De opvallende havenbezoeken van twee Russische marineschepen in de Rode Zee
Door: Frederik van Lokeren
Bericht geplaatst: 12-04-2023 | Laatst aangepast: 12-04-2023
De reis van het fregat Admiral Gorshkov van de gelijknamige klasse en haar escorterende tanker Kama uit de Kaliningradneftklasse is tot op heden niet onbesproken verlopen. Sinds hun vertrek uit Moermansk, begin januari, zijn beide schepen op een lange rondvaart die hen onder andere tot aan Zuid-Afrika hebben gebracht. De terugreis van beide schepen verliep tot op heden anders dan initieel door buitenstaanders was aangenomen. De verwachting dat beide schepen vanuit Zuid-Afrika rechtstreeks koers zouden zetten naar de Middellandse Zee werd reeds verschillende keren bijgesteld. Eerst door een gezamenlijke Chinees-Iraans-Russische oefening nabij Iran, vervolgens door een abnormaal lange periode in de Rode Zee met tot op heden twee onverwachte havenbezoeken.
Admiral Gorshkov op archiefbeeld. (Foto: Amerikaanse marine)
Ontplooiing van de Admiral Gorshkov
De Admiral Gorshkov verliet in januari samen met de Kama de haven van Murmansk, voor wat leek een transit naar de Middellandse Zee, maar zette koers naar Zuid-Afrika voor een gezamenlijke vlootoefening met China en Zuid-Afrika. De heenreis naar Zuid-Afrika verliep echter niet in een directe lijn. Beide schepen bleven lange tijd in het centrale deel van de Atlantische Oceaan en leken op een bepaald ogenblik eerder op weg te zijn naar het Caribisch gebied dan naar Zuid-Afrika.
Beide schepen sloegen echter eind januari weer af richting Zuid-Afrika waar de Admiral Gorshkov op 13 februari afmeerde in Kaapstad. Op 15 februari vertrokken het fregat en zette koers naar Durban waar het op 17 februari arriveerde. De Kama zelf kwam pas op 17 februari aan in Kaapstad. Op 17 februari nam de Admiral Gorshkov deel aan een gezamenlijke maritieme oefening genaamd MOSI II, samen met de Chinese en Zuid-Afrikaanse marines. De maritieme oefening duurde tien dagen en zorgde voor de nodige internationale aandacht omdat deze overlapte met de eerste verjaardag van de Russische invasie in Oekraïne.
Na de gezamenlijke vlootoefening waren beide schepen op weg naar de Middellandse Zee, zo leek het. Het vertrek van de het zusterschip Admiral Kasatonov uit de Middellandse Zee had een ernstige verzwakking van het Russische eskader aldaar met zich meegebracht. Op weg naar de Middellandse Zee sloegen de Admiral Gorshkov en Kama echter richting naar Iran om daar een gezamenlijke oefening te voeren met de Chinese en Iranese marines.
Afwijkende ontplooiing in de Rode Zee
Na het afronden van de Chinees-Iraans-Russische oefening tussen 15 en 19 maart verliet de tanker Kama en fregat Admiral Gorshkov Iran en zetten beide schepen koers naar de Rode Zee. Een eerste afwijking van de Russische ontplooiing was het havenbezoek aan Djibouti tussen 26 en 28 maart. Dit havenbezoek kwam vlak na het vertrek uit Iran en werd niet eerder aangekondigd. Djibouti is niet een haven die vaak door de Russische marine wordt aangedaan en is eerder een maritiem steunpunt voor Westerse, en sinds kort, Chinese schepen.
