Half april maakte Secretaris-generaal van de NAVO Anders Fogh Rasmussen bekend dat de alliantie de verdediging in het Oostzeegebied en in Zuidoost-Europa zou gaan versterken. Ofschoon NAVO-schepen inderdaad in de Oostzee en Middellandse Zee varen, lijkt een herpositionering van de vloten niet plaats te vinden en houdt men zich grotendeels aan de oorspronkelijke planning.
Zo maakt Zr.Ms. Evertsen nog geen aanstalten om naar de Middellandse Zee te gaan.
Zr.Ms. Makkum en BNS Bellis naast elkaar in Swinoujscie, Polen. Daarachter twee andere schepen van SNMCMG1. (Foto: NAVO)
Oostzee
Afgelopen weekend lag het NAVO mijnenbestrijdingseskader SNMCMG1 in Klaipeda, Litouwen. De vijf mijnenjagers, waaronder Zr.Ms. Makkum, zijn volgens de NAVO het maritieme antwoord op de crisis in Oekraïne en de vrees van de Baltische lidstaten voor Rusland. In de praktijk stond de Oostzeereis van SNMG1 al langer in de agenda en was oorspronkelijk ook Rusland uitgenodigd deel te nemen aan de oefening Open Spirit 2014 die deze maand door Letland wordt georganiseerd.
Zwarte Zee
Ook aan de oostgrens reageert de NAVO behoedzaam. Weliswaar is er een continue aanwezigheid van NAVO marineschepen in de Zwarte Zee, maar ook daar wil de NAVO Rusland niet provoceren. De Amerikaanse torpedobootjager USS Donald Cook (Arleigh Burkeklasse) heeft het zeegebied weer verlaten en is inmiddels vervangen door het fregat USS Taylor. Dit schip was ook tijdens de Olympische Winterspelen in die wateren, maar bleek meer een gevaar voor zichzelf dan voor anderen; het liep aan de grond en moest door de Bosporus worden gesleept voor reparaties. Waar de Donald Cook als het nieuwe varende raketschild een doorn in het oog was van Poetin, is de Taylor dat veel minder omdat dat oude fregat is ontdaan van de lanceerinstallatie.
Naast Amerikaanse marineschepen zijn ook andere NAVO-schepen in de Zwarte Zee. Zo voer FS Dupuy de Lôme, een inlichtingenschip, vorige week nabij de Georgische kust. Maar van een echte geruststelling is geen sprake. Afgelopen donderdag werd namelijk bekend dat Roemenië zich nog altijd zorgen maakt en vraagt om een grotere Amerikaanse bijdrage. Het aantal bezoeken van Amerikaanse marineschepen en deelname aan oefeningen zou volgens de minister van Buitenlandse Zaken moeten toenemen.
Zr.Ms. Evertsen langszij MV Happy Dragon in de Golf van Aden voor een boardingoefening. (Foto: NAVO)
Middellandse Zee
Op zo'n 1500 km van Oekraïne in de Middellandse Zee is eveneens activiteit, maar net als in de Oostzee was dit al gepland voordat er van een crisis in Oekraïne sprake was. Het NAVO eskader SNMG1, bestaande uit het Noorse fregat KNM Thor Heyerdahl, het Duitse korvet Magdeburg en de Spaanse bevoorrader ESPS Patino, is sinds een paar weken in de Middellandse Zee. Afgelopen woensdag nam SNMG1, zoals lang geleden gepland, het commando over de NAVO operatie tegen terrorisme in de "Med" genaamd Active Endeavour op zich.
SNMG1 wordt wel aangevuld met extra schepen. Canada stuurt bijvoorbeeld het fregat HMCS Regina (Halifaxklasse) vanuit de Arabische Zee naar de Middellandse Zee. De Regina was daar bezig onder de vlag van CTF-150, een internationale taakgroep tegen terrorisme en piraterij rond de Hoorn van Afrika.
De kans op Nederlandse deelname aan versterking van de oostgrens is klein. De commandant van Zr.Ms. Evertsen, KLTZ Jos Oppeneer, twitterde zondagochtend nog een paar weken te zullen jagen op piraten. Wel nam hij alvast afscheid van het vlaggenschip ESPS Cristobal Colon, dat de leiding heeft over SNMG2. Na die paar weken zal de Evertsen waarschijnlijk niet ook nog aanhaken bij een NAVO eskader in de Middellandse Zee.
Zr.Ms. De Zeven Provinciën zal na het vertrek van zondag koers zetten naar de Middellandse Zee, maar vervolgens stuurboorduit gaan naar het Suezkanaal. In tegenstelling tot de Evertsen is de Zeven ingedeeld bij de anti-piraterijmissie van de Europese Unie en de EU heeft op dit vlak niet gereageerd op de crisis in Oekraïne of op angstige landen aan de oostgrens.
Reactie
De NAVO heeft dus vooral op communicatievlak gereageerd op de situatie in Oekraïne en de verzoeken om hulp van lidstaten. Behalve de persconferentie van Rasmussen half april, waarin hij o.a. zei meer schepen te sturen ter versterking en afschrikking, was er ook een waar communicatie-offensief rond het vertrek van het mijnenbestrijdingseskader naar de Oostzee. De inzet van de schepen is echter niet anders dan vooraf gepland.
