Zowel Trouw als in het praatprogramma M! wordt gesproken over Russische kernwapens in 'de hoogste staat van paraatheid', maar dat is niet zo en leidt alleen maar richting Poetin's doel: angst en verdeeldheid. In Oekraïne komt het echte gevaar wel uit de lucht, onder andere door lancering van Kalibr-kruisvluchtwapens. Ondertussen krijgt de Nederlandse marine ook meer inzetmogelijkheden.
De Knyaz Vladimir, een Boreiklasse onderzeeboot, die in maart 2021 door het ijs brak tijdens een oefening. (Foto: Russische marine)
Stap 2 van 4
De opdracht van de Russische president Vladimir Poetin om de gereedheid van zijn eenheden voor strategische afschrikking te verhogen, leidde tot schrik en verwarring. Dat is begrijpelijk, er is weinig informatie over de opdracht die Poetin precies gaf. De afgelopen dagen is door meerdere media echter het nieuws gebracht alsof de Russische nucleaire strijdkrachten in de hoogste staat van paraatheid is gebracht, maar dat is zeker niet zo.
Een verhoogde staat van paraatheid is wat anders dan de hoogste. Ook zou de hoogste staat zichtbaar moeten zijn voor het Westen. Volgens berichten uit het Pentagon zijn er weinig nieuwe bewegingen rond de nucleaire strijdkrachten waargenomen. Sommigen zeggen dat Rusland vier niveaus kent en dat men nu van niveau één naar twee is gegaan.
Wel is het zo dat al sinds de jaren '60 aan beide zijden van de Koude Oorlog en ook nu, continu kernwapens op elkaar gericht staan. Niet letterlijk, een deel staat klaar in silo's op land en een deel bij luchtmachtbases en sindsdien iedere dag aan boord van nucleaire onderzeeboten met kernraketten (SSBN's). Deze SSBN's kunnen, bijvoorbeeld door Noordpoolijs breken en dan hun missiles lanceren op de VS. Tegen dergelijke ballistische raketten is geen wapen, wel zullen NAVO-onderzeeboten zo'n aanval willen voorkomen door deze SSBN's vroegtijdig te torpederen, middels vliegtuigen vanaf onder andere IJsland en onderzeeboten in de noordelijke wateren.
Maar daar is nu geen sprake van. Het dreigen met nucleaire wapens lijkt in dit stadium vooral een methode voor Poetin om een bres te slaan in de eensgezindheid van sancties en wapenleveranties.
Kalibr
De Oekraïense generale staf publiceerde een staatje met de aantallen kruisvluchtwapens die Rusland zou hebben gelanceerd op doelen in Oekraïne. Omdat het van een van de strijdende partijen komt, is de informatie niet helemaal betrouwbaar, maar is wel een interessante indicatie. Volgens Oekraïne zijn er in de periode 24 - 28 februari 76 Iskander ballistische raketten op Oekraïne gelanceerd, 2 onbekende raketten en 35 Kalibr-kruisvluchtwapens (door de Russische marine afgevuurd).
De vraag is natuurlijk wat die 35 betekent. Om het in perspectief te zetten: bij de invasie van Irak in 2003 lanceerden Amerikaanse marineschepen in de eerste uren al ruim 40 Tomahawk-kruisvluchtwapens. Tijdens de gehele oorlog werden dat er ruim 800. Vooral de Amerikaanse onderzeeboten hebben de capaciteit om grote aantallen te lanceren.
Oekraïne is groter dan Irak, maar de Russische krijgsmacht kan niet op zoveel steun vanuit zee rekenen.
Dit zijn de platformen die de Kalibr kunnen lanceren:
• 2x Admiral Grigorovichklasse fregatten (2x 8 Kalibr)
• 4x Buyan-M patrouilleschepen (4x 4 Kalibr)
• 3x Kiloklasse onderzeeboten (3x ? Kalibr)
Er zijn dus niet veel lanceerplatformen in de Zwarte Zee. De afgelopen dagen zijn meerdere marineschepen teruggekeerd naar Sevastopol, waarvan vermoed wordt dat ze Kalibr-kruisvluchtwapens zijn gaan herladen.
In de Kaspische Zee zijn er nog twee schepen die Kalibr's kunnen lanceren, maar die moeten dan wel eerst een heel stuk over Rusland en de Zee van Azov vliegen.
