ms. Karel Doorman en amfibisch transportschip Zr.Ms. Johan de Witt passeerden vanochtend kort na elkaar rond 10:00 uur de havenhoofden van Den Helder.
Aan boord van de Johan de Witt bevindt zich de Nederlandse Maritime Battle Staff onder leiding van commandeur Arjen Warnaar. Warnaar zal behalve de Johan de Witt en Karel Doorman ook de Britse RFA Mounts Bay (Bayklasse) onder zich krijgen. "Met mijn taakgroep zal ik vallen onder een Italiaanse commandant die een aantal taakgroepen aanstuurt. Hij staat weer onder leiding van de NAVO-commandant in Norfolk, in de VS", legt Warnaar uit.
De oefening begint voor de schepen niet direct na vertrek. Warnaar: "Dat gaat in stapjes. Eerst moet je aan elkaar wennen, dan gaat langzaam maar zeker het tempo omhoog."
Nieuw concept Korps Mariniers
Nordic Response is een oefening waarin ook vooruitgekeken kan worden naar het nieuwe concept van het Korps Mariniers. Dat concept staat aan de basis van onder andere de vervangers van Zr.Ms. Johan de Witt en Zr.Ms. Rotterdam; LPX.
"We kijken naar wat zich afspeelt in Oekraïne," zegt Warnaar. "wij leren daarvan en passen onze concepten daar op aan. Het Korps Mariniers is al een hele tijd bezig met het force design. We gaan deze oefening gebruiken om een aantal concepten uit te proberen. Dat kan ook zonder de nieuwe middelen. Het force design an sich beoogt namelijk dat we niet meer massaal op één plek landen, maar dat we in kleine groepjes, wat wijder verspreid aan wal gaan."
Een van de personen die zich bezig zal houden met de amfibische operaties is majoor der mariniers Frank. Hij plant de amfibische landingen. "Ik heb daar een heel team van specialisten voor. Die informatie wordt verzameld en dan zorgen we ervoor dat we op de juiste manier, op de juiste plek, op het juiste moment aan land komen."
"Tijdens deze oefening hebben we driehonderd mariniers mee en die gaan we op diverse locaties in het noorden van Noorwegen inzetten. Het grootste deel van de mariniers gaat aan land middels helikopters en landingsvaartuigen. Met landingsvaartuigen kunnen we eenheden op de kust aan land zetten, met helikopters kunnen we verder landinwaarts", zegt Frank.
Zr.Ms. Johan de Witt onderweg naar het hoge noorden. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Gemoderniseerd
Frank zal dat doen vanaf de Johan de Witt. Het schip is een van de weinige schepen binnen de NAVO dat volledig is ontworpen voor het aansturen van grote operaties in meerdere domeinen. Centraal in dat concept staat de joint operations room (JOR). "Ik heb een eigen planningsruimte", legt Frank uit. "Ik heb wel contact met de JOR; zij voeren mijn planning uit en zij monitoren de uitvoering van het plan." De ruimte van Frank is niet veel veranderd, de JOR is echter flink onderhanden genomen. "De JOR is er echt goed op vooruitgegaan", zegt de majoor der mariniers.
Kapitein ter zee Wilbert van Gemeren, commandant van Zr.Ms. Johan de Witt. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Niet alleen de JOR is gemoderniseerd, maar het hele schip is aangepakt. Dat is nogal een operatie gebleken. In het najaar van 2023 koos de Johan de Witt weer zee, dat was later dan gepland, maar nog niet alle problemen zijn opgelost, blijkt uit de woorden van commandant KTZ Wilbert van Gemeren.
"We hebben al wel gevaren sinds het najaar", zegt Van Gemeren. "We hebben de bemanning getraind en dat gaan we straks ook weer doen. Komende week gaan we de transitie maken naar de grote oefening."
"Het gemoderniseerde schip is fantastisch. We kunnen alles doen wat we voor deze oefening nodig hebben, maar er is nog heel veel niet helemaal in orde. Er is zo enorm veel gedaan de afgelopen twee jaar. Petje af voor wat de bedrijven voor elkaar hebben gekregen. Maar de meningen verschillen over hoe de combinatie van midlife update en het benoemd onderhoud is bevallen."
"Voor de bemanning is het heel positief dat we straks zonder SEATRAIN [de marine-afdeling die het opwerken coördineert, JK] varen en gereed zijn om zelf te mogen oefenen. Plus we gaan iets doen waar we voor gebouwd zijn: mariniers aan land zetten."
Zr.Ms. Karel Doorman en Johan de Witt verdwijnen uit zicht van Den Helder. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Doorman
Nordic Response is niet alleen voor de Johan de Witt een terugkeer op het internationale toneel, dat geldt ook voor de Karel Doorman na een half jaar tegen de kant te hebben gelegen in verband met technische problemen. "Wij kijken hier naar uit", zegt KTZ Paul Bijleveld, commandant van de Karel Doorman. "In deze oefening worden alle capaciteiten van het schip gebruikt. We hebben brandstof aan boord om andere schepen te bevoorraden, medische role 2-capaciteit aan boord om oefengewonden te helpen. We zijn een drijvend vliegveld, we krijgen maar liefst vijf helikopters aan boord. De ondersteuning van de amfibische operatie, daar zijn we goed in."
Kapitein ter zee Paul Bijleveld, commandant van Zr.Ms. Karel Doorman. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Na het vertrek van de schepen begint de oefening zelf vandaag nog niet. "Maar terwijl we samen varen, oefenen we al", zegt Bijleveld. "Het is dan een week varen, want we gaan echt naar het noorden van Noorwegen, zo noordelijk ben ik zelf nog nooit geweest. Daar tweeënhalve week oefenen en dan weer terug."
Ook commandeur Warnaar zegt naar de oefening uit te kijken. "Het zijn daar uitdagende omstandigheden. En de internationale samenwerking komt goed uit de verf tijdens deze oefening. Ik ben alleen maar enthousiast en ik weet zeker dat we hier alleen maar beter uit komen."
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
