De Holland gaat richting het oosten van de Middellandse Zee om mogelijk ingezet te worden om de bevolking van Gaza hulp te bieden. Mogelijk want ook veel andere schepen zijn daar wel, maar nog steeds niet ingezet.
Dat de Holland die kant op gaat is toch een verrassing. Een week geleden had bijna niemand gedacht dat een patrouilleschip die kant op zou gaan. Het levert in ieder geval veel vragen op en die worden in dit artikel zoveel mogelijk beantwoord.
Archieffoto van Zr.Ms. Holland. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
1. Wat is de Holland voor een schip?
Zr.Ms. Holland werd in 2012 in dienst gesteld en is een van de vier patrouilleschepen van de Hollandklasse. De schepen werden ontworpen in de tijd dat de marine moest bezuinigen en fregatten werden ingezet tegen drugssmokkelaars, piraten en om terroristen op te sporen. Fregatten zijn zwaarbewapend en hebben relatief veel mensen aan boord; ze werden destijds als te groot en te duur gezien voor dat werk. De mijnenjagers zijn weer te klein en langzaam. Zie daar de patrouilleschepen.
De patrouilleschepen hebben een uitstekende set aan sensoren: camera's en radars waarmee ze ook kleine objecten kunnen opsporen. De schepen zijn niet veel kleiner dan een fregat, want ze moeten lang en ver van huis kunnen zijn en in slecht weer moet een helikopter veilig kunnen landen (dus een groot schip). Behalve een helikopter hebben de patrouilleschepen ook een snelle boot, de FRISC, waarmee zij ver weg van het schip ook acties kunnen uitvoeren. Het concept van de patrouilleschepen, plus FRISC en helikopter bewijst zich al jaren.
2. Waar is de Holland voor ontworpen?
De patrouilleschepen zijn ontworpen maritieme assistentie (toezicht op milieu, reddingsoperaties, noodhulp, diplomatie, inlichtingen, etc.) en maritieme veiligheidsoperaties (piraterijbestrijding, handhaving embargo's, anti-drugsoperaties, etc.).
De focus van de schepen is het Caribisch gebied en de Noordzee, maar ze kunnen overal worden ingezet zolang er maar geen oorlogsdreiging is. De schepen zijn ontworpen om drie weken onafgebroken op zee te zijn.
Sinds 2012 zijn de schepen vele malen ingezet. Bijvoorbeeld voor een reddingsoperatie op de Noordzee na een aanvaring tussen twee koopvaardijschepen op 5 december 2012, de Groningen heeft een anti-piraterijmissie gedaan, er is noodhulp verleend na orkaanpassages en na een aardbeving in het Caribisch gebied en er zijn vele drugstransporten onderschept.
De Holland heeft ruimte voor twee (20-voets) containers waar bijvoorbeeld hulpgoederen mee vervoerd kunnen worden. Met de 10-tons kraan kan het schip zelfstandig spullen van of aan boord zetten. Daarnaast kan het schip 60 ton drinkwater per dag maken.
Het oosten van de Middellandse Zee. (Kaart: Google Maps)
3. Waar gaat het schip naar toe en waar zijn de andere schepen?
De Holland zal niet rechtstreeks naar Gaza of Israël gaan, maar waarschijnlijk richting Cyprus en daar wachten tot het kan worden ingezet. Het schip kan ook op zee wachten.
Bij Cyprus liggen de andere marineschepen ook te wachten. De Franse helikoptercarrier FS Tonnerre (Mistralklasse) is er al even. Dat leverde onlangs kritiek op in de Franse media. De Franse president Macron had het vertrek groots aangekondigd: Frankrijk zou een hospitaalschip richting Gaza sturen om de ziekenhuizen aldaar te ondersteunen. Maar Israël hanteert sinds 2007 een zee-, land- en luchtblokkade rond de Gazastrook. Voor hulp over zee kan komen, moet Israël dat dus toestaan. Vandaag wordt daar over gesproken.
Daarnaast kan de Tonnerre ook niet worden ingezet als hospitaalschip. In de eerste plaats is het geen hospitaalschip, maar een helikoptercarrier voor amfibische operaties. Het is dus, net als de Nederlandse amfibische transportschepen, vooral ingericht om militairen op te vangen die gewond zijn geraakt bij de amfibische aanval. De Tonnerre was bovendien voor vertrek richting Cyprus bezig met een NAVO-oefening waarbij de ziekenboeg slechts voor een klein deel opgezet was. De faciliteiten zijn er natuurlijk, maar het personeel niet en de medische middelen waren er ook niet om grote hoeveelheden mensen aan boord te nemen. Momenteel is de Tonnerre in staat om, slechts, vier patiënten aan boord te nemen. Dat is echter tot op heden niet gebeurd.
