6. Onderzeeboten wereldwijd

Door: Jaime Karremann
Bericht geplaatst: 03-02-2011

Introductie
1. Wat zijn de taken van onderzeeboten?
2. Hoeveel kost de Onderzeedienst?
3. Waarom zijn onderzeeboten onvindbaar?
4. Onderzeeboottorpedo's
5. Nucleaire versus diesel-elektrische onderzeeboten
6. Nederlandse onderzeeboten
7. Onderzeeboten wereldwijd
8. Wat maakt Nederlandse onderzeeboten uniek?

Begin 2011 zijn er wereldwijd ongeveer 374 onderzeeboten actief, voor 43 verschillende landen. Voor het grootste deel (281) zijn het conventionele boten. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, India, Frankrijk, Rusland en China hebben in totaal 93 nucleaire onderzeeboten. Brazilië is hard bezig om ook aan dit rijtje te worden toegevoegd.

Sinds een aantal jaar is de belangstelling voor nieuwe onderzeeboten enorm toegenomen. Steeds meer landen zien het belang van onderzeeboten in en bestellen nieuwe subs. Zo zijn op dit moment 125 nieuwe boten in aanbouw of gepland. Het gaat dan voornamelijk om diesel-elektrische onderzeeboten (72), en dan vooral met een nieuwe techniek waardoor de onderzeeboot veel langer onder water kon blijven dan voorheen. Deze nieuwe techniek wordt Air Independent Propulsion (AIP) genoemd. Eén van de eerste boten waren de Duitse Type 212 en Zweedse Vastergotland klasse. Maar liefst 69 van de 72 nieuwe boten zullen deze techniek aan boord hebben.


Van de in totaal 374 onderzeeboten heeft het grootste deel "gewone" diesel-elektrische voortstuwing. Diesel-elektrische voortstuwing met AIP is in opmars. Er zijn bijna 100 nucleaire onderzeeboten.


Slechts 3 onderzeeboten die in aanbouw of gepland zijn, zijn van de gewone diesel-elektrische variant. De boten met AIP staan vooral op de verlanglijstjes, net als nucleaire subs.

Onderzeebootbouwers
Een groot deel van de onderzeeboten wordt gebouwd bij een klein aantal werven. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk bouwen alleen nucleaire onderzeeboten en hebben geen kennis meer in huis voor diesel-elektrische subs. Boten worden verder tegenwoordig gebouwd in Frankrijk, Spanje, Japan, Zweden, China, Rusland en Iran. Duitsland is het land dat de meeste onderzeeboten bouwt, nagenoeg allemaal voor export. Brazilië, Zuid-Korea en India zijn sinds kort of worden binnenkort onderzeeboot-bouwers. Nederland heeft jarenlang uitstekende eigen onderzeeboten gebouwd, maar de laatste boot is bijna 20 jaar geleden in dienst gesteld. Die kennis vloeit langzaam weg.



In het overzicht hieronder is te zien dat de best verkochte modellen uit Duitsland komen. Het gaat dan om de Type 209, Type 212 en Type 214 van Howaldtswerke-Deutsche Werft (HDW). Andere goed verkopende modellen zijn de Franse Scorpene onderzeeboten en Russische Kilo klasse subs.

Opvallend is dat weinig landen tweedehands onderzeeboten hebben. Alleen Canada, Polen en Singapore varen met occasions. Meestal worden onderzeeboten helemaal opgebruikt en vervolgens vervangen. Dat heeft te maken met de investeringen en lange aanlooptijd. Voor het eerste ontwerp van een nieuwe onderzeeboot tot indienststelling moet je 25 tot 30 jaar uittrekken.

Landen met onderzeeboten:

