De strijd om de nieuwe onderzeeboten en de vervangers van de mijnenjagers is nog niet gestreden, het is nog altijd wachten op de beslissing. Ondertussen gonst het achter de schermen van de verhalen, verwachtingen en best guesses. De kansen voor de Franse deelnemers lijken te zijn gestegen en dat heeft deels te maken met politiek. Maar hoe dat uit gaat pakken is juist door de politieke fase erg lastig te voorspellen.
De Franse president Macron wordt middels een helikopter aan boord van de nucleaire onderzeeboot FS Le Terrible gezet. (Foto: Franse marine)
Het Belgische weekblad Knack sprak met personen die dicht bij het laatstgenoemde project zitten, een project waarvan de leiding in handen is van de Belgische Defensie. Uit dat onderzoek bleek vorige week dat de Franse bedrijven de beste papieren hebben. Los van het onderzoek door Knack, zijn dat ook geluiden die Marineschepen.nl ter ore zijn gekomen.
"Onderzoek van Knack toont aan dat België naar alle waarschijnlijkheid zal kiezen voor Frans-Italiaanse schepen, omdat deze landen naast de aanbesteding van de gevechtsvliegtuigen hebben gegrepen," schreef het weekblad.
België koos onlangs voor de F-35 als vervanger van de F-16, ondanks stevige lobby vanuit Frankrijk. Dat leverde een geprikkelde Franse president op, die geruime tijd had geprobeerd de Belgen te overtuigen om de Franse Rafale te kopen.
Volgens Knack komt op 15 maart de winnaar uit de bus, al is er daarna voor de verliezers wel ruimte om bezwaar in te dienen. Bij twee van de vier aanbiedingen zijn Franse bedrijven betrokken: de twee Franse bedrijven Naval Group en ECA vormen samen Belgian Naval & Robotics. Het andere (deels) Franse consoritium is Sea Naval Solutions (Chantier D'Atlantique, Socarenam, Thales en het Belgische EDR). Bij de twee aanbiedingen waar Damen bij betrokken is, maken geen Franse bedrijven deel uit van het team.
Air France-KLM
Eerder schreef Marineschepen.nl al over de politieke lading van het project vervanging Walrusklasse. De politieke druk vanuit Duitsland is even afgenomen nu de gecombineerde deal tussen Nederland, Duitsland en Noorwegen van de baan is, maar vanuit Frankrijk is de druk vermoedelijk even hoog. Of zelfs hoger door de recente ruzie tussen Nederland en Frankrijk over Air France-KLM.
Frankrijk was not amused toen bleek dat Nederland extra aandelen van de luchtvaartmaatschappij had gekocht om uiteindelijk op hetzelfde aandeel uit te komen als de Fransen. Dat volgde op de discussie over of de Nederlandse baas van KLM wel aan kon blijven.
Volgens insiders is de onderhandelingspositie van Frankrijk hierdoor verbeterd, want net als in Brussel willen sommigen in Den Haag de Fransen niet nog eens voor het hoofd stoten. Dat betekent niet dat Naval Group nu de onderzeebootdeal krijgt, maar wel dat zij steviger in het zadel zitten in de discussie in aanloop naar de B-brief.
Politieke tombola
En die discussie lijkt nog steeds te woeden. Tussen alle regels door blijkt dat er verschillende krachten zijn in Den Haag, met verschillende wensen. Een van de deskundigen die Marineschepen.nl sprak, maar die niet bij naam genoemd wil worden, zegt dat de huidige situatie complex is en dat politiek een belangrijke rol speelt. "Het projectteam bij DMO [Defensie Materieel Organisatie, JK] kan wel heel zuiver willen kijken naar de technische specificaties, maar de mensen die hoger in de boom zitten komen op recepties en praten met allerlei mensen en vormen hun eigen mening. Aan dat politieke ontkom je niet. Het is gewoon heel moeilijk om te peilen wat daar uit gaat komen en hoe de vlag op dat moment hangt."
"Als bij wijze van spreken de staatssecretaris of de minister een praatje gaat maken met weet ik wie, kan dat zomaar doorslaggevend zijn. Want de minister moet het naar de Kamer brengen en is verantwoordelijk. Dan heb je nog de mensen om de minister heen. De lui die de brief naar de Kamer maken willen de minister uit de wind houden bijvoorbeeld. Dat is hun eerste taak. Zorgen dat de minister niet in de problemen komt. Zij luisteren wel heel goed naar wat DMO zegt, maar gaan vervolgens hun eigen brief schrijven. DMO leest de brief wel voor publicatie, maar uit dat spel kan van alles voortkomen. Zo gek is het gewoon."
Cultuur
Hoeveel partijen zouden nu naar de volgende ronde gaan? Drie, twee of toch één? De geruchten lijken iedere week weer te veranderen. Maar ook dat aantal heeft een politiek effect: "Ik denk wel dat het beter is om partijen al af te laten vallen, maar daar moet je lef voor hebben. Zeker als je met één aanbieder verder wil, je moet dat wel in de Kamer durven te brengen. Maar, net als wat Carel Prins zegt, met één partij verder gaan is wel het beste. Twee of drie is in dit stadium echter de makkelijkste weg. Niet omdat DMO te weinig kennis heeft van onderzeeboten om een keuze te kunnen maken, want die kennis is er wel. Het is meer dat men nu politiek nog niet zo ver is om een keuze te kunnen maken."
Wat ook nog meespeelt is de Duitse fregattenorder. Damen is vol in de race om de Duitse MKS 180-fregatten te mogen bouwen en de winnaar wordt dit voorjaar bekend gemaakt. "Dat gaat om heel veel geld. Dus dat is een belangrijke factor. En ik denk dat als Damen wint, de Duitsers om compensatie zullen vragen. We kunnen dan wel tanks kopen in Duitsland, maar ze zullen er alles aan doen om ook die onderzeeboten binnen te halen."
Dus wie gaat het worden? "Ik durf het niet te zeggen. De Fransen maken goede boten, de Zweden ook. De fouten die de Spanjaarden hebben gemaakt, maken ze niet nog een keer en Duitsland is politiek een belangrijk land voor ons."
"Je moet wel goed kijken naar welke partij Nederland het best ligt. Hoe zal de dagelijkse samenwerking zijn? Ik denk dat je dan qua cultuur beter af bent met de Zweden of de Duitsers. De Fransen hebben technisch goede boten, maar hebben bijvoorbeeld nog weinig laten zien over hoe de samenwerking vorm zal krijgen. Hoe dat precies zit merk je pas als die handtekening staat. Bij Duitsland weet je dat denk ik veel eerder. Daar moet je wel om vechten en dat is niet makkelijk, maar het is wel opener."
"Ik geloof wel dat je kunt zeggen dat de Fransen nu beter in de onderzeebootrace zitten door Air France-KLM. Maar als ze de mijnenjagers mogen bouwen, kan het weer helemaal anders zijn."