De Dixmude, een ander schip van de Mistralklasse, wordt wel met een volledig ingerichte en bemande ziekenboeg uitgerust. Dat schip zal halverwege november richting Cyprus varen. Niet als extra, maar om de Tonnerre te vervangen.
De Britse schepen RFA Lyme Bay (amfibisch transportschip) en RFA Argus (ondersteuningsschip) zijn ook al een tijdje in de buurt van Cyprus. Deze schepen werden oorspronkelijk die kant op gestuurd om Israël te helpen, maar zijn voor zover bekend ook nog niet ingezet.
4. Wat gaat het schip doen bij Gaza?
Dat is nog niet bekend. Eerst is het afwachten of het wel wordt ingezet. In de brief van Ollongren staat dat de Holland ingezet kan worden bij een eventuele evacuatie. Het schip is ingericht om 96 evacuees gedurende enkele dagen aan boord te hebben in de 'multifunctionele ruimte'.
De andere optie is humanitaire hulpverlening. Dat kan bijvoorbeeld door goederen te vervoeren. Er is ruimte voor twee containers in de multifunctionele ruimte.
De medische hulp die de Holland kan leveren is normaliter beperkt. Het schip heeft in de normale situatie geen arts aan boord, wel een sergeant Logistieke Dienst Geneeskundige Dienst (LDGD). Standaard heeft het schip een ziekenboeg met daarin een volledig uitgeruste
behandelkamer, een ruimte met twee pariëntbedden en eigen sanitair, en een medische
opslagruimte.
Uitbreiding van de medische voorzieningen is mogelijk door toevoeging van een 'medische container' . Dat gaat dan wel ten koste van de ruimte voor hulpgoederen.
Daarmee zijn de mogelijkheden voor de Holland veel beperkter dan op de andere schepen, die grote dekken hebben voor voertuigen en helikopters waar nu hulpgoederen kunnen staan. Ook kunnen hun ziekenboegen die al veel groter zijn, nog verder worden uitgebreid.
De Russische Yakhont, de exportversie van de Oniks. Een supersoon (Mach 2-3) antischipkruisvluchtwapen dat verkocht is aan onder andere Indonesië, Syrië en Vietnam. (Foto: Boevaya mashina/CC BY-SA 4.0)
5. Wat is de dreiging ter plaatse?
Dat is lastig te zeggen, daar heeft Defensie ook nog niets over bekend gemaakt.
Tot op heden is er geen marineschip aangevallen. De Amerikaanse torpedobootjager die onlangs raketten en drones neerhaalde vanuit de Rode Zee werd zelf ook niet aangevallen. Het schip schoot op wapens die vanuit Jemen op Israël werden afgevuurd.
Er is een sterk vermoeden dat Hezbollah antischipraketten heeft. De leider van de groepering uit Libanon refereerde er volgens Reuters vorige week nog aan antischipraketten in een dreigement richting de Amerikaanse marineschepen in die wateren. Amerikaanse bronnen zeiden tegen Reuters dat Hezbollah een indrukwekkend arsenaal aan wapens heeft, inclusief antischipraketten.
Om welke wapens het precies zou gaan is niet bekend. De meest genoemde zijn de Russische Yakhont en de Iraanse Noor. De Yakhont is de exportvariant van de P-800 Oniks. Dit is ook voor fregatten een geduchte tegenstander. Het wapen vliegt sneller dan het geluid (supersoon: Mach 2,6) en kan grote afstanden afleggen: 120 tot 300 km. Ondanks de hoge snelheid over het gehele traject, vliegt de Yakhont vlak boven de golven zodat deze pas heel laat door radar kan worden gedetecteerd.
De Noor vliegt ook laag, heeft een bereik van 120 km, maar vliegt langzamer. Dit wapen versnelt wel in de laatste fase tot Mach 1,4.
