Hebben Russische marineschepen uit de Pacific de Middellandse Zee verlaten?
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 02-11-2022 | Laatst aangepast: 02-11-2022
Met behulp van satellietbeelden en updates van marines proberen diverse OSINT-accounts de bewegingen van de Russische marine in onder andere de Middellandse Zee in de gaten te houden. Er werd verrast gereageerd toen bleek dat het Pacifische Vloot-eskader niet alleen de Middellandse Zee had verlaten, maar zelfs de Indische Oceaan over was gestoken. (Bron: het Russische Ministerie van Defensie)
RFS Varyag op archief beeld. Het schip voer begin dit jaar naar de Middellandse Zee. Zusterschip RFS Moskva kreeg geen versterking vanuit de Middellandse Zee en werd in april tot zinken gebracht. De Slavaklasse-kruisers zijn verouderd en (zeker de Moskva en Varyag) beschikken over radars uit de jaren '70 die niet geschikt zijn om moderne raketten op te sporen. Wel zijn ze zwaar bewapend met hun antischipraketten. (Foto: Russische marine)
De kruiser Varyag (Slavaklasse), Udaloyklasse-torpedobootjager Admiraal Tributs en hun escorterende tanker Boris Butoma uit de Boris Chilikinklasse waren acht maanden in de Middellandse Zee. Regelmatig werden de schepen gespot op satellietbeelden in de Russische mainehaven van Tartus in Syrië en elders in de Middellandse Zee. Gisteren, 1 november, maakte het Russische Ministerie van Defensie op hun website bekend dat de drie schepen zich reeds ten zuiden van Sri Lanka, in de Indische Oceaan, bevonden. Ongemerkt hadden ze hun terugtocht naar de thuisbasis in Vladivostok aangevat. Hun passage door het Suezkanaal werd niet gerapporteerd door openbare bronnen.
De enige bron van het vertrek uit de Middellandse Zee is het Russische Ministerie van Defensie. Doorgaans niet de meest betrouwbare bron. Maar heel vreemd zou het niet zijn dat de schepen met stille trom uit de Middellandse Zee vertrokken zijn. De drie zijn immers lang van huis en de 'militaire operatie' in Oekraïne duurt veel langer dan het Kremlin had gedacht.
Als de schepen daadwerkelijk vertrokken zijn, en het tegendeel is ook niet te bewijzen want op recente satellietbeelden van Tartus zijn de drie ook niet te zien, komt er officieel een einde aan een verhoogde dreiging in deze regio.
Het Russische fregat Admiral Kasatonov (Gorshkovklasse), gezien vanuit een Noorse Orion. Deze nieuwe fregatten, de Kasatonov is twee jaar in dienst, zijn iets kleiner dan de Nederlandse LCF'en. Zij hebben echter een veel grotere slagkracht met hun Kalibr-kruisvluchtwapens. De nieuwere schepen worden voorzien van Zircon-kruisvluchtwapens, die snelheden halen van Mach 8 en een bereik hebben van maximaal 500 kilometer. (Foto: Noorse luchtmacht)
Ontplooiing ter ondersteuning van Russische invasie
De Varyag, Admiraal Tributs en Boris Butoma verlieten hun thuisbasis in Vladivostok reeds in december en waren toen officieel op weg naar Sri Lanka. Echter, in januari dit jaar werd het duidelijk dat de drie schepen verder koers naar de Middellandse Zee zouden zetten en zich daar bij het Russische eskader op 2 februari zouden voegen. In dezelfde periode was een eskader van de Noordelijke Vloot eveneens op weg naar de Middellandse Zee. Dit eskader, bestaande uit de kruiser Marshal Ustinov (Slavaklasse), Udaloyklasse torpedobootjager Vice Admiral Kulakov, fregat Admiral Kasatonov uit de Gorshkovklasse en de escorterend tanker Vyazma uit de Kaliningradneftklasse; kwam op 7 februari de Middellandse Zee binnen gevaren.
In de eerste maanden van hun ontplooiing waren de beide eskaders bijna continu op zee, waarbij men vaak posities ten noorden en ten zuiden van Kreta innam. De bedoelding van de Russische marine was om met deze krachtige aanvalsgroepen een afschrikking in de oostelijke Middellandse Zee te vormen en te verhinderen dat NAVO-schepen zich naar de Zwarte Zee zouden begeven.
De Slavaklasse-kruisers werden ook ingezet om NAVO-vliegdekschepen van nabij te volgen tijdens NAVO-oefeningen in de Ionische en Adriatische Zeeën. De continue ontplooiing op zee werd verbazend lang aangehouden, zeker wanneer de heenreis vanuit Vladivostok mee in rekening werd gebracht. Russische oorlogsschepen zijn berucht om hun gebrekkige technische betrouwbaarheid en dit is de reden waarom Russische oorlogsschepen tijdens lange ontplooiingen vaak een sleepboot met zich mee hebben.
