Een Zweeds schaalmodel was gisteren de verrassendste maritieme gast op de jaarlijkse defensietentoonstelling van de Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) in Ahoy te Rotterdam. Het maritieme deel was klein tijdens het evenement -waar ook een symposium deel van uitmaakte- en draaide vooral om netwerken tussen industrie en overheid. Desondanks zorgde de inbreng van Saab en Damen toch voor interessante verhalen.
Een model van de A26 onderzeeboot van Saab Kockums. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De tentoonstelling en het symposium van de NIDV beslaan het hele terrein van defensie en veiligheid: van politieportofoons tot JSF's. Een klein deel was maritiem. De bekende spelers in het marinedomein als Thales, Imtech en Damen werden geflankeerd door kleinere bedrijven als Alewijnse. Van het grote aanbod op marinevlak moet de tentoonstelling het dus niet hebben. Toch was niet alles gesneden koek.
Saab hoopt op Nederlandse order
Eén van de meest opvallende marinemodellen op de beurs stond bij de stand van het Zweedse defensiebedrijf Saab, dat vooral verkeersbegeleidingssystemen voor havens presenteerde. In een eenvoudige vitrine werd een opengewerkte onderzeeboot tentoongesteld, met een naamplaatje ernaast dat "A26" vermeldde. Dit model was speciaal met een Zweedse delegatie naar Rotterdam overgevlogen. Saab hoopt namelijk op een Nederlandse order voor nieuwe onderzeeboten.
Het Zweedse bedrijf is een bekende van het Ministerie van Defensie. Het probeerde eerder tevergeefs gevechtsvliegtuigen te verkopen aan Nederland. Sinds het eerder dit jaar de voormalige Zweedse onderzeebootbouwer Kockums van de Duitse werf ThyssenKrupp kocht, heeft het ook onderzeeboten in het assortiment en weet het de weg naar ons land weer te vinden.
Eén van de Zweedse delegatieleden beaamde dat het bedrijf in gesprek is met Nederland én Noorwegen over de mogelijkheden voor onderzeebootbouw. Beide landen hebben geen echte ervaring (meer) op dat vlak en Saab heeft die nu wel.
De A26 zal niet de nieuwe Noors/ Nederlandse onderzeeboot worden, want dat model is bedoeld voor de Zweedse marine als vervanger van de Södermanlandklasse. De A26 kent een lange historie van wijzigingen en annuleringen, de laatste annulering had plaats in februari dit jaar. Toen besloot de Zweedse regering geen onderzeeboten te laten bouwen door het Duitse bedrijf dat Kockums in handen had. In juli werd Kockums door Saab weer naar Zweden gehaald en opvallend bleek gisteren dat het bedrijf in 2015 een bestelling van de Zweedse regering verwacht voor twee onderzeeboten van het type A26.
Voor de onderzeeboot is de voortstuwingsmodule te zien en verder naar voren delen van verblijven en de commandocentrale. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
De Zweedse delegatie had zijn huiswerk gedaan: voor Nederland had het bedrijf een grotere onderzeeboot in gedachten. De A26 voldoet met zo'n 1900 ton immers niet aan de Nederlandse eisen. Dat het bedrijf dat kan, had het bewezen, aldus één van de delegatieleden. De Australische onderzeeboten van de Collinsklasse zijn namelijk een stuk groter dan de Walrusklasse, en hebben eveneens een groot bereik. Dat de Collinsklasse zoveel problemen kende, hoeft geen punt van zorg te zijn, dat had alles te maken met de Australische politiek, zo luidde de verklaring.
Het model dat de Zweden in gedachten hebben voor de Nederlandse Onderzeedienst, is overigens wel gebaseerd op de A26. Dat ontwerp is weer afgeleid van eerdere Zweedse onderzeeboten, die door (Nederlandse) kenners worden gezien als uitstekende subs. Eén van de verschillen tussen het vergrootte ontwerp en de A26 is een groter deel met luchtonafhankelijke voortstuwing (AIP). Een kenmerk dat beide modellen volgens de Zweedse delegatie hebben, is verbeterde stealth: de boten die Saab heeft ontworpen zouden nog stiller zijn en nog moeilijker te ontdekken zijn dan de bestaande subs.
Of Nederland echt geďnteresseerd is in een compleet Zweeds ontwerp en boot, is de vraag. In Den Haag werkt de Defensie Materieels Organisatie (DMO) op dit moment zelf ook hard aan ontwerpen voor nieuwe onderzeeboten.
Zweden heeft een grotere versie van de A26 onlangs ook aan Australië voorgesteld als vervanger van de Collinsklasse.
