De grote oefening At Sea Demo/ Formidable Shield in de Atlantische Oceaan, die draait om lucht- en raketverdediging, werkt toe naar het hoogtepunt. Tot nu toe hebben meerdere schepen raketten gelanceerd op doelen in de atmosfeer, maar het wachten is op de grote test voor Zr.Ms. De Zeven Provinciën met de nieuwe SMART-L MM/N radar.
Zr.Ms. De Zeven Provinciën lanceert een salvo van twee ESSM's op een subsoon doel. (Foto: US Navy)
Update: de test is succesvol verlopen, lees hier meer
Hoewel veel media-aandacht uitgaat naar de reis van Zr.Ms. Evertsen, is het Zr.Ms. De Zeven Provinciën dat de komende dagen een internationale topprestatie moet gaan leveren, die van groot belang is voor de NAVO, de marine en de Nederlandse industrie. Voor het eerst zal een Europees fregat met de eigen middelen, zonder experimentele opstellingen, een ballistisch doel in de ruimte detecteren, volgen en de data doorgeven aan een shooter om het doel uit te schakelen. Als het goed gaat.
Grote oefeningen
Die prestatie is onderdeel van de NAVO-oefening At Sea Demo/ Formidable Shield. In dat kader zijn vijftien schepen en meer dan tien vliegtuigen uit elf landen momenteel ten westen van Schotland verwikkeld in een gesimuleerd gevecht, onder leiding van een staf van STRIKFORNATO aan boord van het Spaanse fregat SPS Cristobal Colon. Net als tijdens voorgaande edities krijgen de schepen te maken met een combinatie van gesimuleerde luchtdreigingen. Het gaat dan aan de ene kant om antischipwapens, variërend van de bekende langzame kruisvluchtwapens tot de nieuwe supersone antischipraketten. Aan de andere kant moet het verband van schepen ook bescherming bieden tegen ballistische raketten.
Het idee daarachter is namelijk dat schepen die zich richten op ballistic missile defence (BMD) zelf een interessant doelwit zijn en dus ook goed aanvallen af moeten kunnen slaan.
In het roze de gebieden die gesloten zijn voor het luchtruim gedurende bepaalde periodes in verband met de oefening. (Beeld: Eurocontrol)
In totaal staan er maar liefst 21 'lanceer-events' door de schepen op het programma. Die schepen verdedigen zich tegen gesimuleerde aanvallen met verschillende wapens, die gelanceerd worden vanaf de Hebriden, een eilandengroep pal ten westen van Schotland. (Uiteraard simuleren ook vliegtuigen raketaanvallen, maar dat is vanzelfsprekend niet tijdens live-firing events.) De omvang van die lanceringen zijn goed terug te zien in de grootte van het luchtruim dat tijdens de oefening op bepaalde dagen is gesloten. Zeker op 24, 26, 28, 30 mei en 1 of 2 juni is een groot gebied boven de Atlantische Oceaan verboden voor vliegtuigen. Het gaat om een gebied van ongeveer 1200 km bij 800 km. Ter vergelijking: 1200 km is (ongeveer) van Den Helder tot Barcelona.
Een deel van de lanceringen is al geweest. Zo lanceerden Zr.Ms. De Zeven Provinciën (19 mei) en het Noorse fregat KNM Fridtjof Nansen (22 mei) ieder twee ESSM-raketten. Het Nederlandse fregat vuurde deze korte-afstandsraketten op een subsoon doel (niet sneller dan het geluid), de Fridtjof Nansen nam het op tegen een supersoon doel, dat dus sneller dan het geluid vloog. Ook het stafschip Cristobal Colon schoot met een ESSM-raket op een supersoon doel (Mach 3), afgelopen weekend.
Het Italiaanse fregat ITS Marceglia (FREMM) lanceerde vandaag een Aster 30-raket. Met een bereik van 120 km zit deze raket van MBDA tussen het bereik van de ESSM en de SM-2 in. De Sea Ceptor missiles van de Type 23 fregatten HMS Argyll en HMS Lancaster volgen later, evenals de Aster 30 van HMS Dragon (Type 45 torpedobootjager).