Afbouw van de Russische dreiging reeds enige tijd aan de gang
De Russische maritieme opbouw in de Middellandse Zee was met twee Slavaklasse-kruisers, twee Udaloyklasse-torpedobootjagers, twee fregatten en een korvet, alsmede twee verbeterde onderzeeboten uit de Kiloklasse ongezien in de recente tijden. Echter, de afwezigheid van een volwaardige marinebasis in Syrië betekent dat de Russische marineschepen vroeg of laat terug moeten keren naar hun thuisbasis voor uitgebreide herstellingen en onderhoud. De aanwezigheid van een Amurklasse-herstellingsschip in Tartus kan een deel van deze reparaties en onderhoud uitvoeren, maar schiet tekort vergeleken met de uitgebreide havenfaciliteiten in een marinebasis.
De afbouw van het eskader begon reeds op 24 augustus toen de meeste schepen van de Noordelijke Vloot terugkeerden naar hun thuisbasis. Kruiser Marshal Ustinov, torpedobootjager Vice Admiral Kulakov en de tanker Vyazma verlieten de Middellandse Zee via de Straat van Gibraltar. De Admiral Kasatonov bleef echter achter en is op het moment van schrijven nog altijd actief in de Middellandse Zee.
Een maand later, op 24 september, verliet de onderzeeboot Novorossiysk de Middellandse Zee om zich naar Sint Petersburg te begeven. De onderzeeboot was reeds een jaar actief in de Middellandse Zee en had nood aan periodiek onderhoud. Met de Bosporus gesloten voor militaire schepen, had Rusland geen andere keuze om de onderzeeboot naar Sint-Petersburg te sturen in plaats van naar de marinebasis van Novorossiysk in de Zwarte Zee wat de gebruikelijke procedure is.
Met de komst van de Steregushchyklasse-korvetten Stoiky en Soobrazitelny op 21 oktober werd het eskader in de Middellandse Zee weer even versterkt. Echter, redelijk snel kondigde Admiraal Nikolay Evmenov, de commandant van de Russische marine, aan dat de schepen van de Pacifische Vloot snel terug zouden keren naar hun thuisbasis. Sinds 22 oktober werden de schepen van de Pacifische Vloot niet langer waar genomen op satellietbeelden van de haven van Tartus. De aanwezigheid van het Amerikaanse vliegdekschip USS George H. Bush in de Middellandse Zee deed enigszins vermoeden dat de schepen weer op zee om het Amerikaanse vliegdekschipeskader van nabij te volgen.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Echter, de publicatie dat de schepen zich op 1 november ten zuiden van Sri Lanka bevonden doet vermoeden dat de Varyag en Admiraal Tributs samen met hun tanker reeds in de derde week van oktober hun terugreis hebben aangevat. Het gebrek aan observatie aan het Suezkanaal en in de Rode Zee liet toe om de terugreis geheim te houden voor openbare bronnen. Het feit dat geen van de drie Pacifische schepen een AIS-signaal uitsturen maakte hun passage door het Suezkanaal niet zichtbaar op websites zoals Marinetraffic.com.
***OSINT***
Hello Varyag, my old friend... #Russian Navy SLAVA Class cruiser Varyag predictably anchored outside Tartus, Syria pic.twitter.com/Koaq5JfsrO
Een van de laatste keren dat de Varyag gespot werd in de Med.
Geloofwaardige dreiging
De terugreis van de Pacifische schepen vormt het sluitstuk van een maritieme ontplooiing die zelden gezien is in de recente Russische marine. Alle drie de schepen zijn bijna een jaar op zee met zeer beperkte mogelijkheden voor onderhoud en noodherstellingen. Samen met het eskader van de Noordelijke Vloot slaagde Rusland er in om een geloofwaardige en krachtige dreiging in de Oostelijke Middellandse Zee neer te zetten.
Het vertrek van de Pacifische schepen betekend echter een definitief einde van deze dreiging. De aankomst van de twee Steregushchyklasse korvetten ter vervanging is een enorme stap terug wanneer het op maritieme slagkracht op aankomt. Momenteel zijn enkel de fregatten Admiral Kasatonov en Admiral Grigorovich (Grigorovichklasse) de enige krachtige oppervlakteschepen in de Middellandse Zee. Beide fregatten zijn in staat om Kalibr-kruisraketten af te vuren, maar ontberen de zwaardere anti-scheepsraketten zoals aan boord van de Slavaklasse-kruisers.
Tot op heden zijn er nog geen berichten opgevangen die erop wijzen dat de Pacifische Vloot een nieuw eskader met torpedobootjagers naar de Middellandse Zee stuurt om de dreiging ten opzichte van NAVO-opnieuw op te bouwen.
De titel 'Hebben Russische marineschepen ongemerkt de Middellandse Zee verlaten?' is aangepast in bovenstaande kop. De door mij oorspronkelijk bedachte titel zorgde voor verwarring: ongemerkt was het vrijwel zeker niet voor tal van marines en inlichtingendiensten, aangezien het voor dergelijke grote schepen lastig is om zich zo lang te verstoppen. De titel sloeg op de vele accounts op sociale media die de Russische schepen nauwlettend volgen. De Russische eskaders uit de Pacific en de Noordelijke Vloot werden begin dit jaar nauwkeurig gevolgd dankzij satellieten en berichten van marines toen zij op weg waren naar de Med. Het was nieuws toen de eerste Russische schepen de Middellandse Zee verlieten (via Gibraltar). Nu waren de Russen ineens duizenden mijlen verderop en was het geen van de OSINT-accounts opgevallen. - Jaime Karremann
