Vanmiddag om iets voor half zes verliet het oude bevoorradingsschip Zuiderkruis de Helderse marinehaven voor de laatste maal. Ongeveer 40 oud bemanningsleden waren bij het vertrek aanwezig, waaronder Arie Boontjes, die er 15 jaar op voer: "Ik hoop dat ze op de Middellandse Zee haar eigen lot kiest en zinkt."
Vanaf de sleepboot Gouwe wordt de Zuiderkruis uitgezwaaid door oud-bemanningsleden. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Arie is niet de enige die er zo over denkt. Alleen de locatie verschilt, anderen geven de voorkeur aan een ondergang in de Golf van Biskaje. Niemand is blij met de sloop. Dat is ook wel begrijpelijk want het 37 jaar oude schip is voor velen jarenlang hun thuis geweest. De Zuiderkruis leidde hen de hele wereld over. Het afscheid van het schip is geen afscheid van staal, maar van iets tastbaars uit een bijzondere tijd.
Dat het vertrek van de Zuiderkruis veel mensen niet koud laat, bleek wel uit de grote belangstelling op internet sinds het nieuws over het aanstaande vertrek naar buiten kwam. Om een aantal voormalige bemanningsleden tegemoet te komen, organiseerde de marine vandaag een heus afscheid. Na koffie, cake en een biertje in de Witte Raaf toog de oude bemanning inclusief journalisten naar het oude schip, waar de sleepboten klaar lagen om de A832 de haven uit te slepen.
Trossen los
De trossen werden losgegooid door de waarnemend commandant van de Zuiderkruis en KPLODND Patrick Bijlsma. Bijlsma vaart nu op één van de nieuwste schepen van de marine, Zr.Ms. Friesland, maar voer de eerste jaren van zijn loopbaan op het oudste marineschip. "Ik heb van 2004 t/m 2010 op gevaren, ik heb er zoveel meegemaakt en geleerd. De periode op de Zuiderkruis neem je mee in de rest van je marinetijd. Ik heb ook nog meegemaakt dat hij op de bodem lag. Een zwarte dag in de geschiedenis van de Zuiderkruis. Het leukste was wel de Westreis; de eerste keer dat een tanker stationsschip was en we vingen gelijk drugs, dat had niemand verwacht. Dat was geweldig. Maar ik heb nog veel meer herinneringen, ik kan er een heel boek over schrijven."
"Op de Friesland ben je voorzien van alle gemakken. Nu wil iedereen wifi, op de Zuiderkruis had je dat niet. Het was een oud schip zonder moderne voorzieningen. Maar het was wel altijd gezellig in het verblijf. Er was een unieke sfeer."
Elly Piek denkt terug aan haar tijd op de Zuiderkruis, terwijl de trossen los gaan. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Het zijn de mensen die het schip maken
Juist die sfeer komt bij iedereen die op de Zuiderkruis heeft gevaren terug. Ook bij Elly Piek die in 1980 de eerste vrouwelijke korporaal op een varend marineschip was. "In die tijd was ik korporaal en baksmeester van al die meiden aan boord. Het was heel sfeervol, maar het was niet altijd makkelijk. We hadden voor die eerste periode eigenlijk een medaille moeten krijgen. Alle ogen waren op ons gericht. Maar ik heb aan die tijd op de Zuiderkruis ook veel vriendschappen overgehouden. Het was één grote familie, het was heel hecht." Met moeite bedwingt Elly haar tranen als het vertrek van de Zuiderkruis ter sprake komt: "Het is vreselijk... ik heb altijd een band gehad met de Zuiderkruis. Maar het is niet echt het schip, het zijn de mensen aan boord die het schip maken."
Arie Boontjes kijkt toe hoe de sleepboten de Zuiderkruis naar zee slepen. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Hopen dat ze haar eigen lot kiest
Eén van die mensen waar Elly sindsdien nog altijd goed bevriend was, is Arie Boontjes. In 1980 was hij korporaal toen vrouwen aan boord kwamen. "Dat was uniek. Het was een heel proces waar we doorheen gingen. Je mocht bijvoorbeeld niet dansen aan boord en ineens moest overal verlichting branden om te voorkomen dat er donkere hoekjes waren die mensen in de verleiding brachten," lacht de oud-TD'er. Van de 33 jaar dat Arie bij de marine werkte, voer hij vele jaren op de Zuiderkruis. "In 1975 werkte als matroos 1 tijdens de afbouw op de Zuiderkruis. Het schip is toen gaan varen en ik ben de korporaalsopleiding ingegaan op de TOKM in Amsterdam. Begin 1978 viel ik in voor een collega en ben ik weer naar de Zuiderkruis gegaan waar ik met tussenpozes tot 1992 op heb gevaren. In '92 ben ik nog met het schip meegeweest naar de Golf. Als je zo lang op de Zuiderkruis vaart, dan groei je toch mee met het schip. Ik begon er als olieboer, daarna heb ik hydrauliek en pneumatiek gedaan, NBCD en daarna voortstuwing. Later heb ik ook op de Rotterdam en de Van Amstel gevaren, maar dat was toch anders. De collegialiteit en saamhorigheid op de Zuiderkruis was heel erg groot. We vormden eigenlijk gelijk een grote familie. Dat zie je hier vandaag, maar ook op internet. Dat hele gevoel van de Zuiderkruis heb ik op geen ander schip gehad."
Ook Arie vindt de sloop geen waardig einde. "Het is heel triest dat het schip nu weggaat. Je moet reëel zijn, er is geen alternatief, maar ik hoop dat hij op de Middellandse Zee z'n eigen lot kiest en zinkt. Dat zou een stuk waardiger zijn voor zo'n mooi schip. Kijk naar bijvoorbeeld de Amsterdam dat is een rechte, vierkante bak. De Zuiderkruis daar zit vorm in, zo zie je ze niet meer."
Sleepboot Agat sleept, geassisteerd door twee marineslepers, de Zuiderkruis de Nieuwe Haven uit. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Band
Niet alleen de mooie herinneringen aan de Zuiderkruis brengen mensen samen. Tijdens Fairwind '88, de wereldreis naar onder andere Nieuw-Zeeland, overleden twee bemanningsleden. "Ik was een meisje van 18," zegt één van de oud-bemanningsleden, "en het was m'n eerste echte reis. Nooit ver van huis geweest. Dan is zo'n Fairwind heel bijzonder. Als er dan twee collega's overlijden hakt dat er flink in." Juist die Fairwind-groep is daardoor heel hecht gebleven.
De laatste keer naar zee. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
Mee naar buiten
Voor een klein groepje is er dan nog de gelegenheid om een stukje mee naar buiten te varen met de sleepboot Gouwe. Met een fles van thuis meegebrachte wijn wordt de sfeer er in gehouden. Terwijl de zon onder gaat vaart de sleepboot een laatste maal rond de Zuiderkruis, die heel traag afbuigt richting open zee. Er wordt gezwaaid, de scheepshoorn klinkt en de A832 verdwijnt langzaam achter de horizon.
Nou tabé dan. (Foto: Jaime Karremann/ Marineschepen.nl)