De kaart van het oosten van de Middellandse Zee, maar nu met een schets van de bereiken van raketten, vanaf het meest zuidelijke puntje van de Libanese kust. Als de antischipraketten niet verder gaan dan 120 kilometer, dan kunnen de marineschepen eenvoudig buiten bereik blijven. Mocht Hezbollah missiles hebben die 300 km halen, kunnen zij een veel groter gebied bestrijken. (Kaart: Google Maps)
Nu zal Hezbollah hulpschepen niet onder vuur nemen, maar het probleem is dat deze wapens fire and forget-wapens zijn. De vraag is hoe nauwkeurig Hezbollah het doelschip bepaalt. Welke middelen heeft Hezbollah om achter de horizon (vanaf het strand is de horizon op ongeveer 5 km) schepen waar te nemen en schepen te herkennen? Met een radar kan je geen schepen herkennen en schiet je alleen op een echo. De raketten vliegen richting een doel en worden niet door iemand bijgestuurd, maar gaan zelf op zoek naar een schip. Afhankelijk van het type wapen kan het een schip herkennen, maar beide schepen gebruiken radars om een schip op te sporen.
In het verleden zijn schepen per ongeluk aangevallen (USS Stark bijvoorbeeld) en ook nu valt een vergissing niet uit te sluiten.
Het operatiegebied ligt dicht bij de Russische haven in Syrié, Tartus. Ondanks dat de Russische aanwezigheid net tot het minimum is afgebouwd (al zou versterking onderweg zijn), zijn er bijvoorbeeld nog wel Russische onderzeeboten. Hoewel zij ongetwijfeld inlichtingen zullen willen verzamelen, gaat geen echte dreiging uit van die onderzeeboten.
De patrouilleschepen zijn bij uitstek geschikt voor drugs- en piraterijbestrijding. Zij hebben een 76mm kanon (links) en diverse andere kleinere kanons, waaronder de Marlin - WS (het 'blokje' voor de ramen van de brug). Met hun uitstekende sensoren in de mast onder de bol kunnen zij veel zien en de snelle FRISC (rechts) compenseert de lage maximumsnelheid enigszins. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
6. Hoe zit het met de zelfverdediging van de Holland?
De patrouilleschepen zijn voorzien van uitstekende sensoren waarmee zij ook laag inkomende raketten moeten kunnen zien. De wapensystemen zijn echter bedoeld voor kustwachttaken. De schepen beschikken over een Oto Melara 76mm kanon, 30mm Marlin kanon en 12.7mm Hitrole's. Daarnaast hebben zij ook de 7.62mm machinegeweren. Voor de verdediging tegen antischipraketten hebben de schepen op z'n minst een wapen als Goalkeeper, RAM of Phalanx nodig. Die ontbreekt.
De Holland is dus in geval van een serieuze dreiging afhankelijk van de bescherming door andere eenheden. Frankrijk heeft twee fregatten bij de Tonnerre en de Britten zouden hun Type 45 destroyer HMS Duncan opdracht hebben gegeven om zich bij de Lyme Bay en Argus te voegen.
7. Waarom gaat de Holland?
Nederland heeft drie andere schepen die beter zijn ingericht om hulp te verlenen in een hoger geweldspectrum. Zr.Ms. Rotterdam ligt echter sinds dit voorjaar tegen de kant voor onderhoud. De Johan de Witt is nog niet gereed om ingezet te worden, dat schip is ingrijpend gemoderniseerd en is net pas aan het varen. De Karel Doorman is wel aangewezen om de Holland af te lossen, als dat lukt, maar dat schip heeft technische problemen met de transformatoren en die problemen moeten eerst worden verholpen voor het schip weer kan varen.
Het kabinet heeft nu dus besloten om toch de Holland te sturen. De Holland kan wel een bijdrage leveren, al is die beperkter dan andere schepen dat kunnen doen. Toch kan Den Haag dan zeggen dat er een Nederlandse deelname is. Zolang de andere schepen bij Cyprus liggen te wachten, maakt het geen verschil wat de capaciteiten zijn.
Auteur: Jaime Karremann Jaime is oprichter van Marineschepen.nl en heeft meer dan 1.500 artikelen geschreven over uiteenlopende marine-onderwerpen. In 2017 gaf hij zijn non-fictieboek In het diepste geheim uit en later onderzeebootthriller Orka. Voor Jaime fulltime met deze site aan de slag ging, werkte hij ruim 12 jaar bij de marine, waarvan het grootste deel in een burgerfunctie. Jaime studeerde Communicatie in Groningen.