Land	Klasse	Type	Aantal in dienst (+ in aanbouw/ gepland)	1e in dienst
Algerije	Rais Hadi Mubarek (Kilo)	Diesel-elektrisch	2	1987
Algerije	Rais Hadi Slimane (Improved Kilo)	Diesel-elektrisch	2	2010
Argentinie	Salta (Type 209)	Diesel- elektrisch	1	1974
Argentinie	TR-1700	Diesel- elektrisch	2	1984
Australië	Collins	Diesel- elektrisch	6	1996
Australië		Diesel- elektrisch met AIP	0 (+12)	2024
Brazilië	Tupi (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1989
Brazilië	Tikuna (Mod Type 209)	Diesel- elektrisch met AIP	1	2006
Brazilië	Scorpene	Diesel- elektrisch met AIP	0 (+4)	2015
Brazilië		Nucleair	0 (+1)	2030?
Bulgarije	Slava (Romeo)	Diesel- elektrisch	1	1960
Canada	Victoria (ex-Upholder)	Diesel- elektrisch	4	2000 (1991 UK)
Chili	Thomson (Type 209)	Diesel- elektrisch	2	1984
Chili	O’Higgins (Scorpene)	Diesel- elektrisch met AIP	2	2005
China	Type 033 (Romeo)	Diesel-elektrisch	8	1963
China	Project 629	Diesel-elektrisch	1	1966
China	Type 091 Han	Nucleair	3	1970
China	Type 035 (Ming)	Diesel-elektrisch	15	1972
China	Type 092 Xia	Nucleair met ballistische raketten	1	1987
China	Project 877 Kilo	Diesel-elektrisch	2	1994
China	Project 636 Improved Kilo	Diesel-elektrisch	10	1997
China	Type 039 Song	Diesel-elektrisch met AIP	13	1999
China	Type 093 Shang	Nucleair	2 (+6)	2003
China	Type 041 Yuan (Improved Kilo)	Diesel- elektrisch met AIP	5	2007
China	Type 094 Jin	Nucleair met ballistische raketten	2 (+3)	2010
China	Type 095	Nucleair	5	2015
China	Type 097 Qin	Nucleair	0 (+?)
China	Type 096	Nucleair met ballistische raketten	0 (+?)
Colombia	Type SX-506	Diesel-elektrisch midget submarine	2	1974
Colombia	Pijao (Type 209)	Diesel-elektrisch	2	1975
Duitsland	Type 212	Diesel- elektrisch met AIP	4 (+2)	2005
Ecuador	Shyri (Type 209)	Diesel-elektrisch	2	1977
Egypte	Romeo	Diesel-elektrisch	4	1984
Frankrijk	Rubis	Nucleair	6	1983
Frankrijk	Triomphant	Nucleair met ballistische raketten	4	1997
Frankrijk	Barracuda	Nucleair	0 (+6)	2017
Griekenland	Glafkos (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1971
Griekenland	Poseidon (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1979
Griekenland	Papanikolis (Type 214)	Diesel- elektrisch met AIP	1 (+5)	2010
India	Sindhughosh (Improved Kilo)	Diesel-elektrisch	10	1986
India	Shishumar (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1986
India	Chakra (Akula)	Nucleair	1 (+1)	2011
India	Arihant	Nucleair met ballistische raketten	1 (+3)	2011
India	Scorpene	Diesel- elektrisch met AIP	0 (+6)	2012
India	Project 75I	Diesel-elektrisch	6	2025?
Indonesië	Cakra (Type 209)	Diesel-elektrisch	2	1981
Indonesië	Project 636 Improved Kilo	Diesel-elektrisch	0 (+2)
Iran	Yugo	Diesel-elektrisch midget submarines	4	1968?
Iran	Tareq (Kilo)	Diesel-elektrisch	3	1991
Iran	Nahang	Diesel-elektrisch	1	2006
Iran	Ghadir	Diesel-elektrisch	11	2007
Iran	Qaeem	Diesel-elektrisch	0 (+1?)
Israel	Dolphin (Type 209)	Diesel-elektrisch	3	1998
Israel	Improved Dolphin (Type 212)	Diesel-elektrisch met AIP	0 (+2 of 3)	2012
Italië	Salvatore Pelosi / Sauro IV	Diesel-elektrisch	2	1988
Italië	Primo Longobardo / Sauro III	Diesel-elektrisch	2	1993
Italië	Todaro (Type 212)	Diesel-elektrisch met AIP	2 (+2)	2006
Japan	Harushio	Diesel-elektrisch	5	1990
Japan	Oyashio	Diesel-elektrisch	11	1998
Japan	Soryu	Diesel-elektrisch met AIP	3 (+3)	2009
Maleisië	KD Abdul Rahman (Scorpene)	Diesel- elektrisch met AIP	2	2009
Nederland	Walrus	Diesel-elektrisch	4	1990
Noord-Korea	Type 031 Ming	Diesel-elektrisch	22	Jaren ‘50
Noord-Korea	Whiskey	Diesel-elektrisch	4	Jaren ‘50
Noord-Korea	Sang-O	Diesel-elektrisch midget submarines	32	Jaren ‘80
Noorwegen	Ula	Diesel-elektrisch	6	1989
Pakistan	Hashmat (Agosta 70)	Diesel-elektrisch	2	1979
Pakistan	Khalid (Agosta 90B)	Diesel- elektrisch met AIP	3	1999
Pakistan	Type 214	Diesel-elektrisch met AIP	0 (+3)	2014?
Peru	Islay (Type 209)	Diesel-elektrisch	2	1974
Peru	Angamos (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1980
Polen	Orzel (Kilo)	Diesel-elektrisch	1	1985
	Sep (ex-Kobben)	Diesel-elektrisch	4	2002 (1967 Noorwegen)
Portugal	Tridente (Type 214)	Diesel-elektrisch met AIP	2	2010
Rusland	Project 667BDR Delta III	Nucleair met ballistische raketten	4	1979
Rusland	Project 941UM Typhoon	Nucleair met ballistische raketten	1	1981
Rusland	Project 877 Kilo	Diesel-elektrisch	7	1981
Rusland	Project 667BDRM Delta IV	Nucleair met ballistische raketten	6	1984
Rusland	Project 877EKM Kilo	Diesel-elektrisch	1	1986
Rusland	Project 671RTMK Victor III	Nucleair	4	1988
Rusland	Project 949A Oscar II	Nucleair	5	1989
Rusland	Project 877LPMB Kilo	Diesel-elektrisch	1	1989
Rusland	Project 877V Kilo	Diesel-elektrisch	1	1990
Rusland	Project 971 Akula	Nucleair	8	1992
Rusland	Project 945A Sierra II	Nucleair	2	1990
Rusland	Project 677 Lada	Diesel- elektrisch met AIP	1 (+7)	2010
Rusland	Yasen/ Graney	Nucleair	0 (+10)	2011
Rusland	Borei/ Dolgorukiy	Nucleair met ballistische raketten	0 (+11)	2011
Rusland	Project 636 Improved Kilo	Diesel-elektrisch	0 (+3)	2013
Singapore	Challenger (ex-Sjoormen)	Diesel-elektrisch	4	1997 (1968 Zweden)
Singapore	Archer (ex- Västergötland)	Diesel-elektrisch met AIP	2	2010 (1987 Zweden)
Spanje	Galerna (Agosta 90B)	Diesel-elektrisch	4	1983
Spanje	S-80	Diesel-elektrisch met AIP	0 (+4)	2013
Taiwan	Hai Lung (Zwaardvis)	Diesel-elektrisch	2	1987
Turkije	Atilay (Type 209)	Diesel-elektrisch	6	1976
Turkije	Preveze (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	1994
Turkije	Gür (Type 209)	Diesel-elektrisch	4	2003
Turkije	Type 214	Diesel-elektrisch met AIP	0 (+6)	2015
Ukraine	Zaporizhzhia (Project 641 Foxtrot)	Diesel-elektrisch	1	1997 (1970 Sovjet-Unie)
Venezuela	Sabalo (Type 209)	Diesel-elektrisch	2	1976
Verenigd Koninkrijk	Trafalgar	Nucleair	6	1984
Verenigd Koninkrijk	Vanguard	Nucleair met ballistische raketten	4	1994
Verenigd Koninkrijk	Astute	Nucleair	1 (+6)	2010
Verenigd Koninkrijk		Nucleair met ballistische raketten	0 (+4)	2024
Verenigde Staten	Los Angeles	Nucleair	43	1976
Verenigde Staten	Ohio	Nucleair met ballistische raketten	18	1981
Verenigde Staten	Seawolf	Nucleair	3	1997
Verenigde Staten	Virginia	Nucleair	7 (+23)	2004
Verenigde Staten	SSBN-X	Nucleair met ballistische raketten	0 (+12)	2029
Vietnam	Project 636 Improved Kilo	Diesel-elektrisch	0 (+6)	2013
Zuid Afrika	Heroine (Type 209)	Diesel-elektrisch	3	2005
Zuid Korea	Chang Bogo (Type 209)	Diesel-elektrisch	9	1993
Zuid Korea	Son Won-il (Type 214)	Diesel-elektrisch met AIP	3 (+6)	2007
Zuid Korea	KSS-III	Diesel-elektrisch met AIP	0 (+9)	2018
Zweden	Södermanland	Diesel-elektrisch met AIP	2	1989
Zweden	Gotland	Diesel-elektrisch met AIP	3	1996

