De marine gaat de komende jaren veel schepen vervangen en andere moderniseren, sommige in nauwe samenwerking met België. Technologiebedrijf Terma, maker van onder andere maritieme radars en zelfbeschermingssystemen voor de F-35, is al lange tijd actief in Nederland, maar nog nauwelijks voor de Nederlandse marine. Het bedrijf ziet kansen om in een aantal van de marineprogramma's te participeren.
Illustratie van de type doelen die de SCANTER 4603 radar van Terma kan detecteren en volgen. De X-band radar is vooral bedoeld om op relatief korte afstand kleine doelen op te sporen, zoals drones en zwemmers, maar kan uiteraard ook schepen en vliegtuigen detecteren. Het bereik is 96 zeemijl, 178 km. Deze radar is door Terma aangeboden voor de nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen. (Beeld: Terma)
Het moederbedrijf van Terma werd in 1949 in Denemarken opgericht en het hoofdkantoor is nog altijd gevestigd in Lystrup (nabij Aarhus). Het bedrijf is echter steeds internationaler geworden. Ook in Nederland is Terma op meerdere terreinen een bekende naam. In het Nederlandse hoofdkantoor in Leiden spreek ik met directeur van Terma B.V. Arjen Vos en voormalig marineofficier commandeur b.d. Michiel Hijmans die al enige jaren aan het bedrijf verbonden is. Terma is al langere tijd lid van de NIDV, de belangenbehartiger van de Nederlandse Defensie en Veiligheidsindustrie. Arjen Vos zit zelfs in het bestuur van de NIDV.
Arjen Vos, directeur Terma BV, tevens Vice-President Support and Services. (Foto: Terma)
Bekende naam
Misschien is Terma binnen de Nederlandse marine nog geen heel bekende naam, in bredere zin is het bedrijf echter al jaren actief op het Nederlandse maritieme vlak. Vos: "In Nederland en België hebben we zo'n 160 SCANTER-radars staan waarmee drukke waterwegen worden bewaakt en het scheepvaartverkeer gemonitord." En op zee: "Als bijvoorbeeld een luchtverkeersleidingsradar last heeft van verstoringen door echo's van een windmolenpark, dan hebben wij een radar-oplossing die de verstoringen compenseert, een Windfarm Mitigation Radar, waardoor het windmolenpark geen problemen voor de veiligheid van de luchtvaart meer oplevert. Binnenkort gaan we zo'n radarsysteem leveren aan de vliegbasis Woensdrecht."
Terma doet ook al langere tijd zaken met de Nederlandse luchtmacht en levert bijvoorbeeld elektronische zelfbeschermingsapparatuur voor de diverse helikopters, transportvliegtuigen en de F-16. "Ook bij de productie van de op F-35 is Terma actief. Zo leveren we diverse composite panelen, de air-to-ground pylon en diverse avionica onderdelen, aldus Vos. Voor het zelfbeschermingssysteem van de NH-90 helikopter worden de hoogwaardige elektronica en de state of the art sensoren geïntegreerd in een pod.
Commandeur b.d. Michiel Hijmans werkte tot en met 2014 bij de marine. Hij was commandant van Hr.Ms. Karel Doorman en Zr.Ms. De Zeven Provinciën, en in 2010-2011 commandant van Standing NATO Maritime Group 2 (SNMG2). Hijmans werkt nu voor Terma. (Foto: Koninklijke Marine)
Terma en de Marine
Doet Terma in Nederland op marinegebied maritiemgebied dan helemaal geen zaken? Zeker wel, Terma heeft een bestaande klantenkring met bedrijven zoals Damen, Alphatron en Saab/HITT. "Naast de [Deense] thuismarkt is de Nederlandse én Belgische markt voor ons zeker belangrijk en dit zal de komende jaren alleen maar toenemen", vult Hijmans aan.
Het gaat dan in de meeste gevallen om de SCANTER, dé radarfamilie van Terma. Binnen deze radarfamilie zijn verschillende SCANTERs beschikbaar voor kleine zeer snelle vaartuigen zoals Fast Attack Craft en de Future Fast Interceptor, maar ook voor mijnenbestrijdingsschepen, patrouilleschepen, fregatten, LPD's etc. Daarnaast levert het bedrijf het C-Guard decoy systeem, waarmee inkomende raketten en zelfs torpedo's kunnen worden misleid.
Overigens is C-guard niet onbekend binnen de Nederlandse marine; de Luchtverdedigings- en Commandofregatten zijn met C-Guard als zelfverdediging tegen luchtdoelen uitgerust.
SCANTERs staan inmiddels op marineschepen over de hele wereld, zo vertelt Vos. "De Deense marine, onze thuismarkt vaart met veel systemen van Terma, maar Terma is ook zeer succesvol in onder meer het Midden-Oosten, Latijns-Amerika, Zuidoost Azië en Afrika."
