Zr.Ms. Tromp is onderweg naar de in het noorden van Vietnam gelegen stad Haiphong, dat schrijft de Nederlandse ambassade in Vietnam op X. Hai Phong ligt niet ver van de Chinese grens. Hoe het fregat verder door de Zuid-Chinese Zee gaat, is nog niet bekendgemaakt. Een passage door de Straat van Taiwan behoort tot de mogelijkheden.
Zr.Ms. Tromp tijdens Sail Den Helder in 2023. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Het Luchtverdedigings- en Commandofregat (LCF) verliet afgelopen zaterdag de haven van Jakarta (Indonesië) en zette koers naar het noorden, de Zuid-Chinese Zee in. Het is voor het eerst in drie jaar dat een Nederlands marineschip in die wateren vaart. Toen was het Zr.Ms. Evertsen en voer dat schip samen met een Britse taakgroep door de zee waar de spanningen zo hoog oplopen. Nu is de route door Nederland zelf bepaald en is Vietnam dus een van de stops.
Krijger, koopman, diplomaat
Het havenbezoek wordt afgelegd zodat de bemanning de benen kan strekken, maar ook uit diplomatiek oogpunt en commercieel oogpunt voor de Nederlandse industrie. Voor bijvoorbeeld Damen is Vietnam een belangrijk land, het investeert flink in de werf die het bedrijf in Haiphong heeft. Hoewel de Vietnamese marine vooral bestaat uit schepen van Russische origine, heeft ook Damen enkele opdrachten gekregen. Zo ontwierp het Nederlandse bedrijf een onderzoeksschip en werd in 2021 een onderzeebootreddingsschip in dienst gesteld dat door Damen was ontworpen. Ook vaart Vietnam met landingsschepen van Damen. In 2013 bestelde Vietnam twee Sigma 9814-korvetten, maar die order werd geannuleerd.
Voor het eerst sinds 1935
Het bezoek aan Vietnam is bijzonder. Voor zover Marineschepen.nl in de archieven kan terugvinden, is er geen recent bezoek van een Nederlands marineschip aan het land. In 1930 bracht kanonneerboot Hr.Ms. Flores met opnemingsschip Hr.Ms. Zuiderkruis een bezoek aan Haiphong, dat lag toen nog in Frans Indo-China. In november 1935 bracht een eskader, vanuit Soerabaja, een bezoek aan Saigon (nu Ho Chi Minh-stad). Het ging toen om de kruiser Hr.Ms. Sumatra en torpedobootjagers Hr.Ms. Witte de With en Van Galen (beide Admiralenklasse). Sindsdien zijn er geen Nederlandse marineschepen meer geweest door oorlogen, een handelsembargo en vervolgens de beperkte reizen van de Nederlandse marine sinds de jaren negentig.
Toen het eskader in 1986 bijvoorbeeld de Zuid-Chinese Zee doorkruiste was de situatie in Vietnam, destijds bondgenoot van Moskou, al jaren slecht. Het land werd geboycot door het Westen, er was honger en er waren spanningen met China en Cambodja. Terwijl de schepen Vietnam passeerden, werd vooral gekeken of er bootvluchtelingen waren. GW-fregat Hr.Ms. De Ruyter pikte (op de terugweg) 51 personen op en zette ze na medische behandeling af in Singapore. De Nederlandse schepen meerden wel af in Shanghai (China) voor een vriendschappelijk bezoek en voeren ook zonder problemen door de Straat van Taiwan.
Dichter bij China
Terug naar 2024. De tussenstop van de Tromp in Vietnam is nog om een andere reden interessant. Haiphong ligt op ongeveer 130 kilometer van de Chinese grens en ligt aan de Golf van Tonkin, dat van de Zuid-Chinese Zee is afgeschermd door het Chinese eiland Hainan. Dit tropische vakantie-eiland is van strategisch belang en heeft enkele belangrijke militaire bases, waaronder de thuisbasis van de Zuid-Chinese Zeevloot met aan het hoofd vliegkampschip Shandong. In het zuidelijke puntje van Hainan ligt misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende basis: de ondergrondse onderzeebootbasis Yulin.
Zr.Ms. Tromp kwam vanuit India aan in Azië, waar het eerst een tussenstop had in Singapore (1), vervolgens een bezoek bracht aan Jakarta (2) en nu onderweg is naar Haiphong in Vietnam (3). Bovenin beeld is de Straat van Taiwan te zien, tussen China en het bewuste eiland. (Beeld: Google, aanvullende info: Marineschepen.nl)
Eenmaal dichter bij China zal ook duidelijk worden hoe de Chinese marine reageert op het bezoek aan de Zuid-Chinese Zee. Tijdens de passage van de Evertsen door die wateren, bleef de Chinese marine op afstand, zo zei de marine destijds. In de Britse documentaire The Warship: Tour of Duty bleek dat Chinese schepen relatief dicht bij de taakgroep kwamen. Een Chinese onderzeeboot werd bijvoorbeeld door het fregat HMS Richmond gedetecteerd, waarna een helikopter met sonoboeien de onderzeeboot detecteerde. De Kiloklasse onderzeeboot maakte zich vervolgens uit de voeten.
Straat van Taiwan
Wanneer de Tromp zeker op een reactie vanuit China kan rekenen, is als het fregat door de Straat van Taiwan zal varen. Of dat gebeurt is niet zeker, maar behoort zeker tot de mogelijkheden. In 2021 werd dat vooraf wel uitgesloten. Nu is de toon bij de marine al maanden anders, al hield Defensie zich begin deze maand in een formele reactie op de vlakte. Afgelopen zaterdag sloot ook de commandant van Zr.Ms. Tromp een passage door deze zeestraat tegenover de NOS niet uit.
Als de Tromp er doorheen vaart, is dat juridisch geen probleem. De Straat van Taiwan is op z'n smalst ongeveer 130 kilometer breed en behoort tot de internationale wateren; iedereen mag er doorheen varen. Een passage van een marineschip door de zeestraat die Taiwan en China van elkaar scheidt, levert al jaren echter steevast een woedende reactie van China op. China ziet Taiwan als afvallige provincie en wil Taiwan het liefst weer inlijven. De spanning tussen beide landen blijft onverminderd oplopen.
Niet alleen de Tromp zal mogelijk door de Straat van Taiwan varen, ook de Duitse schepen die momenteel op wereldreis zijn, hebben deze zeestraat mogelijk op hun route. In het Duitse parlement gingen enkele maanden geleden al stemmen op om juist door deze zeestraat te varen. Ook Duitsland heeft nog geen uitsluitsel gegeven over de plannen.
Zr.Ms. Tromp zal na bezoeken aan landen in Azië doorvaren naar Hawaï voor de grote marine-oefening RIMPAC.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
