Thales Nederland en de Koninklijke Marine gaan intensiever samenwerken op gebied van onderhoud. Beide partijen hebben gisteren daarom in Den Helder een intentie verklaring ondertekend. Thales en de marine werken al vele jaren samen op vooral ontwikkeling van nieuwe systemen, maar structurele samenwerking op gebied van onderhoud is nieuw. Eén van de gevolgen is dat Thales gebruik gaat maken van faciliteiten op de marinebasis voor de Nederlandse marine en buitenlandse marines.
CEO van Thales Nederland Gerben Edelijn en Commandant Zeestrijdkrachten LGENMARNS Rob Verkerk schudden elkaar de hand voor een SMART-L radar in de testopstelling. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
In de hoek van de marinehaven in Den Helder, ver weg van de ingang, staan de gebouwen van de Directie Materiële Instandhouding (DMI), voorheen het Marinebedrijf. In de gigantische B&O hal worden op een normale werkdag onder andere Oto Melara 76mm kanons en Goalkeepers, SMART-S en SMART-L radars gedemonteerd, getest en onderhouden. Voor de korte plechtigheid wordt het werk even stilgelegd en verzamelen werknemers en genodigden voor een SMART-L radar in een testruimte, dat als decor dient van de ondertekening.
Sinds 1922
Samenwerking tussen Thales en de marine, dat is toch niets nieuws? Inderdaad, sterker nog juist dankzij samenwerking tussen onder andere de marine en het Hengelose Hazemeijer werd Hazemeijers fabriek voor Signaalapparaten, het tegenwoordige Thales Nederland, opgericht. En dat was in 1922. Samenwerken doen de twee bedrijven dus al 92 jaar. "Dat klopt," zegt commandeur Kees Boelema Robertus, directeur van DMI: "we dachten samen na over nieuwe systemen, werkten samen aan het in de markt zetten van nieuwe systemen en het op de schepen zetten daarvan, maar de stap naar instandhouding is nieuw."
De samenwerking begon toen de marine koos voor Duitse vuurleidingapparatuur voor de kruisers Java en Sumatra, die Duitsland in verband met internationale verdragen, niet mocht leveren. Hazemeijer ging ze daarop in licentie bouwen. Hier is Hr.Ms. Java te zien. (Foto: Koninklijke Marine)
Het belang van onderhoud
En die instandhouding moet niet onderschat worden. Dat blijkt wel uit de speech van de CEO van Thales Nederland Erben Edelijn. Zo geeft Edelijn als voorbeeld de DA-08 radar die op de L-fregatten, begin jaren '80, werd geïntroduceerd. Nu is dit type radar nog in gebruik aan boord van Zr.Ms. Rotterdam, waar hij in weer en wind, in een zout klimaat, tijdens zijn miljoenen rondjes steeds een goed beeld van het luchtruim moet geven. Dat is volgens Edelijn bewijs van een goede radar, maar dit betekent ook dat het systeem goed onderhouden moet worden en de kennis bij personeel over een lange tijd behouden moet blijven. Dat is lastiger dan het lijkt. Volgens Edelijn bleek bij een rondgang van Thales bij klanten over de hele wereld dat "het aantal systemen dat werkelijk nog inzetbaar is, bedroevend laag is." Dat is vooral te wijten aan onvoldoende onderhoud.
Zr.Ms. Rotterdam vorig jaar in Ghana met in de hoogste mast de zwarte DA-08 radar. (Foto: Mass Communication Specialist 2nd Class Jared King/ Amerikaanse marine)
De basis is gelegd
De vraag is natuurlijk hoe DMI, verantwoordelijk voor onderhoud van marineschepen en sensor- en wapensystemen, straks samen met Thales als productontwikkelaar en bouwer van radars en wapensystemen met elkaar gaan samenwerken. Dat is nog niet helemaal uitgewerkt.
Eén van de personen aan de kant van Thales die zich veel heeft beziggehouden met de samenwerking is Marco Ekkelkamp, director Customer Services & Support. Ekkelkamp: "We werken veel met de marine samen op ad-hoc basis. Wat we nu willen gaan doen is veel meer structureel en proactief werken, meer strategisch. Daar heb je dus een ander type samenwerking voor nodig dan het ad-hoc gebeuren. Maar we hebben nog niet alle dimensies waarin we kunnen samenwerken onderzocht. Met de intentieverklaring is nu de basis gelegd. De meest logische dingen gaan we binnen het raamwerk brengen en daarna gaan we kijken waar meer kansen liggen. We kunnen bijvoorbeeld samen kijken hoe we aantrekkelijker worden op de arbeidsmarkt, of hoe we trainingen en investeringen samen kunnen doen."
