De afgelopen week is door tegenstrijdige berichten vanuit de Defensietop onduidelijkheid ontstaan over de vervanging van de M-fregatten, mijnenjagers en onderzeeboten. Minister van Defensie Ank Bijleveld en Commandant der Strijdkrachten LADM Rob Bauer spraken elkaar tegen over deze cruciale dossiers.
Zr.Ms. Vlaardingen op archiefbeeld in de Noordzee. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Nederlandse vloot is op leeftijd. Van de 28 marineschepen moeten alle schepen behalve de Karel Doorman en de vier patrouilleschepen binnen afzienbare tijd vervangen worden. Of dat gaat lukken is uiterst onzeker, de Nederlandse politiek stelt vervanging al jaren uit. Alleen de inmiddels bekende drie vervangingsprojecten leken serieus te worden opgepakt.
Over nieuwe onderzeeboten wordt al ruim vier jaar (!) serieus gesproken en er wordt onderzoek gedaan. Met België zijn afspraken gemaakt over de nieuwe mijnenjagers en fregatten. Ook aan de vervanging van die schepen wordt door Defensie in samenwerking met België al jaren gewerkt.
Voor de parlementsverkiezingen eerder dit jaar was al bekend dat Defensie ongeveer 1 miljard euro nodig had om overeind te blijven, daar zouden nog miljarden bij moeten komen voor vervanging of uitbreiding van Defensiematerieel en om richting de NAVO-norm van 2% te gaan. Toen het nieuwe kabinet slechts 1,5 miljard uittrok (volgens Bijleveld "extreem veel geld"), leverde dat direct vragen op over de vervanging van (o.a.) marineschepen. Al werd in de wandelgangen gezegd dat die vervanging los stond van dit extra budget.
Tot afgelopen zaterdag was er nog niets gezegd over de voortgang van de drie vervangingsprojecten. In het eerste grote interview met de kersverse minister van Defensie, met De Telegraaf, kwam de vraag of Defensie de mijnenjagers, onderzeeboten en M-fregatten kan vervangen, op tafel te liggen. "Allemaal zal dat waarschijnlijk niet kunnen”, zei de minister toen.
Dat leidde tot enige beroering omdat deze projecten de kern van de Nederlandse marine raken. Wordt één type schip niet vervangen, dan wordt een belangrijk element uit de toch al kleine vloot gesneden. Met grote gevolgen voor de geoefendheid en kennis van de hele marine tot gevolg.
De volgende dag was de CDS, LADM Rob Bauer, te gast bij WNL op Zondag. Daar suste hij direct de gemoederen door te zeggen dat de minister het zo niet had bedoeld en dat er niet gekozen moet worden tussen de verschillende krijgsmachtdelen. Bauer voegde daar aan toe dat hij de minister daar over had gesproken.
Even haalde men in Den Helder en bij de industrie opgelucht adem, maar de onzekerheid en vooral onduidelijkheid waren gisteren weer terug toen Bijleveld tot ieders verrassing in de Tweede Kamer zei dat ze wel goed gequote was in De Telegraaf.
Voor velen is het politieke spel het interessantst.
Komend voorjaar zal de minister met een nieuwe Defensienota komen waar in zal staan wat de plannen zijn voor Defensie. Pas dan zal ook duidelijk worden of deze essentiële onderdelen van de marine vervangen worden. Het document is overigens niet alleen van groot belang voor Nederland, maar ook voor bondgenoten zoals België. Door de samenwerking met Nederland heeft België het lot van hun -net zo oude- vloot gekoppeld aan die van de Nederlandse.
De Defensienota is overigens niet alleen van belang voor de drie eerder genoemde projecten. Als Bijleveld maar een paar jaar vooruit kijkt, zal zij ook wat moeten zeggen over de vervanging van Zr.Ms. Rotterdam, Zr.Ms. Mercuur en Zr.Ms. Pelikaan.
De vervanging van Nederlandse marineschepen moet ruwweg plaatsvinden tussen 2025 en 2035. Dan is de conclusie eenvoudig: voor 2025 moet aan deze projecten begonnen worden en tijdens deze kabinetsperiode moeten deze keuzes voor de vervanging van de vloot gemaakt worden wil Nederland halverwege deze eeuw nog een marine hebben.
