Nieuwe vliegkampschepen - een update

Laatst aangepast: 10-05-2011

Acht (!) jaar geleden gaf Marineschepen.nl een kort overzicht over de nieuwbouwprogramma's van vliegkampschepen. Er is nog altijd geen wereldvrede en de scheepswerven hebben niet stilgezeten. Een aantal schepen die we destijds noemden zijn af (Frankrijk: Mistral klasse en Zuid-Korea: Dokdo) en aan andere schepen is men nog hard aan het bouwen. Na acht jaar is het weer tijd voor een nieuwe update!

Het is druk in de vliegkampschepen-wereld. Was het aantal landen met vliegkampschepen in het verleden beperkt, binnenkort zijn meer marines in het bezit van deze grootste en krachtigste marineschepen. Ook landen met al vele jaren aircraft carriers, vernieuwen hun vloot.



Te groot en te duur
In de jaren ’70-’90 nam het aantal vliegkampschepen af, terwijl in de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog juist meer landen vliegkampschepen hadden. Zo ook Nederland: Hr.Ms. Karel Doorman was 192 meter lang en had 24 vliegtuigen aan boord. (Zie marine in cijfers voor een totaal overzicht van Nederlandse marineschepen sinds de Tweede Wereldoorlog.) Maar de populariteit liep terug; de politiek zag er niet veel in en de kosten waren te hoog. De bouw en de vliegtuigen kosten immers redelijk wat geld, maar de grote bemanningen maakten het vaak echt te duur. Het aantal bemanningsleden op de Doorman was 1.300, op de huidige Amerikaanse vliegkampschepen kan dat oplopen tot 6.000. Meer dan de helft van het totale Nederlandse marinepersoneel in 2011! Landen als Canada, Australië en Nederland lieten geen nieuwe vliegkampschepen bouwen en Groot-Britannië had ze ook afgeschreven. Totdat de schepen ineens hard nodig bleken te zijn in de Falklandoorlog van 1982.


De 214 meter lange Hr.Ms. Karel Doorman (R81) was het tweede vliegkampschip van de Koninklijke Marine. In 1968 werd het verkocht aan Argentinië.

Nieuwkomers: China, Japan, Zuid-Korea en Australië
De populariteit van vliegkampschepen is nu terug. De nieuwe landen zijn: China, Japan, Zuid-Korea en Australië. Niet vreemd dat dit landen zijn uit Azië en Oceanië, want daar schieten de budgetten voor marineschepen de laatste jaren omhoog.

Zo is China al jaren bezig met een vliegkampschip en kocht in 2001 een half afgebouwde Russische carrier. De werkzaamheden verliepen traag, maar lijken nu vorm te krijgen. Wellicht heeft China vanaf 2012 een groot vliegkampschip in de vaart. Geheel passend in de richting die China heeft gekozen, zal dit na de Amerikaanse schepen, het grootste vliegkampschip ter wereld zijn. Ook wordt het ingericht met CATOBAR waardoor de vliegtuigen meer mogelijkheden hebben.

Japan, Zuid-Korea en Australië zijn niet zo lang bezig met hun projecten, maar hebben wel makkelijker succes geboekt. Zij beginnen een stuk kleiner. De schepen van Zuid-Korea (Dokdo) en Japan (Hyuga) zijn helikopter carriers die maar net in het rijtje vliegkampschepen thuis horen. Japan is wel bezig met echte vliegkampschepen, die nog groter zijn dan de Hyuga klasse. Een mijlpaal in de recente Japanse geschiedenis: sinds de Tweede Wereldoorlog zijn er geen Japanse vliegkampschepen meer, omdat de Japanse Grondwet dit verbiedt. De twee nieuwelingen zullen 248 meter lang zijn en plaats hebben voor F-35 vliegtuigen (JSF dus).


Japanse Hyūga

Australië heeft straks ook een helikopter carrier, en kan er F-35’s op zetten als het zou willen. De Canberraklasse is namelijk oorspronkelijk ontworpen voor de Spaanse marine (Juan Carlos I) en daar staan 8 van deze Joint Strike Fighters op.