Toch zijn er al concrete voorbeelden. Zo gaat Thales de Near Field Range, de radartestruimte in de B&O hal, gebruiken om nieuw te bouwen SMART-L radars te testen en in de toekomst alle grote L-band radars. "We gaan in de testruimtes in Hengelo daardoor niet meer investeren, maar dat gaan we hier gezamenlijk doen. En ook dan moet je dus een goed raamwerk hebben om daar in samen te werken," voegt Ekkelkamp toe.
Commandant Zeestrijdkrachten luitenant-generaal Rob Verkerk heeft vertrouwen in een goed vervolg, zo blijkt uit zijn speech: "Met het tekenen van de intentieverklaring wordt een eerste
formele stap gezet om te komen tot een strategisch partnerschap in 2015. Weliswaar moet nog veel werk worden verzet en moeten verschillende zaken nog worden uitgezocht. Er bestaat echter het rotsvaste vertrouwen dat dit samenwerkingsverband een toekomst heeft.
Er is immers sprake van een win-win situatie."
De Near Field Range op de marinebasis die Thales gaat gebruiken, ook voor buitenlandse marines. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Gevolgen voor personeel en buitenlandse marines
Niet iedereen reageerde echter direct positief op de samenwerking tussen Thales en de KM. Marco Ekkelkamp: "Er werd bij Thales goed op gereageerd, maar er was ook wat angst. Ondernemingsraden reageerden bijvoorbeeld dat er werk werd weggehaald bij Thales en naar Den Helder zou gaan. Voor een aantal mensen zal het inderdaad zo zijn dat zij bepaald werk niet meer hoeven te doen. Bij strategische investeringen moet steeds gekeken worden naar wat slim is om waar te doen."
Er zijn echter vooral kansen volgens Ekkelkamp: "Maar ik denk dat deze samenwerking vooral groei kan betekenen voor beide partijen, ik denk namelijk dat we ook in staat kunnen zijn om een aantal diensten aan te bieden aan exportklanten die we nu niet kunnen bieden." Ook CEO Gerben Edelijn heeft een betere service en dus meer inkomsten voor ogen: "Door het bundelen van onze capaciteiten, kennis en kunde kunnen we
beter presteren. Klanttevredenheid staat hierbij altijd centraal. Hoe meer tevreden de eindgebruikers zijn, hoe groter de kans op vervolgopdrachten in de vorm van instandhouding of service opdrachten en opdrachten voor nieuwe systemen."
Zoals uit de woorden van Ekkelkamp en Edelijn blijkt, heeft de samenwerking ook betrekking op de apparatuur van exportklanten, want ook systemen die Thales in het buitenland heeft verkocht moeten voor tests en onderhoud straks een plaatsje krijgen in Den Helder.
De (marine)basis versterken
Het zal voor de marine dus even wennen zijn als de ruimte gedeeld moet worden met een externe partij. Alhoewel, op steeds meer fronten deelt de marine de haven, personeel en/ of kennis met derden. Commandeur Boelema Robertus: "De defensiebudgetten krimpen al jaren waardoor het voor ons steeds lastiger wordt om de vloot gaande te houden. We hebben deze hal en deze mensen, maar ook de haven, de havensleepdiensten, de Marinebrandweer, etc. nodig om de marine te runnen en we zoeken voor al die zaken partners. Met krimpende budgetten kunnen we het niet alleen.
Het is dus noodzaak. Daarom werkt de Marinebrandweer nu samen met de brandweer van Den Helder en zie je in onze marinehaven ook civiele schepen liggen."
Is het alleen een manier om het hoofd boven water te houden, of is er ook echt winst? "Die is er. Deze faciliteiten van DMI gaan intensiever gebruikt worden. Er is winst door de kennisuitwisseling van de mensen van Thales die weten hoe hun systemen werken en systemen hier naartoe brengen. Als we werk gaan doen voor Thales komt er ook geld binnen. Dat gaat weliswaar direct door naar de Nederlandse staat, maar daardoor gaan de kosten van de instandhouding van dit hele complex omlaag."
Niet eenvoudig
Een intentieverklaring tussen twee partijen die al 92 jaar samenwerken, moet eenvoudig zijn geweest. Zo lijkt het, maar dat valt tegen. "Het is erg ingewikkeld," legt Boelema Robertus uit: "Je stapt in een commerciele wereld en daar heeft de overheid eigenlijk geen taak in. Dus je moest eerst heel goed juridisch uitzoeken of het wel mag, of we hiermee bijvoorbeeld geen Europese regels overtreden. Maar ook of het binnen het Haagse Defensiebeleid past. Voordat je alle neuzen dezelfde kant op hebt, ben je een eind verder en moet hetzelfde gebeuren aan de kant van Thales. We zijn er twee jaar mee bezig geweest.
Een samenwerking tussen de marine en een commercieel bedrijf op gebied van onderhoud komt vaker voor. Zo heeft de Britse marine al het onderhoud overgedragen aan externe partijen. Heeft de KM daar ook naar gekeken? Commandeur Boelema Robertus: "Daar zijn de marine en de industrie nog niet aan toe."