Een aantal landen gaat binnenkort debuteren of is net gedebuteerd als onderzeeboot-bezitter. Bijvoorbeeld Maleisië en Vietnam. Er zijn echter ook landen die afstand hebben gedaan van hun onderzeedienst. Gelet op de impact van het afschaffen van een dergelijke belangrijke dienst, zijn er weinig landen die deze beslissing hebben genomen. Overigens is de verwachting dat Thailand over niet al te lange tijd weer onderzeeboten zal bestellen.

Land	Afschaffing onderzeedienst
Albanië	1998
Cuba	1983
Denemarken	2003
Finland	1947
Libië	Sinds 1984 geen patrouilles meer
Roemenië	Enige onderzeeboot sinds 1995 in reserve
Thailand	Jaren ’30 (wil nieuwe onderzeeboten)

Het voortbestaan van de Nederlandse onderzeedienst is regelmatig onderwerp van discussie. Voor een belangrijk deel heeft dat te maken met de onbekendheid van de prestaties van de onderzeeboten. Helaas is wat zij doen veelal geheim, dus is deze onbekendheid moeilijk te voorkomen. Aan de kosten van de boten hoeft het niet te liggen. De bouwkosten zijn hoog, maar instandhouding is relatief goedkoop. Bovendien leveren de boten onbetaalbare kennis op. De Nederlandse onderzeedienst is de afgelopen jaren wel steeds kleiner geworden. Zie de grafiek hieronder en lees er meer over in het artikel Marine in Cijfers.




Het aantal onderzeeboten in Nederlandse dienst.

Marineschepen.nl Contact Over deze site

Blijf op de hoogte via: Twitter Facebook Instagram

Copyright Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001