Is het geen corona of een gat in de romp, dan is het wel schimmel. De vier Noorse fregatten van de Fridtjof Nansenklasse hebben last van schimmelgroei. Een oplossing is niet altijd snel gevonden, zo blijkt wel uit de ervaring met schimmel bij de Canadese marine.
Volgens een onderzoek van de Noorse marine, in handen van Noorse nieuwssite ABC Nyheter, is de aantasting van de schepen zodanig dat inmiddels tot wel 70 procent van de bemanning klaagt over een slechte gezondheid. Hierbij gaat het over symptomen die overeenkomen met blootstelling aan schimmels, zoals hoofdpijn, keelslijm, algemene vermoeidheid en koorts. "Ik heb geen dag zonder minstens één van deze symptomen gehad", meldt een officier in het onderzoek.
Aan boord van de schepen is sprake van een hoge luchtvochtigheid, wat voor optimale omstandigheden zorgt voor de ontwikkeling van schimmel. Vooral in de slaapverblijven, kombuizen en sanitaire ruimtes is dit een probleem.
In de periode 2006 - 2011 werden de vijf schepen van de Fridtjof Nansenklasse in dienst gesteld. De schepen zijn de kern van de Noorse vloot. In november 2018 zonk één van de vijf schepen, de Helge Ingstad, na een aanvaring.
Ook de Helge Ingstad had er last van. Want de schimmelproblemen zijn niet nieuw: al in 2016 werd schimmel geconstateerd. Maar nog altijd is het niet opgelost en al vier jaar worden bemanningen dus blootgesteld aan deze schimmelsporen, die het risico op luchtwegaandoeningen en infecties vergroten. De afgelopen jaren is al meermaals geprobeerd om het probleem te verhelpen, onder andere door het schip uitgebreider te reinigen en door matrassen te vervangen. Ook is in een eerder rapport aanbevolen om de ruimtes van het schip opnieuw in te delen, maar doordat ruimte aan boord van marineschepen een schaars goed is blijkt dit in praktijk erg moeilijk. Daarnaast blijkt het voldoende regelmatig inspecteren en reinigen van delen van het schip lastig uit te voeren gedurende missies.
Het is helemaal niet zeker wat de rol van het ontwerp is in het schimmelprobleem. Wel is het zuur voor de Spaanse scheepsbouwer Navantia dat weer een door hun gebouwd schip negatief in het nieuws komt. Na het zinken van de Helge Ingstad en vorige week van de Venezolaanse Naiguatá, doet dit de Spaanse werf geen goed. Overigens hebben de Spaanse Álvaro de Bazánklasse en de Australische Hobartklasse, beide familie van de Noorse schepen, voor zover bekend geen last van schimmel. Maar die schepen varen in een ander klimaat.
Het is volgens hoofd communicatie kommandřrkaptein (kapitein-luitenant ter zee) Torill Herland van de Noorse marine niet nodig om een proces tegen de werf in gang te zetten: "Het is belangrijker om het probleem op te lossen." De bevelhebber van de Noorse marine, flaggkommandřr (commandeur) Rune Andersen, meldt in een mail aan ABC News Denemarken dat er nu onmiddellijk actie wordt ondernomen. Hij schrijft dat de ruimtes die zijn aangetast moeten worden aangepast en dat er een volledige reiniging van het ventilatiesysteem zal plaatsvinden. Hij wijst er wel op dat dergelijke problemen op schepen niet ongewoon zijn. "Maar paddestoelen mogen we niet aan boord hebben, omdat het zowel de gezondheid als het welzijn aantast."
Voor de langere termijn wordt onderzocht of een aanpassing van het ventilatiesysteem mogelijk is. Deze aanpassing zou moeten worden uitgevoerd tijdens het moderniseringsprogramma van de vier overgebleven Fridtjof Nansen-fregatten. Hierdoor zullen er geen gevolgen zijn voor de operationele en trainingsactiviteiten.
Ook Canadese schepen met schimmel
Problemen met schimmel op fregatten zijn niet alleen in Noorwegen opgedoken. Met name de Canadese marine heeft de afgelopen jaren meermaals problemen ervaren met schimmel op haar Halifaxklasse fregatten, schepen die in de jaren '90 in dienst werden gesteld.
Ook hier werd gerapporteerd dat de gezondheid van de bemanning in het geding is gekomen. Al in 2011 werd aan boord van HMCS St. John's schimmel aangetroffen in het ventilatiesysteem, maar volgens een toenmalig officier werd het probleem niet aangepakt. Voormalig onderofficier Patrick MacLaughlin beweert zelfs dat de ontwerpfouten aangepakt hadden kunnen worden tijdens het life-extension program, maar werden de kosten van 1,2 miljoen Canadese dollar per schip te hoog gevonden. "Als het gaat om onderhoud, is de marine 100 procent blut," zegt MacLaughlin.
Commandant Craig Baines van de East Coast Fleet erkent dat schimmel een "vlootbreed probleem" is, maar zegt dat de marine weldegelijk pro-actief zoekt naar oplossingen. Volgens Baines werd de vertraging niet veroorzaakt door geldgebrek, maar doordat het lastig was om de oplossing te vinden. "We gaan zien wat het resultaat is van onze technische aanpassingen en kijken dan of we nog een probleem hebben," zei Baines in 2011.
Uit rapporten uit 2015 en 2017 blijkt echter dat het probleem door gebrek aan onderhoud eerder is toegenomen. En in oktober 2019 lekten er afbeeldingen uit van schimmel op matrassen van slechts drie maanden oud.
De schimmelproblemen zouden zijn veroorzaakt doordat het ventilatiesysteem er niet in slaagt om de luchtvochtigheid naar beneden te brengen, andere factoren zijn slecht onderhoud en oude ventilatiesystemen.
Of aan boord van de Fridtjof Nansenklasse het probleem wel wordt opgelost, moet de komende jaren blijken.