Kalibr is, dankzij z'n bereik en supersone snelheid in laatste deel van de vlucht, een geducht wapen tegen andere schepen. Zelfs de kleine Buyan-M kan er mee uitgerust worden. En die kleine schepen kunnen landdoelen aanvallen. Maar voor een grote oorlog heeft de Russische marine simpelweg te weinig lanceercellen om echt de eenheden op de grond te kunnen bijstaan.
Daarnaast is de vraag of Rusland wel genoeg Kalibr's heeft om het verschil te maken. Rusland expert Richard Connolly schatte afgelopen zomer in dat Rusland 50 Kalibr's en 50 Iskander's per jaar maakt. De Kalibr is sinds 2012 in productie en er zullen vast vele honderden gemaakt zijn. Maar de Kalibr is een familie van missiles en niet alle raketten zijn de 'land attack'-versie. Bovendien maakt de fabriek Novator in Yekaterinburg niet alleen de Kalibr, maar tal van Russische raketten, dus even extra produceren in aanloop van en tijdens een conflict is ook niet eenvoudig. (Zolang er geld en chips beschikbaar zijn).
Kan de Russische marine de Oekraïeners vanuit zee kan blijven bestoken met Kalibr's? Of raken ze op?
De Zeven Provinciën weer inzetbaar
Deze week krijgt Nederland er weer een inzetbaar fregat bij. Zr.Ms. De Zeven Provinciën zal weer beschikbaar komen, dat laat een marinewoordvoerder desgevraagd aan Marineschepen.nl weten. Het schip lag een tijdje terug in het dok en werd gerepareerd. Het Luchtverdedings- en Commandofregat (LCF) is gemoderniseerd en slaagde vorig jaar voor de belangrijke test tijdens Formidable Shield. Het LCF detecteerde toen een doel dat een ballistische raket (geen intercontinentale ballistische raket) simuleerde in de ruimte, waarna het doel door een Amerikaans schip werd vernietigd in de ruimte.
Zr.Ms. De Zeven Provinciën, het eerste LCF, in december 2020 bezig met opwerken na een intensief InstandhoudingsProgramma (IP). (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Daarna doorliep het schip het opwerkprogramma in het najaar, maar bleef het vervolgens stil, terwijl de verwachting was dat het LCF aangeboden zou worden aan de NAVO om deel uit te gaan maken van het raketschild (ballistic missile defence, BMD). Daar is het toch nog te vroeg voor, laat de marine weten. Er wordt nog aan dit eerste LCF gesleuteld, voor het structureel kan worden aangeboden aan de NAVO als BMD-schip.
Wel is De Zeven inzetbaar als luchtverdedigingsfregat. Dit jaar zal het LCF als stafschip van het NAVO-eskader SNMG1 dienst gaan doen.
Help je Marineschepen.nl?
Met jouw donatie kan Marineschepen.nl -onafhankelijk- nieuws- en achtergronden blijven publiceren.
Of scan deze QR-code met je telefoon.
Meer info over donaties aan Marineschepen.nl lees je op de donatiepagina.
Meer NAVO-schepen in de Middellandse Zee
Diverse marineschepen zijn onder de NAVO-vlag actief in de Middellandse Zee. Bestond het NAVO-eskader SNMG2 vorige week nog uit drie fregatten, inmidels is er een Brits patrouilleschip bijgekomen (HMS Trent), een Grieks S-fregat HS Aegean en de Italiaanse tanker ITS Stromboli.
De Britse Type 45 torpedobootjager HMS Diamond is inmiddels ook onderweg. Later zal een Canadees fregat van de Halifaxklasse aansluiten.
De plannen van het Franse vliegkampschip FS Charles de Gaulle zijn gewijzigd, en de carrier zal ondersteunende diensten gaan doen voor de NAVO. Vliegtuigen van de carrier zullen waarschijnlijk gaan opereren in de buurt van de Zwarte Zee om bijvoorbeeld inlichtingen te verzamelen. Ook de Amerikaanse carrier USS Harry S. Truman opereert in de Adriatische Zee, waarvandaan haar vliegtuigen richting NAVO landen als Roemenië en Bulgarije kunnen vliegen.
Een fregat van het Franse eskader zou naar de Zwarte Zee gaan, maar dat gaat niet door in verband met de oorlog. Er zijn momenteel dan ook geen NAVO-schepen in de Zwarte Zee van landen die er geen haven hebben.
Het lijkt er op dat het Russische eskader met twee kruisers, destroyers en fregatten nog altijd nabij Syrië ligt.