Verenigde Staten
Als één land het niet rustig aan doet op dit gebied is het Amerika, al jaren het land met de grootste en meeste carriers. Ook nu heeft Washington een mega-order geplaatst. In de periode 2019-2058 zullen maar liefst 10 nieuwe vliegkampschepen van de Gerarld R. Ford klasse in dienst worden gesteld. Groter, sneller, sterker en meer dan alle andere vliegkampschepen ter wereld bij elkaar. Op twee Amerikaanse vliegkampschepen staan meer vliegtuigen en heli’s dan de totale Nederlandse luchtmacht en marine hebben. Weinig landen hebben nucleair voortgestuwde schepen. De VS wel en ook deze Ford’s hoeven niet te tanken en varen zelfs veel harder dan een gemiddeld fregat.

Behalve de 10 nieuwe supercarriers, is het op dit moment ook aan het bouwen aan 12 Landing Helicopter Assault ships, ofwel helikopter carriers met amfibische eigenschappen. Maar op deze helikoptercarriers staan wel 22 vliegtuigen: 12 MV-22B Osprey transporttoestellen en 10 F-35B gevechtsvliegtuigen. In elk ander land hadden ze vliegkampschepen geheten.


Artist impression van de Gerald R. Ford.

Groot-Brittannië
Behalve Amerika pakken ook de Britten uit. Al zijn die plannen wat gewijzigd sinds de bezuinigingsronde in 2010, waardoor de Royal Navy ineens afscheid moest nemen van de huidige carriers. De twee nieuwe grote carriers zijn bijna 80 meter langer dan die van de Illustrious klasse en zullen de grootste Britse marineschepen ooit zijn. De capaciteit voor vliegtuigen zal verdubbelen; van 22 tot 40 of zelfs 50. Helaas is de verwachting dat één van de twee schepen direct tegen de kant zal moeten of moet worden verkocht, én dat de schepen later af worden gebouwd in verband met bezuinigingen. En dat terwijl het traject van de schepen al niet soepel verliep. In 1999 sloeg men aan het ontwerpen, maar door vooral financiële tegenslagen werd het contract pas in 2007 getekend.
Voordeel is wel dat gekozen is voor de goedkopere versie van de F-35: in plaats van STOVL carrier, krijgt minstens 1 van de 2 Queen Elizabeth’s een katapult. Dat systeem is duurder, maar de vliegtuigen goedkoper. De katapult versie van de F-35 kan verder vliegen en kan meer wapens meenemen.

Frankrijk
De Fransen hebben niet genoeg aan hun vrij nieuwe nucleair voortgestuwde Charles de Gaulle en kozen voor nog een carrier. Deze is gebaseerd op het door de Britten gekozen ontwerp. Eén van de belangrijkste wijzigingen is de keuze voor CATOBAR, waardoor zij de Dassault Rafale en de E-2C Hawkeye kunnen blijven gebruiken. Een andere mogelijke wijziging is nucleaire voortstuwing. Vanaf 2017 te zien op zee. Behalve een groot extra vliegkampschip, wilde men ook helicopter carriers: de Mistral-klasse, waarvan de eerste al is opgeleverd.



Rusland
Eind december 2010 kwam aan vele maanden speculaties een eind toen de Russische President Medvedev 2 Mistral klasse helikopter carriers bestelde, met een optie voor nog 2 meer. Westerse marineschepen gekocht door Rusland; niet zo heel lang geleden was dat absoluut ondenkbaar. De schepen zijn een welkome aanvulling voor de Russische marine: de carriers zijn amfibische schepen en kunnen behalve helikopters ook tanks en mariniers vervoeren. Hiermee worden de amfibische capaciteiten van Rusland sterk verbeterd. Bovendien haalt het land Westerse technologie in huis, waarvan men naar verwachting veel zal leren.

India
In India is men al jaren bezig met nieuwe vliegkampschepen. Dat mag ook wel want de INS Viraat is tweedehands Brits schip uit 1959. Of India nu drie of vier vliegkampschepen laat bouwen is onduidelijk. Voorlopig worden het er drie, waarvan de Vikrant-2 schepen beduidend groter worden met CATOBAR. Met aan dek niet de Britse Harriers, maar de Russische MiG-29. De schepen zullen de Indiase marine op een belangrijke manier gaan versterken, iets wat geheel past in de huidige trend in Azië, waar veel marines uitbreiden.


Het Indiase vliegkampschip Vikramaditya (ex-Baku en ex-Admiral Gorshkov) tijdens de laatste fase van de verbouwing.

