De Oekraïense strijdkrachten kregen op 13 april geen doelsinformatie van NAVO-lidstaten over de positie van het Russische vlaggenschip Moskva, zij zagen de Moskva zelf op hun radars. Het bereik was kort vergroot door atmosferische omstandigheden. De aanval op de kruiser met Neptune-antischipkruisvluchtwapens was bovendien niet de eerste aanval. Een mislukte had al in februari plaats. Dat schrijft de website Ukrainska Pravda in een artikel vol nieuwe informatie.
Over het grootste Oekraïense oorlogssucces op zee is veel gespeculeerd en geschreven, maar weinig informatie kwam uit Oekraïne zelf. In een artikel op de website Ukrainska Pravda staat voor het eerst veel meer informatie over de aanval. Of de nieuwe gegevens kloppen, is helaas lastig te zeggen.
Volgens de auteur van het stuk klopt het in ieder geval niet dat de Amerikanen aan de hand van een drone of een P-8 Poseidon informatie over de positie van de Moskva verschafte. Dat gebeurde met eenvoudige oppervlakteradars die, volgens Ukrainska Pravda, door de kromming van de aarde een bereik hebben van zo'n 18 kilometer. In bepaalde atmosferische omstandigheden kunnen (onder andere) radarsignalen echter langs de oppervlakte worden geleid, waardoor zij op veel grotere afstanden doelen kunnen waarnemen. Dit is een bekend fenomeen en zou nu ook zijn gebeurd in de Zwarte Zee waardoor een contact op 120 kilometer uit de kust op de Oekraïense schermen verscheen.
Aan de hand van een radarecho valt niet op te maken om wat voor contact het gaat. Toch waren de Oekraïeners er volgens Ukrainska Pravda overtuigd dat het om de Moskva ging: "Er zou maar één object van vergelijkbare grootte in deze sector van de Zwarte Zee kunnen zijn - het vlaggenschip van de Zwarte Zeevloot van de Russische Federatie, de kruiser Moskva." Daarnaast waren er weinig koopvaardijschepen op zee en was de Moskva al vaker in die regio gespot.
Aanval
Enkele minuten na detectie en discussie, werden twee Neptune-raketten gelanceerd. De eerste geruchten op internet over een getroffen Moskva, verschenen pas om 20:42 uur lokale tijd. De lancering had, zo schrijft Ukrainska Pravda, om 16:00 uur plaats.
Volgens de berekeningen zouden de twee missiles ruim zes minuten na lancering de Moskva bereiken. Dat roept vraagtekens op, want als de raketten ruim zes minuten (maar nog geen zeven) over een afstand van 120 km hebben gedaan, zouden zij een snelheid hebben moeten gehad van ongeveer 1100 km per uur. Dat is veel sneller dan de subsone snelheid die de Neptune's volgens openbare bronnen hebben. Zeker als de Moskva zelf op een afstand van 120 km uit de kust voer, en de Neptune's niet in een rechte lijn op de kruiser waren afgestuurd maar in een omweg via waypoints om de Russen te verrassen.
Hoe dan ook, het bleef voor de Oekraïense strijdkrachten lang onduidelijk wat zich had afgespeeld door een storm die opstak en de radarbereiken weer tot normale proporties bracht. Waren de raketten neergehaald of functioneerden ze niet? Pas toen een Russische sleepboot uit Sebastopol vertrok, wist men in Oekraïne dat de aanval succesvol was geweest.
De Kaliningrad, Ropuchaklasse in februari in de Oostzee. (Foto: Kurt Pedersen)
Niet de eerste aanval
Opvallend is dat de aanval met de Neptune's niet de eerste lancering was op Oekraïense doelen. Velen, waaronder Marineschepen.nl, vroeg zich af waarom de Oekraïeners pas in april met hun Neptune's toesloegen en niet eerder. Uit het artikel van Ukrainska Pravda blijkt dat al snel na de invasie raketten werden gelanceerd op Russische landingsschepen nabij Mykolaiv. Die aanval mislukte, deze missiles werden neergehaald. Bovendien bleek dat alle raketten een storing hadden, die niet eerder was ontdekt. De Neptune's waren pas enkele dagen voor de invasie opgeleverd.
Moskva
Wat er gebeurde aan de Russische kant na lancering op die 13e april 2022, is (nog) niet bekend. Zeker is dat de Moskva de inkomende raketten niet detecteerde of niet op tijd detecteerde. Hoewel de Moskva het vlaggenschip was van de Zwarte Zeevloot en een grote symbolische waarde had, had het de sensoren van de generatie 3D-radar van de Geleide Wapen-fregatten. In Den Helder staat deze radar in het museum, de Russen besloten deze radar niet te vervangen voor een moderner systeem, zoals bij zusterschip Marshal Ustinov wel het geval was. Dergelijke radars zijn niet in staat om laag vliegende antischipraketten waar te nemen.
Van afleiding door Bayraktar-drones lijkt ook geen sprake te zijn geweest; de lage bewolking was reden voor Oekraïne om de drones volgens Ukrainska Pravda niet in te zetten.
Los hiervan waren de Neptune's te detecteren geweest aan de hand van hun eigen radars. Of de Russen die radaruitzendingen goed hebben opgepikt is niet bekend. Zeker is dat de Moskva getroffen werd en tijdens het slepen naar de bodem zonk.
