Door: Frederik Van Lokeren
Bericht geplaatst: 13-01-2023 | Laatst aangepast: 13-01-2023
Volgens het Russische staatspersbureau TASS heeft de speciale nucleaire onderzeeboot Belgorod recentelijk een serie testen afgewerkt die in het teken stonden van de inzet van de Poseidon torpedo. Tijdens deze testen werd een model van de Poseidon door de Belgorod gelanceerd om na te gaan of het torpedolanceersysteem werkt en hoe de onderzeeboot zich tijdens en na de lancering gedraagt. De testen werden op verschillende dieptes uitgevoerd. Met het succesvol afwerken van deze testen staat Rusland weer een stap dichter bij de operationele inzet van de Poseidon.
Oscar II-klasse onderzeeboot Smolensk, zusterschip van de Belgorod. De Smolensk is als 'reguliere' onderzeeboot met kruisvluchtwapens aan de slag gegaan. Wel is duidelijk te zien dat deze dikbuikige Oscar's, met een diameter van ruim 18 meter en 16.500 ton waterverplaatsing, plaats genoeg hebben voor de Poseidon. (Foto: Russische marine)
Met het afvuren van de Poseidon zijn eerder testen gedaan, door onderzeeboot Sarov in februari 2019 bijvoorbeeld (in 2018 aangekondigd). De Sarov is echter een testplatform en geen operationeel inzetbare onderzeeboot en dient meer om de torpedo zelf te testen. De kans bestaat dan ook dat het afvuurmechanisme aan boord van de Sarov verschilt van deze aan boord van de Belgorod. De testen met de Belgorod waren ook meer operationeel ingegeven met proeflanceringen op verschillende dieptes, met een nadruk op het gedrag van de afvurende onderzeeboot in plaats van een éénmalig afvuren op een voorberekende diepte met focus op het gedrag van de torpedo.
In november hadden Amerikaanse bronnen CNN laten weten voorbereidingen op tests met de Poseidon te hebben gezien.
Poseidon torpedo als nucleaire afschrikking
De Poseidon is eén van de drie wapensystemen waarmee de Russische marine op korte en middellange termijn een strategisch voordeel hoopt te krijgen. De andere wapensystemen omvatten de Zircon hypersone missiele en de Burevestnik kruisraket (met kernkop en kernvoortstuwing).
Met een diameter van 2 meter en een lengte van rond de 20 meter is de Poseidon de grootste torpedo die ooit is ontwikkeld. Ook zou de torpedo snelheden kunnen halen van 70 knopen.
De Poseidon beschikt over zowel een nucleaire oorlogskop als een nucleaire voortstuwing waardoor het een strategisch wapen is, in tegenstelling tot de tactische toepassingen van normale torpedo’s. Dankzij de nucleaire aandrijving kan de torpedo volgens Russische bronnen tot zes maanden voortgestuwd worden. Het maximale bereik van het wapen is niet gekend, maar met een aandrijving die tot zes maanden meegaat kan het wapen in theorie meerdere continenten bereiken.
Door de nucleaire oorlogskop is de torpedo in de eerste plaats ontwikkeld om strategische doelen in kustwateren aan te vallen zoals marinebasissen of grote havens. Een alternatief is dat de Poseidon ingezet kan worden tegen grote eskaders zoals die met Amerikaanse vliegdekschepen en hun escortes. Door het extreem grote bereik van de Poseidon kan dit wapen vanaf veilig afstanden worden afgevuurd. Voor aanvallen tegen marinebasissen volstaat het dat een onderzeeboot uitgerust met Poseidon zich in de Barentszzee bevindt of onder de ijskap van de Artische Oceaan vaart, zodat het wapen gelanceerd kan worden vanuit Russisch gedomineerde wateren.
Hoewel de torpedo waarschijnlijk wel gedetecteerd kan worden tijdens zijn reis naar zijn doel, bestaat er tot op heden nog geen manier om een Poseidon te onderscheppen en te vernietigen. Meerdere theorieën, onder andere met de inzet van onderwaterdrones, zijn nog in ontwikkeling door Westerse marines. Met de huidige technologie lijkt het erop dat Rusland met de Poseidon de machtsbalans naar zich kan toe trekken. Dat is ook de reden waarom Rusland de ontwikkeling ervan voorrang geeft.
