De twee laatste M-fregatten zijn voorlopig nog niet weg, dat benadrukken DMO en de marine in een reactie. Vrijdag werd bekend dat Nederland en Griekenland onderzoek gaan doen naar de verkoop van acht Nederlandse marineschepen.
Zr.Ms. Van Amstel afgelopen week, gezien vanuit de boordhelikopter. AMST is momenteel het enige Nederlandse M-fregat dat vaart. Het schip maakt sinds een kleine twee maanden deel uit van het NAVO-eskader SNMG1. Meer beelden van de reis zijn te zien op de Instagram-pagina van het fregat. (Foto: @zr.ms.vanamstel)
Het bericht van vrijdag op Marineschepen.nl over de getekende intentieverklaringen tussen Griekenland en Nederland en een bericht in De Telegraaf van zaterdag met de kop "Onze marineschepen in uitverkoop", leverde op social media veel reacties op. Een deel van de boze reacties kwam voort uit het misverstand dat de verkoop een nieuwe bezuiniging betreft. Hoewel maatregelen om binnen budget te blijven nooit zijn uitgesloten, lijkt niets te wijzen op een vervroegde uitstroom van de fregatten.
Accepteert de marine een gat?
Dat Nederland met een land intentieverklaringen had ondertekend over de verkoop van de twee M-fregatten Van Speijk en Van Amstel, plus zes mijnenjagers van de Alkmaarklasse, was geen grote verrassing. Aan de vervangers van deze schepen wordt immers gewerkt: de nieuwe fregatten worden ontworpen en het staal van de nieuwe mijnenbestrijders is gesneden.
De timing van de overdracht van de oude fregatten is het meest interessante aspect. De marine heeft een tekort aan geld en personeel, maar ook een tekort aan schepen. De nieuwe fregatten komen op z’n vroegst in 2028. Gaat de marine, al is het even, door de verkoop terug naar vier fregatten? En accepteert de marine een gat in de onderzeebootbestrijdingscapaciteit?
Directeur DMO vice-admiraal De Waard had in juli gezegd dat het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) geen gat zou accepteren, maar het projectoverzicht van september vermeldde dat de M-fregatten vanaf 2025 "operationeel niet meer nodig zijn".
Nederland heeft slechts zes fregatten, terwijl er veel vraag is naar dergelijke capaciteit. In dit overzicht het aantal "eskaderschepen" (fregatten, destroyers/ torpedobootjagers, kruisers) dat Nederland heeft gehad sinds 1945. In de jaren '90 had de marine nog twintig fregatten.
Dringend behoefte
Vragen van Marineschepen.nl bleven aanvankelijk onbeantwoord, maar na de berichtgeving vrijdag volgde een verklaring van CZSK en DMO. "CZSK heeft dringend behoefte aan fregattencapaciteit", begint het statement van zaterdag.
Verder wordt gewezen op de niet eenvoudige overstap van oud naar nieuw schip. “Voor de instroom van een nieuw fregat is de bemanning van het oude fregat nodig.” Die bemanning gaat al aan boord als het schip nog in aanbouw is, volgt cursussen, stelt systemen in bedrijf, schrijft handboeken, doet tests. Deze aanloopbemanning wordt steeds verder uitgebreid tot deze op sterkte is voor de proeftochten.
"Hierdoor zal het af te stoten fregat enige tijd eerder beschikbaar zijn voor verkoop dan dat het nieuwe fregat instroomt", vervolgt de verklaring. Er zal dus even een gat zijn, maar dat is er ook zonder verkoop. Simpelweg omdat het oude schip geen (echte) bemanning meer heeft.
Wanneer precies de M-fregatten aan de koper kunnen worden overgedragen, is nog niet bekend.
"Op dit moment is dus niet gezegd dat de beide M-fregatten na 2025 niet meer nodig zijn maar dat de uitstroom van de schepen na 2025 geleidelijk zal starten."
"Pas wanneer het definitieve leverschema van de ASW-fregatten in de lopende D-fase duidelijk is, wordt het uitstroomschema van de huidige M-fregatten vastgesteld."
Schets uit 2020 van de nieuwe fregatten, de ASWF'en voor Nederland en België. Deze worden door Damen gebouwd en in 2028-2029 verwacht. (Beeld: DMO)
Illustratie van de nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen voor België en Nederland, uit 2020. Deze schepen worden in Frankrijk gebouwd onder leiding van Naval Group. (Beeld: Naval Group)
Geduld
De Griekse marine zal dus nog even geduld moeten hebben. Zeker omdat de schepen voor de overdracht nog zullen moeten worden aangepast.
Die overdracht wordt pas zichtbaar als het fregat tegen de kant gaat en het schip gereed gemaakt gaat worden voor de nieuwe eigenaar. Er moeten dan tal van spullen van boord, van de foto’s van de koning en koningin die aan de wanden hangen tot de Goalkeeper. De schepen gaan in onderhoud, krijgen een andere kleur en boegnummer, plus er worden modificaties gedaan. Mogelijk dat de oude Sea Sparrow-raketten worden vervangen door ESSM (kan in de launcher en daar is geen nieuwe STIR voor nodig), en misschien willen de Grieken een RAM.
Het zal dus nog even duren voor de Koninklijke Marine definitief afscheid neemt van de M-fregatten en voor ze in Griekse wateren varen. Als de koop doorgaat.