Normaal maakt Rusland gebruik van de haven Port Sudan als logistiek steunpunt in de Rode Zee. Volgens Russische bronnen was het havenbezoek ingelast om 45 jaar diplomatieke banden tussen Rusland en Djibouti te vieren en militaire samenwerking tussen beide landen te kunnen ontwikkelen. Het havenbezoek werd eveneens gebruikt om voorraden aan te vullen en de bemanningen rust te geven.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Na het vertrek uit Djibouti leek het alsof beide Russische schepen direct koers zouden zetten naar de Middellandse Zee of alsnog naar Port Sudan zouden varen. Een tweede anomalie werd opgemerkt op 1 april toen de Kama abrupt haar koers van noordelijke richting naar een zuidelijke richting verlegde. De afwezigheid van officiële communicatie van de Russische overheid deed vermoeden dat de tanker een defect had opgelopen en terug naar Djibouti zou keren. Enkele dagen later, op 5 april liepen beide schepen onverwacht de haven van Jeddah in Saudi-Arabië binnen. Dit havenbezoek was niet op voorhand bekend gemaakt, maar werd volgens het Russische persbureau TASS gebruikt om de voorraden aan brandstof, voedsel en water aan te vullen.
De volgende dag verlieten beide schepen de haven van Jeddah reeds, wat verdere speculaties voedde aangezien Russische havenbezoeken in het algemeen twee tot drie dagen duren. Het bezoek was het eerste havenbezoek van Russische marineschepen in tien jaar tijd.
Daarna koersten de schepen richting het Suezkanaal.
(Beeld: Openstreetmaps.org)
Sudanese connectie
De twee niet vooraf aangekondigde havenbezoeken waren opvallend, maar de relatief lange periode in de Rode Zee en het niet bezoeken van de Sudanese haven Port Sudan zijn dat nog meer.
Rusland aast reeds lange tijd op een permanent maritiem steunpunt in de Rode Zee. De Sudanese haven van Port Sudan wordt door Rusland al enkele jaren gezien als de locatie voor een maritiem steunpunt. Onderhandelingen met de Sudanese regering slepen reeds jaren voort en verlopen moeizaam, voornamelijk door de politieke impasse in Sudan na de val van het regime onder Omar al-Bashir in april 2019.
De militaire raad die momenteel Sudan bestuurt heeft half februari een deal gesloten met Rusland voor de bouw van een Russische maritieme basis in Port Sudan. De goedkeuring van de militaire raad is echter niet bindend en dient nog geratificeerd te worden door de civiele regering. Deze regering is echter sinds de militaire coup in oktober 2021 nog niet gevormd. De bedoeling is dat deze regering voor de helft democratisch verkozen is en voor de helft door de krijgsmacht geleid wordt. Zolang deze regering niet gevormd is kan de militaire goedkeuring niet geratificeerd worden en kan er geen werk gemaakt worden van de bouw van de Russische basis. Tot op heden is er nog geen uitzicht op vorming van deze regering.
Het is niet onmogelijk dat Rusland hoopte om de Admiral Gorshkov en de Kama in Port Sudan te kunnen laten aanlopen om zo een duidelijk geopolitiek signaal te sturen. Hoewel we niet weten wat er zich achter de schermen afspeelt, is het mogelijk dat het verstoorde politieke proces in Sudan moeilijkheden geeft tot het verkrijgen van de diplomatieke goedkeuring om de Russische schepen te laten afmeren in Port Sudan.
Ook is er weerstand in Sudan tegen de Russische plannen om een basis te openen, blijkt uit een reportage van Voice of America, en zou een eerdere kleinere logistieke Russische basis in 2021 zijn opgeheven.
Steamed behind two Russian warships this morning in the Suez. Admiral Gorshkov & Kama. Found it interesting to see a massive “Z” on their stack… especially with the infamous Tsushima “Zulu” in their history. Not the superstitious types, I guess. pic.twitter.com/ubyBdpvW3O
De Admiral Gorshkov en Kama werden gisterochtend gespot in het Suezkanaal. De schepen zullen inmiddels zijn aangekomen in de Middellandse Zee.
Auteur: Frederik Van Lokeren Frederik schrijft als freelancer voor Marineschepen.nl sinds 2022. Hij was als logistiek officier bij de Belgische marine (2010-2017) o.a. eenheids- commandant van mijnenjager BNS Lobelia tijdens de onderhousdsperiode en Hoofd Logistieke Dienst van het M-fregat BNS Louise-Marie. Nu is Frederik manager in de Supply Chain Business Consultancy bij Moore Belgium. Verder volgt Frederik nauwgezet maritieme en amfibische ontwikkelingen op de voet, met een specifieke interesse in de Russische marine en Marine Infanterie.