— U.S. Naval Forces Europe-Africa/U.S. Sixth Fleet (@USNavyEurope) May 21, 2021
Finale
Helaas heeft Marineschepen.nl nog niemand van de marine inhoudelijk kunnen spreken over het verloop van de oefening. Vast staat dat de grote finale test nog moet plaatsvinden. Gebruikelijk is dat echter dat gedurende de oefening, in aanloop naar dat moment, delen van die finale al worden voorgeoefend. Vandaar dat het luchtruim sinds afgelopen maandag meerdere keren gesloten was; meerdere schepen zullen ballistische raketten hebben gevolgd, waaronder De Zeven.
Behalve Zr.Ms. De Zeven Provinciën, zijn er meer schepen die graag de ruimte in kijken. In ieder geval zullen de Amerikaanse Arleigh Burkeklasse torpedobootjagers dat hebben gedaan, waarschijnlijk is ook het Spaanse fregat Cristobal Colon (Alvaro de Bazanklasse) voorzien van een update en ook de Britse en Franse torpedobootjagers zullen een poging wagen.
USS Roosevelt in de Atlantische Oceaan is een van de kandidaten die een SM-3 raket gaat lanceren op een ballistisch doel in de ruimte, op basis van data van het Nederlandse fregat. De Roosevelt heeft Rota in Spanje als thuisbasis en is vorig jaar gemoderniseerd naar Aegis Baseline 9/Ballistic Missile Defense (BMD) 5.1. De Roosevelt is ook voorzien van nieuwe sensoren. Zo valt de groen/grijze radar op de mast ter hoogte van de breedste horizontale balken het meest op. Dat is de AN/SPQ-9B radar van Northrop Grumman die de AN/SPS-67 vervangt. Deze X-band radar is een zeebeeldradar en vuurleidingsradar voor het kanon, waarmee ook laag vliegende kruisvluchtwapens, UAV's en helikopters kunnen worden waargenomen. (Foto: US Navy)
Zoals bekend voor lezers van Marineschepen.nl is Zr.Ms. De Zeven Provinciën echter voorzien van een geheel nieuwe radar en nieuwe software in de commandocentrale. Die nieuwe SMART-L MM/N scant behalve het luchtruim op vliegende contacten, kijkt ook in de ruimte tot op een afstand van 2.000 km. Deze nieuwe radar moet tijdens de finale test een ballistisch doel in de ruimte detecteren en de data naar land sturen, waar het na diverse tussenstations bij het NATO BMD-hoofdkwartier in Duitsland, naar een Amerikaans schip zal zenden. Dat schip zal op basis van (onder andere) de Nederlandse data een SM-3 raket afvuren die frontaal op de ballistische drone zal moeten botsen.
Het is spannend omdat de De Zeven Provinciën dit zal moeten doen met de middelen en mensen aan boord, zonder dat er een speciale technische trucjes door experts van buitenaf worden uitgehaald met de radar. Dat was tijdens de vorige versies namelijk het geval. Daarnaast wordt gewerkt met een tactisch scenario: er wordt geen draaiboek afgewerkt, waarin volledig gecontroleerd wordt afgeteld naar de lancering. Wanneer en waar het ballistische doel exact zal vliegen is bij de deelnemers niet bekend.
De Spaanse lancering van een ESSM-raket.
Succes
Een succesvol verloop is voor de Nederlandse marine belangrijk, omdat dan eindelijk het idee van een Luchtverdedigings- en Commandofregat (LCF) als BMD-schip, dertig jaar na het eerste visioen, werkelijkheid wordt. Het eerste LCF kan dan aan de NAVO worden aangeboden als BMD-schip en dat is ook uniek, omdat tot nu toe alleen Amerikaanse schepen die rol op zich hebben genomen. En voor Thales is een succes belangrijk, want potentiële kopers van de radar uit Hengelo varen mee: een Deens en Duits fregat.