De Koninklijke Marine onderzoekt momenteel de mogelijkheid om weer een eskaderreis naar de Oost te maken. Het is nu 19 jaar geleden dat de laatste verre reis met meerdere Nederlandse marineschepen is gemaakt. Het idee is nu dat in 2021 meerdere schepen voor een lange reis weggaan.
M-fregat Hr.Ms. Van Nes in de Oost-Chinese Zee, tussen Zuid-Korea en Hong Kong. (Foto: Koninklijke Marine)
Tot 2000 werd vrijwel ieder jaar een lange eskaderreis gemaakt. Ze hadden vaak vier doelen: opwerken (trainen, opleiden), ervaring opdoen in andere zeegebieden, vlagvertoon (vaak samen met Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Nederlandse bedrijven) en afwisseling voor marinepersoneel.
Fairwind 2000 is voorlopig de laatste verre eskaderreis van de Nederlandse marine. Toen reisden vier Nederlandse marineschepen en een Belgisch fregat naar o.a. Singapore, Hong Kong, Zuid-Korea en Japan. Door bezuinigingen nam decennialang het aantal schepen in de vloot af, terwijl het werk er niet minder om was geworden. Ook was het jarenlang belangrijk om ook naar buiten toe zo zuinig mogelijk over te komen, dus behoorde een verre vlagvertoonreis niet tot de mogelijkheden.
Commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Kramer zei echter bij zijn aantreden twee jaar geleden dat mooie havens juist wel belangrijk zijn voor het personeel en vanuit wervingsoogpunt. Desondanks blijft het lastig om schepen vrij te maken voor dergelijke reizen. Zo was het de bedoeling dat Zr.Ms. Karel Doorman een oostreis zou maken, maar dat ging niet door toen problemen met de elektromotoren het schip een jaar tegen de kant hielden.
Een jaar geleden kwam al naar buiten dat de marine in 2021 een Luchtverdedigings- en Commandofregat (LCF) met een Britse taakgroep onder leiding van het vliegkampschip HMS Queen Elizabeth naar de Oost wilde sturen.
In de nieuwe plannen gaat het echter niet om één fregat, maar om een eskader van vier schepen. Naar verluidt zouden Zr.Ms. Karel Doorman, Zr.Ms. Rotterdam, een LCF en een OPV met potlood in de reisplannen voor 2021 zijn getekend.
De marine bevestigt het bestaan van de wensen, maar benadrukt dat het nog erg vroeg is en een reis nog onzeker is.
Desondanks zijn veel bemanningsleden van schepen, via de kombuis, al op de hoogte van de ideeën. Een dergelijke reis spreekt dan ook tot de verbeelding. De eerdere Fairwind-reizen (1986- 2000) en hun voorgangers (o.a. Far East Racing Team '73) leverden -zeker voor de thuisblijvers- soms magische verhalen op.
Hoewel ook de oostreis in 2021 voor de bemanningsleden ongetwijfeld een prachtig vooruitzicht zal zijn (om mee te mogen in 2000 zou de bemanning van de De Ruyter zelfs stevig gelobbyd hebben), toch levert een nieuwe reis weer nieuwe dilemma's op, vooral door de Zuid-Chinese Zee. Hier liggen vele eilandjes die door diverse landen worden geclaimd. China maakt zelfs aanspraak op het hele zeegebied en spuit eilandjes op om ze vervolgens te militariseren. Vooral de VS maar ook Frankrijk hebben er daarom freedom of navigation operations uitgevoerd; varen door internationale wateren die door China zijn opgeëist. En dat levert de nodige ergernis op in China. Een passage door deze zee ligt (op dit moment) dus gevoeliger dan in 2000, net als een havenbezoek aan Hong Kong, waar het eskader 19 jaar geleden afmeerde.
Of de reis doorgaat is echter nog onzeker. Wat de havens zullen zijn is helemaal nog niet bekend, laat staan of het Nederlandse eskader door de Zuid-Chinese Zee zal varen. Zeker is wel dat de voorpret voor velen al is begonnen.