De toekomstige Type 26 fregatten van de Britse marine zullen voorzien worden van twee SCANTER 6000 radars. Het Franse vliegkampschip FS Charles de Gaulle heeft deze radar ook, de Franse FREMM fregatten hebben de SCANTER 2001. (Beeld: Royal Navy)
"Wat wij Naval Group voor de nieuw te bouwen mijnenbestrijdingsvaartuigen hebben aangeboden is de SCANTER 4603," zegt voormalig marineofficier Michiel Hijmans. "Terma heeft meegedaan met de aanbieding van Damen en die van Naval Group. Zoals bekend is de keuze niet op Damen gevallen. Naval Group is nu bezig met het maken van een eindconcept, waarbij nadrukkelijk opnieuw wordt gekeken naar sensoren en andere systemen, en er dus een nieuwe slag gemaakt wordt. Ik denk dat Terma met de SCANTER hier een heel goede kans maakt. Een radar op een mijnenbestrijdingsvaartuig hoeft niet in de ruimte te kijken, maar het is uitermate belangrijk wanneer je heel dichtbij je schip zeer kleine doelen in een hoge seastate kan onderscheiden, en die ook geschikt is voor het detecteren en volgen van luchteenheden zoals helikopters en drones."
Terma wil bij gunning van de order ook een ondersteuningsfaciliteit in de regio zetten. Vos: "Het is belangrijk om gebruikers vertrouwd te laten raken met die radar en dat technici zelf tijdens de opleiding de radar en de software kunnen zien."
Terma versus Thales
Thales heeft voor vrijwel alle huidige Nederlandse marineschepen radars geleverd. Bieden Terma en Thales gelijksoortige producten aan en zijn het concurrenten? Vos vindt van niet: "Er is wel een overlap, maar er zijn ook duidelijk verschillen. Thales is in binnen- en buitenland bekend vanwege onder andere de 3D-radars en hun vuurleidingssystemen. Radars, zoals de SMART-L, die bij uitstek geschikt zijn voor het grotere luchtbeeld. Terma is heel goed in de niche van uiterst hoogwaardige 2D-radars, die naast voor navigatie en zeebeeld ook gebruikt kunnen worden voor directie van helikopters en het waarnemen van drones. Dus eigenlijk werken we best aanvullend. En dat gaat in goede harmonie."
Meer projecten
Er komen nog veel meer projecten aan die voor Terma interessant zijn. Hijmans: "De huidige M-fregatten krijgen een update van hun navigatie systeem inclusief nieuwe radars en er komen natuurlijk nieuwe M-fregatten. Daarnaast zijn er veel kleinere schepen die vervangen gaan worden. Bijvoorbeeld de FRISC, die wordt vervangen door een nieuwe Future Fast Interceptor. Ook de landingsvaartuigen van de mariniers, HOV's [hydrografische opnemingsvaartuigen, JK], de Pelikaan en de Mercuur worden vervangen."
"Dat zijn allemaal projecten die een navigatie en/of aircontrol-radar zullen krijgen," zegt Hijmans, die het lijstje nog verder opsomt: "De Van Kinsbergen, het opleidingsvaartuig. Een goede radar is dan cruciaal. En dan in de toekomst de nieuwe LPD's, de vervangers van de Johan de Witt en de Rotterdam."
C-Guard is een automatisch gestuurd chaff-systeem, waarmee inkomende raketten kunnen worden misleid of verleid. Ook is het mogelijk om anti-torpedo decoys in het water te schieten met C-Guard. (Beeld: Terma)
Chaff en Combat Management Systemen
Als het aan Terma ligt komen er niet alleen Terma-radars op de Nederlandse schepen, maar ook de C-Guard decoy-systemen. "Nederland is bezig met vervanging van de huidige decoy-systemen voor de schepen en dan is er natuurlijk de nieuwbouw. Hiervoor biedt Terma C-Guard aan, een zeer geavanceerd, automatisch gestuurd chaff-systeem met verschillende patronen. Dit systeem vindt momenteel internationaal gretig aftrek en is eveneens geschikt als decoy tegen torpedo's."
Terma heeft tevens Combat Management Systemen (CMS), die te koppelen zijn aan de SCANTER radars en C-Guard of als losstaand systeem. "Dat bieden we in Nederland niet aan voor de grote oppervlakteschepen," zegt Hijmans. Voor die schepen wordt nationaal een heel uitgebreid CMS gemaakt door het softwarehuis van Defensie, JIVC. "We denken meer aan de kleinere schepen. Als je daar een SCANTER-radar op zet, zou het C-Flex CMS daar naadloos bijpassen, maar het zou ook separaat geplaatst kunnen worden."
Hijmans besluit met veel vertrouwen over de bijdrage van Terma aan de vernieuwing van de Nederlandse en Belgische vloten: "Het zijn projecten waar we onze producten zullen aanbieden. We zijn daarbij absoluut concurrerend qua kwaliteit en prijsstelling, dus ik verwacht dat we zeker kans maken orders binnen te halen."
Dit is een gesponsord artikel. Bij een gesponsord artikel kiest een opdrachtgever het onderwerp van het artikel. Terma heeft Marineschepen.nl betaald om dit artikel te schrijven over dit onderwerp, maar Terma had geen invloed op de journalistieke inhoud.