De Poseidon is echter geen kernwapen dat bij een eerste aanval zou worden ingezet. De torpedo heeft bijvoorbeeld meerdere dagen nodig om zijn doel te bereiken en kan onderweg gedetecteerd worden. De torpedo is eerder een vergeldingswapen dat ingezet wordt als Rusland zelf aangevallen wordt.
Speciale onderzeeboten Belgorod en Khabarovsk
De nucleaire aandrijving van de Poseidon neemt enorm veel ruimte in waardoor de torpedo tot 30 keer groter is dan een normale torpedo. Gewone onderzeeboten zijn niet in staat om de Poseidon af te vuren. Net als Westerse marines gebruikt de Russische marine torpedo's met een diameter van 533 mm (ofwel een halve meter), beduidend kleiner dan de diameter van de Poseidon. Bovendien is de Poseidon ruim twee keer langer dan de standaard torpedo's. Een veel grotere torpedobuis, heeft ook gevolgen voor de watertanks om de torpedo te lanceren en het gelanceerde gewicht te compenseren.
Rusland moet dus voor de Poseidon speciale onderzeeboten bouwen. Momenteel is enkel de Belgorod als operationele onderzeeboot uitgerust met een lanceersysteem voor de Poseidon. Hoewel de Sarov ook Poseidons kan afvuren dient de boot als testplatform en wordt niet meegerekend als een operationeel platform.
De Belgorod was oorspronkelijk een onderzeeboot van de Project 949A-klasse (NAVO-benaming Oscar-II), maar de bouw lag lange tijd stil door geldgebrek en werd later afgebouwd als onderzeeboot voor speciale operaties. Dankzij de aanpassingen kan de Belgorod mini-onderzeeboten met zich meedragen, waaronder de Losharik. Andere veranderingen omvatten de bouw van de boegbuiskamer voor de Poseidon. Het is niet geweten hoe de interne configuratie van deze boegbuiskamer eruit ziet, maar er wordt onder andere aangenomen dat de torpedo’s in een revolversysteem hangen om het laden en afvuren makkelijk te houden. De revolver aan boord van de Belgorod zou plaats hebben voor zes Poseidon torpedo’s.
Waar de Belgorod gaandeweg de bouw werd aangepast, worden de onderzeeboten van de Khabarovskklasse specifiek ontwikkeld voor het afvuren van de Poseidon torpedo’s. De Khabarovsk en de andere uit deze klasse, zijn hierdoor veel kleiner dan de Belgorod, onder andere door het ontbreken van het platform voor mini-onderzeeboten.
De Russische regering is uiterst spaarzaam met het naar buiten brengen van gegevens omtrent de Khabarovsk. Zo weten we onder andere dat de bouw begon in 2014. De boot zou ook veel componenten gebruiken die terug te vinden zijn in de Boreiklasse nucleaire onderzeeboten met ballistische raketten, vermoedelijk om de bouw te bespoedigen en de kosten te drukken.
De bouw van de Khabarovsk is meerdere malen vertraagd zonder dat er specifieke redenen naar voren werden gebracht. Vermoedelijk speelt de ontwikkeling van de Poseidon en het afvuurmechanisme hierin een rol. De onderzeeboot zou oorspronkelijk in 2019 te water worden gelaten, maar ligt nog op het droge.
Auteur: Frederik Van Lokeren Frederik schrijft als freelancer voor Marineschepen.nl sinds 2022. Hij was als logistiek officier bij de Belgische marine (2010-2017) o.a. eenheids- commandant van mijnenjager BNS Lobelia tijdens de onderhousdsperiode en Hoofd Logistieke Dienst van het M-fregat BNS Louise-Marie. Nu is Frederik manager in de Supply Chain Business Consultancy bij Moore Belgium. Verder volgt Frederik nauwgezet maritieme en amfibische ontwikkelingen op de voet, met een specifieke interesse in de Russische marine en Marine Infanterie.
