Wat op Prinsjesdag al in het uitgebreide Defensie Projectenoverzicht naar buiten kwam is dinsdag in een gerelateerde A-brief nog eens bevestigd: de Koninklijke Marine is van plan om de huidige SM-2 Block IIIA raketten te vervangen voor de Block IIIC versie. Deze nieuwe raket combineert het beste van twee systemen om geloofwaardig verdediging te bieden tegen de dreigingen van de 21e eeuw, in de lucht én op zee. En dat laatste is nieuw voor de SM-2 raketten.
Een SM-2 Block IIIA raket die door Zr.Ms. De Zeven Provinciën wordt gelanceerd. Op deze foto is overigens de booster goed te zien. Op de raket die het Duitse fregat Sachsen in 2017 lanceerde zou volgens onderzoekers sprake kunnen zijn geweest van corrosie, waardoor de raket tijdens de lancering ontplofte. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Standard Missile 2 is de eerste en belangrijkste verdediging van de Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF'en) tegen verschillende soorten luchtdreigingen. Met een bereik van 70 km en een snelheid van ongeveer Mach 3,5 is de Block IIIA al 15 jaar het belangrijkste wapen tegen luchtdoelen binnen de marine. Defensie gaat 18 raketten van dit type bestellen voor de periode 2026-2030. Dit zal echter de laatste productieserie worden, zo liet de staatssecretaris van Defensie in een brief weten.
SM-2 met actieve radar
De marine moet dus wel overstappen op een nieuwe raket. En dat is geen overbodige luxe. In een tijd waar een technologische voorsprong lang niet meer vanzelfsprekend is, is het echter belangrijk dat deze capaciteit met haar tijd meegaat.
Defensie is daarom van plan om de nieuw te ontwikkelen SM-2 Block IIIC aan te schaffen. Het nieuwe wapen combineert het bereik en de snelheid van het huidige SM-2 systeem met de precisie van de SM-6 raket. De geleiding van de SM-6 is namelijk gebaseerd op de AIM-120 Advanced Medium range Air to Air Missile (AMRAAM).
De AMRAAM is een Amerikaanse lucht-luchtraket, afgevuurd vanaf gevechtsvliegtuigen. Dit wapen beschikt over een actieve radar, die onafhankelijk van de radar van het vliegtuig haar doelwit kan vinden. Dit in tegenstelling tot andere systemen, waarbij de raketten voor het vaststellen van hun doelen updates krijgen van het vliegtuig dat de raketten lanceerden. Hierdoor zijn die vliegtuigen minder manoeuvreerbaar, want er moet op relatief korte afstand contact blijven tussen raket en vliegtuig. Met AMRAAM kunnen daarom meerdere doelen tegelijk worden aangevallen.
Het combineren van de SM-2 en een actieve radar levert een raket op die beter doelen kan uitschakelen. Het huidige systeem waarbij het schip de koers van de raket kan wijzigen blijft ook behouden (command mid-course guidance), deze combinatie geeft de Block IIIC de capaciteit om effectief te reageren tegen snelle en manoeuvreerbare doelen. De interne radar zorgt ervoor dat de raketten ook buiten het effectieve radarbereik van de schepen hun doel kunnen raken, de raket zelf heeft een bereik van 160 km of zo'n 20 km hoogte.
Familie van raketten. Hier zijn de verschillende domeinen te zien waar deze raketten hun doelen kunnen bereiken. De Nederlandse marine beschikt momenteel over één raket tegen schepen, namelijk de Harpoon (in de cirkel van ASuW, Anti Surface Warfare) en twee raketten tegen vliegende doelen: SM-2 en ESSM (AAW, Anti Air Warfare). De SM-3 tegen ballistische raketten en de Tomahawk (landdoelen) zijn een optie (geweest). Nieuw is dus de SM-2 Block IIIC en deze neemt een unieke plaats in: lucht én zee. De huidige SM-2 Block IIIA focust zich op lucht. (Beeld: Amerikaanse marine)
Supersone antischipcapaciteit
Dankzij de actieve radar wordt een nieuwe functionaliteit mogelijk: oppervlaktedoelen uitschakelen op relatief lange afstanden. De huidige SM-2 Block IIIA is niet inzetbaar tegen schepen. De nieuwe capaciteit is interessant, aangezien de SM-2 op supersone snelheden vliegt (Mach 3,5). De Harpoon antischeepsraketten aan boord de Nederlandse fregatten kunnen enkel op subsone snelheden vliegen (Mach 0,9). Zelfs de door de Amerikaanse marine gekozen vervanger van de Harpoon, de Naval Strike Missile, heeft een maximum snelheid van ongeveer 0,95 Mach.
De A-brief van dit project wordt in 2020 verwacht.
Ontwikkeling
Zowel de brief die dinsdag werd verstuurd als de Defensiebegroting vermeldden ook dat Nederland meedoet aan de ontwikkeling. Dat heeft echter te maken met de geleiding van de nieuwe raket. Deze moet geschikt gemaakt worden voor APAR van Thales (en opvolgers) die op een andere frequentieband communiceren met de raket. Dit is in de jaren '90 ook voor de SM-2 Block IIIA gedaan. Niet alleen de Nederlandse fregatten werken met de Hengelose radar, ook Duitsland en Denemarken. Zij kunnen dan ook overstappen op de SM-2 Block IIIC.
Vanaf 2030
Defensie verwacht de nieuwe Block IIIC vanaf 2030 beschikbaar te hebben. Aangezien de levensduur van de huidige Luchtverdedigings- en Commandofregatten is verlengd, zouden deze schepen ook voorzien kunnen worden van de Block IIIC. Volgens de A-brief van het gerelateerde project 'Aanvulling Standard Missile 2 Block IIIA' zal een deel van deze schepen echter ook nog na 2030 voorzien zijn van de Block IIIA raket, aangezien het enkele jaren duurt voordat de voorraad van het nieuwe type op niveau is.
Weer lanceren
Overigens is de Block IIIA inmiddels goedgekeurd voor oefenlanceringen. Na het ongeluk op het Duitse fregat FGS Sachsen in juni vorig jaar was besloten om dit type raket niet te lanceren tijdens oefeningen in afwachting van het onderzoek. Een definitieve oorzaak van dit ongeluk is nog niet gevonden, maar het onderzoek focust zich nu hoofdzakelijk op het omhulsel van de raketmotor. Hier zou een zwakke plek kunnen zijn ontstaan als gevolg van corrosie. Aangezien de fabrikant een speciale inspectieprocedure heeft vastgesteld voor het opsporen van dit mogelijke defect, heeft Nederland besloten om de oefenlanceringen weer te hervatten. Op 11 september 2019 heeft Zr.Ms. De Ruyter weer een oefenlancering uitgevoerd.
ESSM Block 2
De SM-2 Block IIIC zal niet de enige nieuwe raket zijn. Vanaf volgend jaar komt ook de ESSM Block 2 uit, de nieuwe versie van de ESSM die nu ook op de LCF'en staat. Deze raket heeft dezelfde functie als de SM-2 maar dan op kortere afstanden en kan ook zeedoelen treffen. De Block 2 wordt ook aangeschaft door Nederland en wordt in het volgende decennium op de LCF'en verwacht.
