De beelden die zijn gedeeld van de Russische kruiser Moskva, geven voor het eerst meer informatie over wat er gebeurd is na impact. Marineschepen.nl bekeek samen met voormalig commandant van de NBCD-school Joan van Cuijk de foto's en besprak met hem wat er gebeurd kan zijn.
Marshal Ustinov, zusterschip van de Moskva, Slavaklasse, op archiefbeeld. Dit schip van de Noordelijke Vloot vaart in de Middellandse Zee, maar mag de Bosporus niet door. (Foto: Russische marine)
Van Cuijk voer op diverse S-fregatten en een L-fregat alvorens hij commandant werd van de school die marinepersoneel opleidt en traint op gebied van onder andere de bestrijding van brand en averij. De oud-officier van de Technische Dienst verliet de marine in 2013.
Uit de foto's die vannacht openbaar werden bemaakt, blijkt dat de twee Oekraïense kruisvluchtwapens waarschijnlijk in de midscheeps het schip naar binnen zijn gevlogen. In de midscheeps bevinden zich onderandere de twee machinekamers van het schip en de Technische Centrale (TC). De TC wordt bij de Russische marine Post van energie en overlevingsvermogen (PEZh) genoemd en heeft dus behalve als taak bediening en bewaking van systemen voor energie en voortstuwing, ook de taak als coördinatiecentrum bij brand en averij.
Een impact in dat deel van het schip zou dus ook directe gevolgen kunnen hebben gehad voor de PEZh en de machinekamers.
Toch hebben de twee Neptunes voor zoveel schade gezorgd dat het schip water maakte en uiteindelijk, ongeveer 24 uur na de inslagen, zonk. "Een missile komt boven de waterlijn een schip in", zegt Van Cuijk. "Maar daarna gebeurt er van alles, er gaat veel kapot. Er ontstaat niet alleen schade aan de romp waardoor water naar binnen kan komen, er kunnen ook brandblusleidingen die onder druk staan kapot gaan. Dan komt er water van binnen vrij. Als er water in grote ruimes als de machinekamers komt, dan is er een probleem."
Gevaar van bluswater
Volgens Van Cuijk zijn de grote raketten niet ontploft, "dan blijft er niet veel van je schip over". Maar er zijn bij een impact ook andere risico's: "Het grootste risico is dat je heel veel water binnenbrengt als je gaat blussen", zegt Van Cuijk die in de periode 2006-2010 commandant van de NBCD-school was. "Vroeger hadden we bij de marine de tweeslangstechniek. We gebruikten één slang voor nevel en met de tweede vielen we de brand aan. Maar daarmee bracht je in recordtijd veel water binnen. Daar zijn we van af gestapt en we zijn overgegaan op blussen met één slang."
Wat zit waar op de Slavaklasse? In het oranje de plaats van de impact van de missiles. Het rode vakje de PEZh, ofwel de Technische Centrale. Let wel, het schip is erg breed, als de PEZh aan de stuurboordzijde zit, was de schade mogelijk minder ernstig dan als die ruimte aan bakboordzijde zit. Klik voor vergroting.
Maar bij iedere blusmethode wordt er water het schip in gepompt. Dat moet er ook weer uit. "Een van de eerste dingen die je doet is lenspompen."
"Bij de marine hadden we behalve de standaard lenspompen ook verplaatsbare lenspompen. Daarnaast hadden we een noodlenssysteem waarmee we brandbluspompen omzetten, maar dan kon je er geen brand mee blussen, want als je olie of vuil uit het scheepsvlak opzuigt en dat op de brand spuit, wordt het alleen maar erger."
Om te kunnen lenspompen heb je wel elektriciteit nodig. "Zonder elektriciteit wordt het lastig", zegt Van Cuijk. "Maar als het goed is zit er redundantie in het schip. Bovendien zit de energie-opwekking bij marineschepen zelden in de machinekamer. Bij de Nederlandse S-fregatten zat die bijvoorbeeld voor en achter de midscheeps, in dieselgeneratorkamers."
Ook als de TC geraakt wordt, hoeft dat niet direct het einde van de brandbestrijding te betekenen, bij de Nederlandse marine althans. "Wij hadden sectieposten voor en achter die zich bezig hielden met brand- en averijbestrijding en als de TC opgegeven moest worden, dan werd er een nood-TC ingericht op de brug."
"Nu weten we niet wat er allemaal beschadigd was op de Moskva, maar in theorie hoeft een inslag in de midscheeps, boven de waterlijn, afhankelijk van de grootte van de explosie, niet het einde van de brandbestrijding te betekenen."
De Zwarte Zeevloot heeft begin dit jaar een nieuw trainingscomplex voor brand- en averijbestrijding in gebruik genomen. (Still: Zvezda)
Rook
Behalve water en vuur is er nog een ander groot gevaar: rook. "Het eerste wat je doet is de ventilatie stoppen en deuren en kleppen waterdicht sluiten. Je kan de rook dan aardig beperken tot een bepaald deel van het schip. Maar een explosie van een raket heeft een geweldige klap tot gevolg. Het schip moet wel zo ontworpen zijn dat het die klap kan opvangen. Maar het kan best zijn dat deuren en luiken ontzet waren. Als er dan een natuurlijke tocht ontstaat, kan de rook met 50 tot 60 km per uur door een schip gaan."
"Op de foto is te zien dat er rook uit de portholes (ronde raampjes in de romp, JK) is gekomen. Dat duidt op rook door het hele schip. Dus ze hebben de deuren niet tijdig kunnen sluiten of er was heel veel schade door de blast."
'In het diepste geheim' was even uitverkocht, maar de achtste druk is nu leverbaar via onder andere Bol.com en Marineschepen.shop.
Van boord
Is de bemanning dan niet te vroeg van boord gegaan? Van Cuijk is voorzichtig. "Misschien dat de blast zo groot was dat er direct heel veel schade was in het schip, waaronder schade aan energievoorziening en brandblusinstallaties. Als er dan ook direct doden en zwaargewonden zijn, heeft dat ook een enorme impact op de resterende bemanningsleden. Dan is er de raketbrandstof die voor hevige vuren zorgde en door de schade kan rook zich snel verplaatsen door het hele schip. Mogelijk is aan de hand daarvan besloten: de situatie is onhoudbaar, we moeten het schip verlaten. Ik wil niet twijfelen aan de kundigheid van de bemanning."