Het model van de Crossover serie van Damen. De configuratie van dit model is zwaarder dan de meeste klanten willen, maar geeft de mogelijkheden van het ontwerp aan. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Buitenlandse interresse in nieuwste ontwerp Damen
Een veel nieuwer, maar ook eerder gepresenteerd model stond bij Damen: een scheepsmodel van de Crossover series, bedoeld voor export. Het Crossover ontwerp werd door Damen begin dit jaar voor het eerst aan pers en overheden getoond op de Doha International Maritime and Defence Exhibition (DIMDEX) in Qatar.
Het Crossover ontwerp is een serie van multifunctionele scheepsontwerpen: de achterzijde van het schip is gericht op logistieke en/ of amfibische mogelijkheden en de voorzijde op sensoren en wapensystemen. Maar waar de nadruk op komt te liggen kan de klant bepalen. De achterzijde kan ingericht worden voor bijvoorbeeld landingsvaartuigen, voertuigen, containers of troepentransport. De voorzijde kan varieren van een bescheiden pakket van wapens en sensoren tot een zwaar bewapend fregat.
Het eerste jaar van Crossover is volgens Damen goed verlopen, er is veel interesse in het ontwerp en met een aantal potentiële klanten worden nu serieuze gesprekken gevoerd over een opdracht.
Het meest interessante deel van de Crossover. Op het helidek staat een Chinook om te laten zien hoeveel het dek kan hebben, veel marines willen steeds zwaardere heli's. Daaronder is een slipway voor een FRISC/ RHIB, vergelijkbaar met op de Hollandklasse. Links van de slipway staat een container en verder naar voren twee landingsvaartuigen die er aan de zijkanten uitgetakeld kunnen worden. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Veel landen hebben volgen Damen behoefte aan schepen met amfibische en logistieke capaciteiten, zonder dat dit gelijk heel grote LPD's worden zoals de Rotterdam. Zij hebben liever kleine amfibische operaties waarin special forces snel afgezet en opgepikt worden. Er zijn landen die hun marineschepen ook beter willen inzetten bij eventuele natuurrampen of om burgers te kunnen evacueren uit gebieden waar een oorlog woedt. Dat is heel moeilijk met een fregat.
Damen heeft die behoeften geďnventariseerd en daar een nieuw ontwerp voor gemaakt, dat voor een groot deel op basis van commerciële standaarden kan worden gebouwd zodat de schepen betaalbaar blijven. Waar gewenst kan het schip wel op basis van militaire standaarden worden gebouwd.
Een verschil met ontwerpen van concurrenten is dat de functionaliteit van het achterste of voorste deel van het schip ook doorgevoerd wordt in de rest van het ontwerp: als de achterzijde ruimte biedt voor landingsvaartuigen, dan is er in de rest van het schip voldoende accommodatie voor extra eenheden. De scheepslengtes kunnen varieren van 115 tot 139 meter en de tonnages lopen van 4500 tot 5600 ton.
De configuratie waar de meeste interesse in is, is voorzien van minder zware sensoren en bewapening dan op het gepresenteerde model te zien is.
Met het digitale plotbord van Imtech behoort het handmatig intekenen van lekkages en rook echt tot het verleden. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Thales en Imtech
Thales en Imtech presenteerden ook geen nieuwe systemen. Zo draaide bij Thales op de stand de SMART-L EWC z'n rondjes. De uitgebreide versie van de gewone SMART-L is in staat om ballistische raketten te volgen en de eerste moet vanaf 2018 gereed zijn.
Voor Imtech was ook dit jaar hun DSAC het belangrijkste product in de etalage. Dit is een digitaal plotbord. Aan boord van marineschepen wordt in geval van brand of averij met headset en stiften de situatie op diverse whiteboards bijgehouden: waar de brand is, de rookgrens is en waar de teams aan het blussen zijn wordt met de hand ingetekend. Dat plotten is langzaam en fouten worden snel gemaakt. Ook op het digitale plotbord van Imtech is de lay-out van het schip te zien, maar de plotter kan nu eenvoudig met het aanraakscherm symbolen slepen en eventueel aanvullende informatie toevoegen met een toetsenbord.
De digitale plotborden van Imtech zijn al verkocht en te bewonderen op de Karel Doorman, de Belgische en Nederlandse M-fregatten en op de Hollandklasse. Ook de Griekse, Turkse, Singaporese, Omaanse en Poolse marine varen er mee.
Volgende evenement
Net als voorgaande jaren duurde de NIDV tentoonstelling niet langer dan één dag. De volgende samenkomst van defensiebedrijven in Ahoy duurt langer en heeft al over een dik half jaar plaats. Van 3 tot 5 juni zal er de Undersea Defence Technology (UDT) plaatshebben. De UDT richt zich volledig op het onderzeese domein en werd dit jaar gehouden in Liverpool.
De volgende keer dat de NIDV hun tentoonstelling en symposium zal organiseren is op 19 november 2015. Ook dan weer in Ahoy, Rotterdam.