Spanje en Italië
In Spanje en Italië denkt men minder groot met de STOVL vliegkampschepen Juan Carlos I en Cavour. De schepen hebben een capaciteit van 8 tot 12 vliegtuigen. Maar hiermee hebben ze hun aantal vliegkampschepen wel verdubbeld. Beide landen waren namelijk al in het bezit van een vliegkampschip: de Principe de Asturias (Spanje, 1982) en Giuseppe Garibaldi (Italië, 1983). Deze oudjes blijven nog even in dienst. Het nieuwe Italiaanse vliegkampschip is al in actie geweest; in 2010 werd het ingezet na de aardbeving op Haïti.


Het Italiaanse vliegkampschip Conte di Cavour.

Naam	Type	Land	Aant.	In dienst	Meters	Water-verpl.	Type dek	Airwing
Gerald R. Ford	CVN	Amerika	10	2019-2058	333	100.000	CATOBAR	90 (incl. 75 vliegtuigen)
PA2	CVN	Frankrijk	1	2017	283	70-75.000	CATOBAR	48 (incl. 33 vliegtuigen)
Shi Lang	CV	China*	1	2012?	304	70.500	CATOBAR	50 (incl. 24 vliegtuigen)
Queen Elizabeth	CVN	UK	2	2019	284	65.000	CATOBAR (STOVL)	40/ 50 (incl. 40 vliegtuigen)
Vikrant-2	CV	India	1 of 2	2017	280?	65.000	CATOBAR	40 (incl. 30 vliegtuigen)
America	CV	Amerika	12	2014-?	257	45.000	STOVL	38 (incl. 22 vliegtuigen)
Vikramaditya	CV	India	1	2012	283	45.000	STOBAR	26 (incl. 16 vliegtuigen)
Vikrant	CV	India	1	2014	262	40.000	STOBAR	30 (incl. 12-16 vliegtuigen)
Cavour	CVH	Italië	1	2009	244	27.900	STOVL	20 (incl. 8 vliegtuigen)
Canberra	CVH	Australië*	2	2011-?	231	27.800	STOVL	24 (plus evt F-35B)
Juan Carlos I	LHD	Spanje	1	2010	231	27.000	STOVL	30 (incl. 12 vliegtuigen)
22DDH	CVH	Japan*	2	2016?	248	24.000	?	14 (plus evt F-35B)
Mistral	LHD	Frankrijk	3	2006-2012	199	21.300	Helidek	16-30 (alleen helikopters)
(Mistral)	LHD	Rusland	4	2014?	199	21.300	Helidek	16-30 (alleen helikopters)
Dokdo	LHD	Zuid-Korea*	4	2007-2013	199	18.800	Helidek	15 (alleen helikopters)
Hyuga	LHD	Japan*	2	2009 en 2011	197	18.000	Helidek	18? (plus evt F-35B)

De landen met een * debuteren in de "vliegkampschepen-arena". De "N" achter CV staat voor nucleaire voortstuwing.

STOVL – Short Take-Off and Vertical Landing. Vliegtuigen vliegen op eigen kracht van het schip. Aan het einde van de startbaan is een skischans waardoor het vliegtuig de lucht in gaat. Speciale vliegtuigen zoals de F-35B en Harrier hangens stil boven het schip en landen verticaal.
STOBAR – Short Take-Off But Arrested Recovery. Startbaan met ski-schans, maar met remkabels die over het schip zijn gespannen. Vliegtuigen maken een normale landing en hebben een haak die achter één van de kabels moet blijven hangen om te remmen. Deze schepen hebben een “angled deck”: de landingsbaan ligt schuin over het schip. Als ze de remkabels missen, raken ze niet de startende vliegtuigen.
CATOBAR – Catapult Assisted Take Off But Arrested Recovery. Het vliegdek is plat en de vliegtuigen worden gelanceerd met een katapult. Het landen gaat met haak en remkabels, op het “angled deck”. Door deze methode kunnen vliegtuigen meer brandstof en munitie meenemen; en dus verder vliegen.

Reageren? Mail via dit contactformulier.

Marineschepen.nl Contact Over deze site

Blijf op de hoogte via: Twitter Facebook Instagram

Copyright Alle rechten voorbehouden.

Sinds 13 augustus 2001